Gian nan vượt núi, tìm đường cho sản vật vùng đồng bào dân tộc Quảng Bình

Mở đường từ chính sách

Theo Sở Công Thương Quảng Bình, những năm qua, Quảng Bình đã chủ động bố trí nguồn lực, lồng ghép các chương trình mục tiêu để đầu tư hạ tầng chợ và thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng cao. Nhờ đó, đời sống của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có chuyển biến tích cực, kinh tế - xã hội từng bước khởi sắc.

Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Bình đã ban hành các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết số 27/2022/NQ-HĐND và Nghị quyết số 29/2022/NQ-HĐND, tạo cơ sở pháp lý để phân bổ và lồng ghép nguồn vốn hiệu quả. Việc huy động các nguồn lực, nhất là từ doanh nghiệp và cộng đồng, góp phần quan trọng giúp hoàn thiện cơ sở hạ tầng và khơi thông đầu ra cho sản phẩm địa phương.

Trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh đã xây dựng mới chợ Thượng Trạch. Đây là một điểm nhấn tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, Sở Công Thương cũng sửa chữa nhiều chợ khác theo nhu cầu thực tế địa phương. Dù là chợ phiên nhỏ, song đây chính là nơi giao thương chủ lực của bà con vùng cao, nơi nông sản, sản phẩm thủ công như mây tre đan, tinh bột nghệ, mật ong… được trao đổi, buôn bán.

Tuy nhiên, hạ tầng chợ hiện vẫn còn nhiều bất cập: nhiều chợ tạm, xuống cấp, thiếu vệ sinh, nước sạch, khu xử lý rác thải, ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng và chất lượng hàng hóa. Vì thế, đầu tư cải thiện cơ sở vật chất chợ là yêu cầu cấp thiết để hỗ trợ bà con sản xuất và tiêu thụ hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, Sở Công Thương cũng triển khai nhiều hoạt động xúc tiến thương mại. Thông qua các hội chợ, sự kiện xúc tiến thương mại, nhiều sản phẩm vùng cao Quảng Bình đã tiếp cận được với doanh nghiệp, nhà phân phối lớn trên cả nước. Đây là cơ hội quan trọng để quảng bá, nâng tầm sản phẩm địa phương, đồng thời giúp người dân học hỏi cách cải tiến bao bì, nhãn mác, chỉ dẫn địa lý, nâng chất lượng sản phẩm.

Một số sản phẩm tiêu biểu như mật ong, măng khô, tinh bột nghệ, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ... đã được giới thiệu trên sàn thương mại điện tử tỉnh (quangbinhtrade.vn), từng bước đưa hàng hóa vùng cao ra thị trường rộng lớn hơn.

Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã sản xuất nấm sạch và kinh doanh nông nghiệp Tuấn Linh, huyện Bố Trạch, Nguyễn Quốc Hương cho biết, 5 năm qua, chuỗi cung ứng sản phẩm nấm dược liệu giữa hợp tác xã với các hộ dân, tổ hợp tác trồng nấm trong tỉnh được thực hiện hiệu quả. Qua đó, tạo việc làm cho gần 400 lao động ở các địa phương với mức thu nhập bình quân mỗi lao động 5 triệu đồng/tháng.

Ngoài các sản phẩm chế biến từ các loại nấm như nấm mộc nhĩ khô, nấm sò khô, nấm hoàng đế, rượu nấm linh chi, hợp tác xã đã sản xuất trà xanh linh chi, trà cà gai leo linh chi; trong đó có những sản phẩm được công nhận hạng 4 sao. Đơn vị đã ký hợp đồng liên kết tiêu thụ nấm thương phẩm và sản phẩm chế biến từ nấm với Co.opmart một số tỉnh miền trung, các cửa hàng nông sản trong và ngoài tỉnh Quảng Bình. Sản phẩm trà xanh linh chi của hợp tác xã đã xuất khẩu sang Thái Lan và Nga. Gần đây, hợp tác xã dùng bã thải nấm để trồng rau má theo quy trình hữu cơ và sản xuất trà thảo mộc rau má túi lọc được thị trường trong khu vực ưa chuộng.

Cũng với cách chọn đầu tư mô hình trồng và chế biến sản phẩm dược liệu, đầu năm 2022, Hợp tác xã sản xuất cây dược liệu sạch và kinh doanh nông nghiệp xã Cự Nẫm, huyện Bố Trạch đón nhận niềm vui khi sản phẩm cao thìa canh Thanh Bình được tỉnh Quảng Bình công nhận đạt hạng 4 sao. Giám đốc Hợp tác xã Nguyễn Thị Giang cho biết, để sản xuất bền vững và hiệu quả, toàn bộ diện tích trồng cây thìa canh của hợp tác xã đều được áp dụng quy trình trồng và chăm sóc cây nguyên liệu sạch, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và không sử dụng phân hóa học. Sản phẩm cao 100% nguyên chất từ cây thìa canh.

Dù còn nhiều khó khăn, Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã cho thấy hiệu quả bước đầu. Đời sống người dân vùng cao được cải thiện, thu nhập tăng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể. Chương trình cũng góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống và tạo đà phát triển bền vững cho các xã miền núi.

Những lực cản chưa dễ tháo gỡ

Dù đã có nhiều nỗ lực, song Quảng Bình vẫn đối diện không ít thách thức. Sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn ít, sản lượng thấp, mẫu mã đơn điệu, chất lượng chưa đồng đều. Quy mô sản xuất nhỏ, manh mún khiến khó đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ hệ thống bán lẻ, siêu thị.

Nguyên nhân một phần đến từ điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, địa hình chia cắt, giao thông khó khăn. Phần khác, do trình độ dân trí và hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng được yêu cầu của kinh tế thị trường hiện đại, việc tiếp cận thương mại điện tử còn nhiều vướng mắc. Các cơ sở sản xuất chưa đủ nhân lực để quản lý gian hàng online, vận hành các đơn hàng hay nâng cấp công nghệ chế biến, bảo quản.

Giai đoạn 2026-2030, tỉnh Quảng Bình đã đề xuất nhiều nhóm giải pháp cho giai đoạn tới. Trong đó tập trung vào các giải pháp như đầu tư hạ tầng chợ, trong đó xây dựng nhà lồng chợ, khu vệ sinh, xử lý nước thải, hệ thống nước sạch nhằm đảm bảo vệ sinh và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã kết nối tiêu thụ sản phẩm vùng cao; đẩy mạnh tư vấn, xúc tiến thương mại.

Tỉnh cũng đẩy mạnh đào tạo và chuyển giao công nghệ, hướng dẫn người dân kỹ năng bảo quản, tiếp thị, sử dụng công nghệ để giảm giá thành và nâng chất lượng sản phẩm. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ ban hành chính sách riêng cho khu vực miền núi, hỗ trợ phù hợp với đặc thù sản xuất nhỏ lẻ.