Gói tín dụng ưu đãi cho hạ tầng, công nghệ số chờ giải ngân

Sẵn sàng nguồn lực cho gói tín dụng ưu đãi

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng gói tín dụng ưu đãi dài hạn khoảng 500 nghìn tỷ đồng dành cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và công nghệ số, Ngân hàng Nhà nước đã nhanh chóng vào cuộc với hàng loạt động thái điều phối.

Bốn cuộc họp với các ngân hàng thương mại và các bộ, ngành liên quan đã được tổ chức; hai công văn gửi 21 ngân hàng để đăng ký quy mô tham gia chương trình, cùng hai công văn đề nghị các Bộ: Xây dựng, Công Thương, Khoa học và Công nghệ cung cấp danh mục dự án và nhu cầu vốn đến năm 2030 đã được ban hành.

Đến thời điểm hiện nay, toàn bộ 21 ngân hàng thương mại đã đăng ký đủ 500 nghìn tỷ đồng, sẵn sàng nguồn lực của hệ thống tín dụng cho chương trình. Trong đó, bốn ngân hàng thương mại Nhà nước đóng vai trò nòng cốt, mỗi đơn vị đăng ký 60 nghìn tỷ đồng; nhóm 12 ngân hàng tư nhân lớn đăng ký 20 nghìn tỷ đồng/ngân hàng; 5 ngân hàng quy mô nhỏ hơn đăng ký khoảng 4 nghìn tỷ đồng mỗi đơn vị. Đây là cơ sở quan trọng để chương trình có thể triển khai trên quy mô toàn hệ thống ngay khi các điều kiện liên quan được hoàn thiện.

Tuy nhiên, đằng sau bước chuẩn bị khẩn trương và bài bản ấy, tiến độ giải ngân của gói tín dụng lại đang đối mặt nguy cơ chậm lại do danh mục dự án chưa được cung cấp đầy đủ và thống nhất.

Theo đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước), Bộ Khoa học và Công nghệ đến nay vẫn chưa cung cấp danh mục dự án tham gia Chương trình. Trong khi đó, danh mục do một số bộ gửi sang lại ở tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu”, chưa đảm bảo sự thống nhất và đầy đủ để ngân hàng có thể xác định đúng đối tượng vay.

Điều đáng lưu ý là chưa xác định được nhu cầu vốn tín dụng của các dự án trọng điểm thuộc hạ tầng chiến lược như giao thông, điện lực, công nghệ số. Tình trạng này khiến các ngân hàng khó tính toán phân bổ nguồn vốn đã đăng ký trong tổng quy mô 500 nghìn tỷ đồng.

Đại diện các ngân hàng tham gia chương trình đều khẳng định tinh thần sẵn sàng đồng hành, nhưng họ cần danh mục rõ ràng, cụ thể và thống nhất để thực hiện thẩm định, đảm bảo cho vay đúng địa chỉ và tránh rủi ro pháp lý.

Bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank), nhấn mạnh, ngân hàng hoàn toàn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp về lãi suất, nhưng phải rõ ràng về trách nhiệm trong cho vay để các ngân hàng yên tâm mạnh dạn triển khai.

Từ góc nhìn chuyên gia, TS. Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Việt Nam, phân tích, việc chậm hoàn thiện danh mục là một trong những điểm nghẽn khiến chương trình khó chạy đúng nhịp. Ông lý giải, đầu tư hạ tầng là lĩnh vực vay dài hạn ít nhất 5 - 10 năm, trong khi các ngân hàng chủ yếu huy động vốn ngắn hạn; thêm vào đó, tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam cuối năm 2024 đã lên tới 134%, khiến câu chuyện cơ cấu vốn và an toàn hệ thống càng phải tính toán kỹ.

Bên cạnh vay truyền thống, ông Lê Quang Vinh - Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đề xuất, xem xét cơ chế góp vốn và chia sẻ lợi ích đối với các dự án đổi mới sáng tạo, nhằm tăng hiệu quả và giảm áp lực tín dụng trung dài hạn.

Hiện các ngân hàng, trong đó có Vietcombank, vẫn đang tài trợ nhiều dự án hạ tầng quốc gia như đường dây truyền tải Lào Cai - Vĩnh Yên; Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 và 4; sân bay Long Thành… Điều này cho thấy họ có kinh nghiệm thẩm định và tài trợ hạ tầng, nhưng cần một “khung danh mục chuẩn” để có thể mở rộng sang gói tín dụng mới với quy mô rất lớn.

Cần gỡ sớm để tránh chậm nhịp giải ngân

Tại cuộc họp triển khai chương trình gần đây, Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh khẳng định, chương trình tín dụng 500 nghìn tỷ đồng cho vay đầu tư hạ tầng, công nghệ số đang nhận được nhiều sự quan tâm, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng như các doanh nghiệp đang thực hiện đầu tư các dự án hạ tầng trọng điểm. Do vậy, việc đẩy nhanh tiến độ triển khai, thực hiện chương trình là hết sức cần thiết để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư, khơi thông nguồn lực, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu đã đề ra. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, các ngân hàng cần có danh mục cho vay hoàn chỉnh.

Theo Phó Thống đốc, đối với nhóm hạ tầng chiến lược như giao thông, điện lực, khách hàng vay vốn phải là các doanh nghiệp đầu tư dự án trọng điểm/quan trọng quốc gia do Bộ Xây dựng và Bộ Công Thương cung cấp. Đối với lĩnh vực công nghệ chiến lược, dự án phải thuộc Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia theo Quyết định 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 và được Bộ Khoa học và Công nghệ xác nhận.

Ông Nguyễn Ngọc Cảnh yêu cầu các ngân hàng thương mại góp ý mức lãi suất ưu đãi mới, trong đó mức giảm tối thiểu sẽ là 1,5%/năm so với lãi suất trung, dài hạn bình quân của từng ngân hàng, thay vì 1% như trước, nhằm tạo điều kiện tốt hơn cho doanh nghiệp.

Song song đó, ông giao Vụ Tín dụng các ngành kinh tế xây dựng văn bản hướng dẫn triển khai Chương trình và lấy ý kiến các bộ ngành liên quan; đồng thời đề nghị Bộ Xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ...phối hợp chặt chẽ, sớm hoàn thiện danh mục dự án để ngân hàng có cơ sở giải ngân.

Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh nhấn mạnh định hướng điều hành là Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ để đảm bảo chương trình triển khai hiệu quả, đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ.