Góp ý Văn kiện Đại hội XIV của Đảng: Kỳ tích đường dây 500 kV 'thắp lửa' khát vọng phát triển

Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đang được lấy ý kiến rộng rãi trong Nhân dân. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng đã phân tích những điểm mới về lý luận, phương thức lãnh đạo và kỳ vọng vào dấu ấn mà Văn kiện sẽ tạo ra cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Trách nhiệm chung của toàn dân tộc trong hoạch định tương lai

- Việc công bố toàn văn Dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV của Đảng để lấy ý kiến Nhân dân cho thấy điều gì trong tư duy lãnh đạo hiện nay, thưa ông? 

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc: Việc công bố dự thảo văn kiện để Nhân dân góp ý thể hiện rất rõ tư duy lãnh đạo nhất quán của Đảng: Coi dân là chủ thể trung tâm và coi trọng trí tuệ của Nhân dân trong hoạch định đường lối. Đây là việc làm phản ánh đúng bản chất của chế độ của dân, do dân và vì dân, khi mọi quyết sách lớn đều được lắng nghe, kiểm chứng và bổ sung từ thực tiễn xã hội.

Đảng không chỉ gần dân, hiểu dân mà còn tạo điều kiện để người dân trực tiếp tham gia góp ý vào những định hướng chiến lược. Điều này giúp củng cố niềm tin, đồng thời nâng cao chất lượng Văn kiện nhờ sự phản hồi đa chiều của toàn xã hội. Tuy nhiên, để việc lấy ý kiến đạt hiệu quả, trách nhiệm, phải đi kèm cả hai phía: Người tiếp nhận ý kiến phải cầu thị và xử lý nghiêm túc, còn người góp ý cũng cần đề cao tinh thần trách nhiệm, góp ý vì lợi ích chung. Bởi vì việc của Đảng cũng là của dân, việc của dân cũng là của Đảng.

Cần kiên quyết cảnh giác với những biểu hiện lợi dụng việc góp ý để xuyên tạc, gieo rắc quan điểm sai trái. Đây là điều đặc biệt phải chú ý trong môi trường mạng xã hội, nơi các thế lực thù địch dễ lợi dụng để kích động và bóp méo thông tin.

Việc lấy ý kiến rộng rãi toàn dân là cần thiết nhưng đồng thời cũng cần có trọng tâm, trọng điểm. Trong đó, chú trọng các nhóm đối tượng như các nhà khoa học, các cán bộ từng kinh qua nhiều thời kỳ lãnh đạo, khối doanh nhân… Những đóng góp của họ thường mở ra gợi ý chính sách quan trọng.

Tôi tin rằng, cách làm hiện nay giúp hoàn thiện văn kiện, tăng cường sự gắn bó giữa Đảng và Nhân dân, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội của quá trình chuẩn bị cho một kỳ Đại hội có nhiều định hướng lớn cho tương lai đất nước.

- Ông đánh giá như thế nào về những điểm đổi mới trong tư duy và phương thức lãnh đạo được thể hiện trong dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV? 

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc: Trước đây, các kỳ Đại hội chủ yếu bàn về đường lối, quan điểm, đặc biệt là đường lối đổi mới và những nội dung nền tảng của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã tiếp nối, hệ thống hóa và phát triển lý luận dựa trên tổng kết 40 năm đổi mới. "Lý luận về đường lối đổi mới" được xác định là một bộ phận cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng.

Đây là điểm đổi mới quan trọng, bởi một quốc gia muốn phát triển phải có hệ tư tưởng rõ ràng. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói "Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam" (Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXB. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002). Việc củng cố lý luận lần này không chỉ để bảo vệ nền tảng mà còn để tạo cơ sở định hướng cho sự phát triển trong kỷ nguyên mới.

