'Giảm giá ảo' – chiêu trò ‘bẩn’ móc túi người tiêu dùng

Chiêu trò không mới nhưng ngày càng tinh vi hơn

Cuối năm là mùa lễ hội mua sắm, mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử lại rộn ràng những khẩu hiệu “Sale sốc”, “Giảm giá 70%”, “Cơ hội duy nhất trong năm”… Không ít người tiêu dùng bị cuốn vào cơn lốc mua sắm ấy, tin rằng mình đang săn được món hời hiếm có. Nhưng sau những hào nhoáng của nhãn đỏ giảm giá là gì? Nhiều trường hợp, đó chỉ là “giảm giá ảo” - một chiêu trò không mới nhưng ngày càng tinh vi hơn, nhằm móc túi khách hàng một cách hợp pháp nhưng thiếu đạo đức.

Thực tế, nhiều người tiêu dùng đã quá quen với “mánh” nâng giá sản phẩm lên cao rồi gắn mác giảm giá sâu. Một chiếc áo bình thường bán 300.000 đồng có thể được đội lên 600.000 đồng trước lễ hội mua sắm, rồi ngay lập tức được gắn nhãn “sale 50%”. Người mua tưởng mình tiết kiệm được một nửa, nhưng thực chất chẳng có ưu đãi nào tồn tại.

Điều đáng nói là không chỉ các cửa hàng nhỏ lẻ áp dụng chiêu trò này, mà ngay cả một số thương hiệu có tên tuổi cũng “nhúng tay”. Việc giữ chân khách, đạt chỉ tiêu doanh số hoặc chạy chiến dịch marketing đang khiến nhiều doanh nghiệp chấp nhận đánh đổi niềm tin của khách hàng lấy lợi nhuận ngắn hạn. Không ít người mua hàng online từng rơi vào cảnh: Thấy một sản phẩm giảm giá mạnh, mẫu mã bắt mắt, đánh giá năm sao dày đặc, nhưng khi nhận hàng thì chất lượng kém xa so với kỳ vọng. Những phiên bản “sale sâu” đôi khi không phải hàng chính hãng mà là hàng tồn kho, hàng lỗi hoặc thậm chí hàng nhái được “ngụy trang” bằng hình ảnh lung linh và đánh giá ảo.

Một hình thức tinh vi hơn là chia nhỏ gói sản phẩm hoặc cắt bớt phụ kiện nhưng vẫn để người tiêu dùng lầm tưởng họ đang mua được một món đầy đủ công năng với giá hời. Khi nhận hàng, khách mới phát hiện mình phải mua thêm phụ kiện hoặc trả thêm phí để sản phẩm hoạt động đúng như quảng cáo.

Trên thực tế, pháp luật Việt Nam có quy định khá rõ ràng về hoạt động khuyến mãi, đặc biệt là việc giảm giá không được vượt quá 50% giá niêm yết (trừ một số trường hợp đặc biệt). Tuy nhiên, kẽ hở nằm ở chỗ giá niêm yết có thể tùy ý thay đổi, miễn là doanh nghiệp công khai được mức giá đó trước thời điểm giảm giá. Vì thế, việc kiểm soát hành vi nâng khống giá trước khi giảm nằm ngoài tầm với của các cơ quan quản lý nếu không có bằng chứng cụ thể hoặc hệ thống giám sát giá theo thời gian. Người tiêu dùng, dù có nghi ngờ, cũng khó lòng chứng minh doanh nghiệp sai phạm. Những quy định chưa chặt chẽ ấy vô tình tạo điều kiện để các chiêu trò “giảm giá ảo” ngày càng phổ biến, khiến thị trường trở nên méo mó và cạnh tranh không lành mạnh.

