Tin Khu Vực 
Xuất khẩu là động lực quan trọng
Xuất khẩu là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế, việc xác lập mô hình tăng trưởng mới cũng phụ thuộc vào tái cấu trúc lại và xác lập lại mô hình tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam.
Xuất nhập khẩu từ lâu đã tạo động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Nếu như năm 2019, xuất khẩu đóng góp 14% vào GDP, thì đến năm 2024 con số này đã lên đến 19%. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 đạt 786,1 tỷ USD, với mức xuất siêu 23,8 tỷ USD. Riêng kim ngạch xuất khẩu đạt 404,9 tỷ USD, đưa Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm các quốc gia có độ mở thương mại lớn trên thế giới. Kim ngạch xuất nhập khẩu dự báo sẽ vượt con số 800 tỷ USD vào cuối năm 2025 - một kỷ lục mới của nền kinh tế.
Trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động, kết quả xuất nhập khẩu của Việt Nam tiếp tục ghi nhận những dấu ấn tích cực.
Đây là thành tựu có ý nghĩa trong bối cảnh kinh tế quốc tế còn nhiều biến động và cạnh tranh gay gắt. Xuất khẩu không chỉ đóng góp về lượng mà còn có ý nghĩa vĩ mô sâu rộng như, tăng thu ngoại tệ, hỗ trợ tích cực cho cân bằng cán cân thanh toán, nâng cao dự trữ ngoại hối, giữ ổn định tỷ giá và qua đó củng cố sự ổn định vĩ mô của nền kinh tế.
Đáng chú ý, đóng góp của xuất nhập khẩu không chỉ thể hiện ở kim ngạch mà còn ở quy mô doanh nghiệp và lao động tham gia. Hiện có khoảng 88,7 nghìn doanh nghiệp trực tiếp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu. Hoạt động xuất nhập khẩu tạo việc làm và sinh kế cho khoảng 12,5 triệu lao động, tương đương 30% tổng số lao động đang làm việc trong nền kinh tế. Trong đó, khoảng 6,5 triệu lao động trực tiếp tham gia vào sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu. Đây là lượng lao động đáng kể, trải rộng trên nhiều ngành, từ sản xuất chế biến, thương mại cho đến dịch vụ logistics, vận tải... Điều này cho thấy, xuất nhập khẩu không chỉ là động lực tăng trưởng GDP mà còn là có đóng góp quan trọng đối với phát triển xã hội và phát triển kinh tế bền vững, khi hàng chục triệu người lao động và hàng vạn doanh nghiệp gắn bó trực tiếp với hoạt động này.
Một khía cạnh đáng chú ý là sự gia tăng giá trị thương hiệu quốc gia. Theo Brand Finance, năm 2024, giá trị thương hiệu Việt Nam đạt 507 tỷ USD, tăng 2% so với năm trước, đứng thứ 32/193 quốc gia được xếp hạng. Giá trị thương hiệu quốc gia không chỉ dừng lại ở con số thống kê, mà còn phản ánh niềm tin và sự công nhận của cộng đồng quốc tế đối với năng lực cạnh tranh, môi trường kinh doanh và sức mạnh tổng thể của nền kinh tế, là một tài sản chiến lược, góp phần gia tăng quyền lực mềm của nền kinh tế Việt Nam trong quan hệ kinh tế quốc tế.
Sự gia tăng giá trị thương hiệu quốc gia có được nhờ nhiều yếu tố. Trước hết là những nỗ lực mạnh mẽ của Chính phủ trong cải cách môi trường đầu tư, thúc đẩy hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu và hỗ trợ xây dựng thương hiệu sản phẩm. Cùng với đó là sự kiên trì, sáng tạo và quyết tâm từ phía doanh nghiệp, những chủ thể trực tiếp tạo dựng thương hiệu và mang sản phẩm, dịch vụ Việt Nam vươn ra thế giới. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, thương hiệu doanh nghiệp Việt Nam chính là những "đại sứ mềm" của nền kinh tế. Hàng hóa, dịch vụ Việt Nam hiện diện tới đâu, không gian thị trường và phạm vi ảnh hưởng của kinh tế Việt Nam được mở rộng tới đó.
Khách hàng đang chọn mua sản phẩm Việt Nam tại siêu thị Carrefour Collégie (Pháp).
Chuyển trọng tâm sang nâng cao chất lượng
Để có sự chuyển biến về "chất" đối với hoạt động xuất khẩu cần chuyển trọng tâm sang nâng cao chất lượng. Điều đó bao gồm việc gia tăng giá trị gia tăng của sản phẩm, đẩy mạnh tỷ lệ nội địa hóa, phát triển công nghiệp hỗ trợ và chuỗi cung ứng trong nước, đồng thời chú trọng yếu tố bền vững, tiêu chuẩn môi trường và xã hội. Đây là con đường giúp xuất khẩu trở thành động lực dài hạn và thực chất cho tăng trưởng kinh tế, thay vì phụ thuộc vào những biến động ngắn hạn của thị trường toàn cầu.
