GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Trở về để cống hiến cho đất nước

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ là nhà khoa học Vật lý và công nghệ Plasma, là chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng plasma nhiệt độ thấp và là Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học điện Liên Bang Nga. Năm 2018, ông trở về Việt Nam đảm nhận trọng trách Giám đốc Trung tâm đổi mới sáng tạo Việt – Nga, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Công nghệ cao VinIT. Với ông, trở về Việt Nam để được cống hiến cho đất nước là vinh dự và là niềm tự hào của mỗi người dân Việt Nam.

Dưới đây là một số chia sẻ của GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ -  Giám đốc Trung tâm đổi mới sáng tạo Việt - Nga, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Công nghệ cao VinIT với phóng viên Báo Công Thương về tình cảm của ông mong muốn được đóng góp vào sự nghiệp phát triển phồn thịnh của đất nước trước thềm đại lễ kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập nước.

-Thưa Giáo sư, sau hơn 30 năm học tập, công tác và sinh sống tại Nga với nhiều thành tựu lớn, lý do nào khiến Giáo sư quyết định trở về Việt Nam?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Tôi trở về Việt Nam vì tình yêu với đất nước, vì tình thương đối với nhân dân, và hơn hết là vì trách nhiệm và nghĩa vụ của một người con đối với quê hương. Tôi luôn tin rằng, một nhà khoa học chân chính không thể chỉ sống và làm việc cho riêng mình, mà phải cống hiến cho đất nước, cho cộng đồng và cho những người thân yêu. Đó là trách nhiệm tự nhiên của một người làm khoa học, và chính điều ấy đã thôi thúc tôi trở về.

-Trở về chắc hẳn là một quyết định không hề dễ dàng, khi gia đình đã có cuộc sống ổn định tại Nga, thưa Giáo sư?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Đúng vậy, đó là một quyết định rất lớn đối với cả gia đình tôi. Nhưng chúng tôi đã đưa ra lựa chọn ấy rất nhanh chóng, bởi cùng chung một nhận thức rằng: chúng tôi phải sống và làm việc ở nơi chúng tôi được cần đến. Việt Nam không chỉ là nơi tôi sinh ra và nuôi dưỡng các con tôi, mà còn là mảnh đất gắn bó máu thịt, nơi thôi thúc chúng tôi trở về.

Chúng tôi không tìm kiếm sự sung sướng cá nhân, mà mong muốn được góp phần cùng nhân dân xây dựng đất nước. Tôi cũng giáo dục các con hướng về Việt Nam, gắn bó với quê hương. Dĩ nhiên, việc thích nghi với tập quán, văn hóa và môi trường mới ở trong nước không dễ dàng, nhất là khi gia đình đã quen với nếp sống Nga. Nhưng chúng tôi xác định, những khó khăn đó không thể lớn hơn tình yêu và khát vọng cống hiến cho Tổ quốc. Tôi rất cảm ơn vợ con đã đồng hành, thấu hiểu và ủng hộ quyết định này.

-Giáo sư có thể chia sẻ thêm về các con của mình, họ có theo con đường nghiên cứu khoa học hay không, và ngọn lửa mà ông truyền lại cho con cái như thế nào?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Tôi có năm người con trai. Hai cháu lớn hiện đang sống ở nước ngoài, ba cháu nhỏ vẫn đang học. Tôi không áp đặt các cháu phải đi theo một chuyên ngành khoa học nào, nhưng luôn dạy các con sống thiện tâm, hướng Phật, chăm chỉ học tập và rèn luyện để trở thành những con người có ích, những trí thức đóng góp cho xã hội.

Điều tôi mong muốn nhất là các cháu, với tri thức và bản lĩnh của mình, sau này trở về cống hiến cho Việt Nam. Các con tôi đều yêu quý đất nước, luôn hạnh phúc khi được trở về thăm quê hương. Điều khiến các cháu gắn bó nhất chính là tình cảm chân thành, ấm áp từ bà con, bạn bè, từ chính nhân dân Việt Nam. Tôi thực sự biết ơn điều đó, bởi chính tình cảm ấy đã thôi thúc gia đình tôi trở về, và cũng là bài học tự nhiên nhất tôi truyền lại cho các con – trở thành những công dân gắn bó, cống hiến cho đất nước.

-Trong hành trình hơn 30 năm làm khoa học, hẳn Giáo sư có nhiều kỷ niệm đặc biệt. Có kỷ niệm nào để lại dấu ấn sâu đậm nhất?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Tôi có vô số kỷ niệm, nhưng sâu sắc nhất có lẽ là những năm 1990 – thời kỳ Liên Xô sụp đổ, cuộc sống và công việc nghiên cứu khoa học vô cùng khó khăn. Khi ấy, tôi đã nhận được sự giúp đỡ lớn lao từ thầy mình – Giáo sư Socolov Oleg Anatolevich. Ông coi tôi như con và tôi cũng coi ông như một người cha đáng kính.