Thứ hai, loạt các Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị thời gian qua đã được đưa vào làm các tiền đề và động lực phát triển mới. Có thể kể đến Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia về phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số - lĩnh vực then chốt để tạo sức bật trong giai đoạn mới; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045... Điều này cho thấy tư duy lãnh đạo đã chuyển từ nhận thức sang định vị rất rõ các lĩnh vực then chốt cần ưu tiên trong giai đoạn tới.

Thứ ba, lần đầu tiên văn kiện có phần chương trình hành động được thiết kế rõ ràng. Trước đây, phần tổ chức thực hiện luôn là điểm yếu khi nhiều chủ trương đúng nhưng khâu triển khai lại vướng mắc ở nhiều cấp. Việc bổ sung chương trình hành động cho thấy sự chuyển biến mạnh trong phương thức lãnh đạo đề ra đường lối, chú trọng cơ chế thực thi nhằm khắc phục tình trạng "nghị quyết đúng nhưng chậm vào cuộc sống".

Đây là sự đổi mới có chiều sâu, gắn lý luận với hành động và gắn đường lối với cơ chế thực thi. Chính điều đó sẽ tạo điều kiện để đất nước bước vào kỷ nguyên mới với nền tảng tư duy và phương thức lãnh đạo ngày càng hoàn thiện.

Khơi dậy khát vọng vươn lên từ trí tuệ, bản lĩnh Việt Nam

- Thưa ông, trong bối cảnh thế giới nhiều biến động khó lường, Dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV nêu ra hệ thống mục tiêu có thời hạn rất rõ. Ông đánh giá như thế nào về tính khả thi và tầm chiến lược của những mục tiêu phát triển này? 

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc: Mục tiêu được nêu trong dự thảo lần này thể hiện rất rõ yêu cầu về tầm nhìn chiến lược. Khi bước vào kỷ nguyên mới, chúng ta không thể tư duy ngắn hạn hay chắp vá. Đặt mục tiêu là phải nhìn xa, nghĩ sâu và dám làm lớn. Nhìn xa là dự báo được chuyển động của thế giới trong nhiều thập kỷ tới, từ đó xác định con đường dài hạn cho đất nước. Nghĩ sâu không chỉ là trách nhiệm cấp Trung ương mà còn của từng cấp địa phương, bởi mỗi cấp đều phải hiểu rõ cách phát triển của mình gắn với lợi ích chung và mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân. Làm lớn - đã làm thì phải dám làm, không sa vào những việc vụn vặt, không để tâm lý sợ sai làm tê liệt ý chí hành động. 

Việc nêu các mốc 2030 và 2045 với chỉ tiêu cụ thể là cần thiết nhưng quan trọng hơn là phải lượng hóa rõ ràng. Dự thảo đưa ra mức khoảng 8.500 USD/người nhưng theo tôi, Việt Nam cần hướng tới mốc 10.000 USD để không bị bỏ lại phía sau. Hiện nay, chúng ta đã vượt mức 5.000 USD và nếu phát huy mạnh mẽ năng lực phát triển, con số 10.000 USD hoàn toàn có thể đạt được.

Với mục tiêu đến năm 2045 trở thành nước có thu nhập cao, tiêu chí này cũng cần một cách tiếp cận rõ ràng hơn. Khi nhiều quốc gia đang tiến tới mức thu nhập 50.000 - 100.000 USD/năm, Việt Nam phải đặt câu hỏi mình sẽ đứng ở đâu trong bức tranh đó. Nếu chỉ dừng ở mức khoảng 30.000 USD, sẽ rất khó để sánh vai với các cường quốc.

Tính khả thi của các mục tiêu phụ thuộc trực tiếp vào việc chúng ta giải quyết được các điểm nghẽn phát triển, đặc biệt là ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao. Khi làm chủ được công nghệ, nâng cao năng suất trong mọi lĩnh vực từ công nghiệp đến nông nghiệp và dịch vụ, thu nhập vài chục nghìn USD không phải là điều xa vời.

Nếu huy động đúng và đủ nguồn lực, phát huy sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, chúng ta hoàn toàn có thể đạt được các mục tiêu mà dự thảo đã đặt ra, thậm chí có thể vượt lên mạnh mẽ hơn trong kỷ nguyên mới.