Bên cạnh đó, cần nâng cao vai trò của doanh nghiệp trong nước trong hoạt động xuất khẩu, nhằm bảo đảm sự cân bằng, chủ động và gia tăng giá trị cho nền kinh tế. Cần quan tâm đến chất lượng, tính bền vững và sự khác biệt của sản phẩm để doanh nghiệp Việt có chỗ đứng vững vàng thên thị trường trong và ngoài nước.
Dây chuyền sản xuất hàng xuất khẩu của Samsung Việt Nam.
Cần ưu tiên hơn việc đặt mục tiêu cao cho gia tăng giá trị nội địa trong xuất khẩu, hàm lượng nguyên nhiên, vật liệu sản xuất trong nước trong tổng kim ngạch xuất khẩu, vị trí của hàng hóa, dịch vụ sản xuất tại Việt Nam, bởi doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng toàn cầu; tỷ trọng đóng góp của doanh nghiệp Việt trong tổng kim ngạch xuất khẩu, hàm lượng công nghệ, tri thức, chất xám, đổi mới sáng tạo của Việt Nam trong các sản phẩm, dịch vụ xuất khẩu.
Các chiến lược về xuất nhập khẩu, phát triển ngành, địa phương cũng cần chú trọng tới gia tăng xuất khẩu dịch vụ, thu hẹp được tình trạng nhập siêu dịch vụ, tiến tới cân bằng, thậm chí xuất siêu dịch vụ, khắc phục được tình trạng nhập siêu dịch vụ tương đối cao hiện nay của nền kinh tế. Các chính sách, quy định pháp luật sẽ dần được điều chỉnh để hỗ trợ cho sự thay đổi về tư duy mới đối với hoạt động xuất khẩu này.
Về phía cộng đồng doanh nghiệp, trong giai đoạn tới doanh nghiệp Việt Nam cần đóng vai trò tiên phong trong thay đổi mô hình tăng trưởng xuất khẩu. Sự tiên phong không chỉ thể hiện ở việc tìm kiếm thị trường mới mà còn ở tư duy mới. Cần coi trọng giá trị thay vì số lượng, coi trọng thương hiệu thay vì chỉ dựa vào lợi thế chi phí thấp. Khi đó, xuất khẩu thực sự trở thành động lực tăng trưởng bền vững, đóng góp vào mục tiêu nâng cao vị thế quốc gia và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Trọng tâm của mô hình này không phải chỉ là mở rộng quy mô mà là nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và tính tự chủ của xuất khẩu.
Thứ nhất, tăng tỷ lệ nội địa hóa bằng cách phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực cung ứng của doanh nghiệp trong nước. Đây là cách để giữ lại nhiều hơn giá trị sản xuất trong nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu trung gian.
Thứ hai, chú trọng phát triển thương hiệu sản phẩm. Thương hiệu không chỉ là công cụ tiếp thị mà còn là tài sản chiến lược, quyết định khả năng cạnh tranh bền vững. Doanh nghiệp Việt cần chuyển từ chiến lược "gia công, sản xuất thuê" sang chiến lược "sáng tạo, sở hữu và làm chủ thương hiệu".
Thứ ba, đầu tư mạnh vào đổi mới công nghệ, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng, đáp ứng các yêu cầu khắt khe về môi trường, lao động và truy xuất nguồn gốc từ các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản. Đây là yếu tố sống còn trong bối cảnh các cam kết về phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn ngày càng được nhấn mạnh. Đặc biệt, các doanh nghiêp sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhập siêu dịch vụ, đặc biệt là trong các lĩnh vực logistics, vận tải, bảo hiểm hàng hóa.
Việc làm mới một trong những động lực tăng trưởng cũ theo cách thức như vậy sẽ mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế Việt Nam, tạo sức bật mới cho nền kinh tế. Cùng với việc làm mới các động lực tăng trưởng khác, đổi mới mô hình tăng trưởng xuất khẩu sẽ đóng góp trực tiếp cho mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững của nền kinh tế trong nhiều năm, thậm chí trong nhiều thập niên tới đây.
Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV đã được công bố để lấy ý kiến nhân dân. Việc lấy ý kiến được thực hiện từ ngày 15/10 đến 15/11 qua hội nghị, hội thảo, báo cáo của các cơ quan, góp ý trực tuyến qua ứng dụng VNeID hoặc thư gửi về cơ quan Trung ương. Ở nước ngoài, các cơ quan đại diện Việt Nam sẽ tiếp nhận góp ý của kiều bào. Bộ Công an, Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp tổ chức, tổng hợp theo biểu mẫu hướng dẫn.