Tôi nhớ mãi một buổi tối, khi cả hai đang bàn về nghiên cứu, thầy đã xuống bếp chuẩn bị một chảo khoai tây rán và vài quả trứng. Ông dành phần lớn cho tôi, và khi tôi ngần ngại, thầy nói: “Con phải ăn nhiều để có sức nghiên cứu, để chiến đấu cho khoa học, cho đất nước. Con là thế hệ trẻ, là tương lai của nền khoa học”.

Khoảnh khắc ấy hằn sâu trong tim tôi. Nó không chỉ là sự nhường cơm xẻ áo, mà còn là sự gửi gắm niềm tin, niềm tự hào của một thế hệ khoa học Xô Viết vào lớp trẻ. Từ đó, tôi luôn tự nhủ phải sống và cống hiến xứng đáng – vừa là nhà khoa học mang dòng máu Việt, vừa là người gắn bó với truyền thống và tinh thần Nga.

-Với tất cả trải nghiệm, Giáo sư muốn gửi gắm thông điệp gì tới thế hệ trẻ, đặc biệt là những người đang theo đuổi con đường khoa học?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Tôi muốn nhắn nhủ rằng: hãy nuôi dưỡng ước mơ, và hãy đủ mạnh mẽ để biến ước mơ thành hiện thực. Nhưng ước mơ đó phải gắn với cộng đồng, xã hội và đất nước. Các bạn hãy sống xứng đáng với tình yêu thương của gia đình, thầy cô, bè bạn và niềm tin của dân tộc.

Thế hệ trẻ hôm nay có nhiều điều kiện thuận lợi hơn chúng tôi ngày trước, và tôi tin các bạn có thể đưa đất nước tiến lên bằng khoa học và công nghệ. Tôi sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ, để con đường khoa học của các bạn cũng là con đường phát triển của đất nước, góp phần đưa Việt Nam sánh vai với các quốc gia văn minh. Tôi chúc các bạn trẻ vững vàng, kiên định và thành công.

- Ông nhìn nhận thế nào về những chính sách của Đảng và Nhà nước thu hút lực lượng trí thức là kiều bào, nhà khoa học nước ngoài về Việt Nam thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025 và Nghị quyết 57? Kỳ vọng của ông từ những đổi mới này?

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ: Trí thức kiều bào, nhà khoa học nước ngoài là nguồn lực to lớn và vô cùng quan trọng để thực hiện các dự án khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57, thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo 2025. Tôi đánh giá đây là cơ hội lớn không chỉ của đất nước chúng ta, khi bước vào kỷ nguyên phát triển mới, mà còn là cơ hội của các nhà khoa học trong và ngoài nước được cùng chung “nhịp đập” với nhân dân cả nước, góp phần không nhỏ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đây vừa là trách nhiệm, vừa là vinh dự của rất nhiều cán bộ khoa học kiều bào, thậm chí là cả các nhà khoa học nước ngoài, bạn bè của chúng ta trên khắp thế giới, có tình cảm với nhân dân và đất nước Việt nam, yêu quý và muốn đóng góp cho Việt Nam, tới Việt nam làm việc và cống hiến.

Tôi đánh giá cao những cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước mới ban hành để thu hút lực lượngtrí thức kiều bào, nhà khoa học nước ngoài về Việt Nam làm việc. Tôi cho rằng, nếu chúng ta luôn khiêm tốn, cầu thị và nghiêm túc thực hiện, chúng ta sẽ thành công.

GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ là một trong những nhà khoa học hàng đầu thế giới về vật lý và công nghệ, được ghi nhận với những thành tựu nghiên cứu xuất sắc.

Với sự nghiệp nghiên cứu không ngừng nghỉ, ông đã nhận được hàng loạt giải thưởng danh giá, khẳng định tài năng và đóng góp quan trọng của mình đối với nền khoa học thế giới.

Sự nghiệp của GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ còn được tôn vinh bằng những thành tích cao quý khác như năm 2015, ông được bầu làm Viện sĩ của Viện Hàn lâm Khoa học điện Liên bang Nga, đồng thời, ông cũng trở thành Viện sĩ của Viện Hàn lâm Quốc tế về Nghiên cứu Hệ thống từ năm 2012,...

Những giải thưởng này không chỉ là những dấu ấn trong sự nghiệp khoa học của GS.VS Nguyễn Quốc Sỹ, mà còn là niềm tự hào của nền khoa học Việt Nam, khi một nhà khoa học người Việt đã khẳng định được tên tuổi trên bản đồ khoa học thế giới.