- Từ kinh nghiệm nghiên cứu tiến trình các kỳ Đại hội, ông kỳ vọng dự thảo Văn kiện Đại hội XIV sẽ tạo ra dấu ấn gì cho bước phát triển mới của đất nước và việc củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng?

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc: Chúng ta hướng tới mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao. Khi mục tiêu đã được xác định cụ thể, điều quan trọng là nhận diện rõ lực lượng tạo nên những thành tựu đó. Toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, từ công nhân, nông dân, trí thức; đồng bào trong nước và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài - cùng với sức mạnh của thời đại, sẽ tạo ra động lực đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới.

Lịch sử đã chứng minh đoàn kết dân tộc là quy luật xuyên suốt, tạo thành sức mạnh giúp chúng ta làm nên thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945, hai cuộc kháng chiến trường kỳ và thành tựu đổi mới suốt gần bốn thập kỷ qua. Những công trình như đường dây 500kV Bắc - Nam mạch 1, mạch 2, mạch 3, các dự án dầu khí, thủy điện hay hệ thống cao tốc hiện nay là minh chứng rõ ràng cho bản lĩnh và trí tuệ của người Việt. Điều làm nên những kỳ tích ấy không phải chỉ là vật tư thiết bị mà quan trọng hơn là những kỹ sư, công nhân, nhà khoa học... đang ngày đêm cống hiến hết mình cho đất nước.

Dấu ấn của Đại hội XIV sẽ đến từ việc tiếp tục khơi dậy và phát huy mạnh mẽ sức mạnh ấy. Đồng thời, tập trung vào các ngành kinh tế mũi nhọn, đặc biệt là công nghiệp. Những lĩnh vực như năng lượng, ngành bán dẫn, cơ khí chế tạo, công nghiệp gắn với công nghệ 4.0... sẽ quyết định vị thế của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Với nông nghiệp, nếu áp dụng đúng khoa học, công nghệ thì không có lý do gì Việt Nam lại không vươn lên ngang tầm các nước tiên tiến, nhất là khi nhiều nước điều kiện tự nhiên còn khó khăn hơn mà vẫn có nền nông nghiệp hàng đầu thế giới.

Nhìn ra thế giới để soi lại mình, tôi thấy rằng, mọi bước phát triển đều phải dựa trên hiệu quả và trách nhiệm. Khi trách nhiệm được đề cao từ Trung ương đến cơ sở, hiệu quả công việc sẽ được nâng lên và khi hiệu quả tăng, niềm tin của Nhân dân vào Đảng sẽ mạnh mẽ hơn. Đại đoàn kết không thể chỉ dừng ở lời kêu gọi mà phải trở thành mục tiêu gắn chặt với nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, từ vật chất đến văn hóa, tinh thần và trí tuệ.

Với những con người tận tụy, có ý chí và có khát vọng, đất nước chúng ta nhất định sẽ vượt qua mọi khó khăn và đạt được những mục tiêu lớn lao đã đặt ra. Đại hội XIV nếu tiếp tục phát huy sức mạnh dân tộc và định hướng đúng các ngành mũi nhọn, chắc chắn sẽ tạo nên một bước chuyển quan trọng cho tương lai đất nước.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV đã được công bố để lấy ý kiến nhân dân. Việc lấy ý kiến được thực hiện từ ngày 15/10 đến 15/11 qua hội nghị, hội thảo, báo cáo của các cơ quan, góp ý trực tuyến qua ứng dụng VNeID hoặc thư gửi về cơ quan Trung ương. Mỗi ý kiến góp ý là sự thể hiện trách nhiệm, trí tuệ và tâm huyết của người dân trong việc xây dựng đường lối phát triển đất nước đến giữa thế kỷ 21. Các ý kiến sẽ được tổng hợp, chuyển đến Tổ Biên tập Văn kiện Đại hội XIV để nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện trước khi trình Đại hội.