Không thể không nói đến yếu tố tâm lý. Con người dễ bị cuốn vào cảm giác “sợ bỏ lỡ” (FOMO – Fear of Missing Out) khi nhìn thấy những con số giảm giá hấp dẫn. Một đồng hồ đếm ngược, dòng chữ “chỉ còn 1 sản phẩm cuối cùng”, hay danh sách “10 người vừa mua mặt hàng này” là những kỹ thuật tiếp thị đơn giản nhưng đánh trúng tâm lý người mua. Khi cảm xúc lấn át lý trí, người tiêu dùng dễ dàng bấm nút đặt hàng mà không kiểm tra kỹ thông tin. Chính sự vội vàng này là cơ hội cho các “chiêu trò bẩn” nở rộ.

Người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn

Người tiêu dùng bị hớ một vài lần có thể chỉ mất một khoản tiền nhỏ, nhưng tác động lớn hơn chính là sự xói mòn niềm tin. Khi khách hàng không còn tin vào các chương trình khuyến mãi, những doanh nghiệp làm ăn tử tế sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Một thị trường mà người mua luôn trong trạng thái nghi ngờ khiến hoạt động thương mại trở nên trì trệ và kém hiệu quả.

Niềm tin, một trong những tài sản giá trị nhất của thương hiệu bị tổn thương không chỉ bởi việc bán hàng giả, hàng kém chất lượng, mà còn bởi những hành vi gian dối “tô vẽ giảm giá”. Về lâu dài, chính các doanh nghiệp làm ăn gian dối cũng tự đẩy mình vào ngõ cụt khi mất đi sự ủng hộ của khách hàng.

Để hạn chế tối đa rủi ro và bảo vệ quyền lợi của mình trong giai đoạn cao điểm mua sắm, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đã đưa ra những khuyến nghị đến người tiêu dùng.

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, người tiêu dùng nên sử dụng các công cụ theo dõi giá hoặc xem đánh giá của cộng đồng để xác định liệu mức giảm giá có thật hay không,  so sánh giá ở nhiều cửa hàng giúp người tiêu dùng đánh giá chính xác hơn. Việc kiểm tra này giúp ngăn ngừa trường hợp doanh nghiệp tự ý nâng giá gốc rồi mới giảm. Người tiêu dùng nên lựa ưu tiên mua hàng tại các cửa hàng chính hãng, sàn thương mại điện tử lớn hoặc nhà bán hàng đã được xác thực. Đồng thời, cần đọc kỹ điều kiện đổi trả, bảo hành, chi phí phụ thu, thời gian áp dụng tránh mua phải sản phẩm không đổi trả vì giảm giá. Hạn chế mua hàng từ cá nhân bán tự do, nhà bán hàng không hiển thị thông tin hoặc có nhiều phản ánh tiêu cực. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ mua phải hàng nhái, hàng kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc.

Cũng theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, người tiêu dùng cần giữ lại hóa đơn, chứng từ thanh toán, ảnh chụp lại màn hình giá, chương trình khuyến mại tại thời điểm mua, video ghi lại quá trình mở hàng để làm bằng chứng khi có phát sinh tranh chấp. Cần cẩn trọng khi gặp sản phẩm đưa ra mức giảm giá quá sâu, vượt xa mặt bằng thị trường; điều kiện bất thường; không rõ thông tin nhà cung cấp, chất lượng, chứng nhận an toàn. Những dấu hiệu này thường tiềm ẩn hành vi lừa dối về giá, cung cấp sản phẩm không bảo đảm chất lượng gây thiệt hai đến người tiêu dùng. Vì vậy người tiêu dùng cần sáng suốt đưa ra quyết định khi lựa chọn sản phẩm.

“Giảm giá ảo” là một thực trạng đáng lo ngại trong thị trường tiêu dùng hiện nay. Nó không chỉ gây thiệt hại tài chính cho người mua mà còn làm suy giảm chất lượng môi trường kinh doanh. Đã đến lúc người tiêu dùng cần tỉnh táo hơn, doanh nghiệp cần minh bạch hơn và cơ quan quản lý cần mạnh tay hơn.

Các chương trình khuyến mại cuối năm mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và kích cầu thị trường. Tuy nhiên, hiện tượng “giảm giá ảo”, thao túng giá và khuyến mại gây hiểu lầm đang có xu hướng gia tăng, tiềm ẩn rủi ro lớn nếu người tiêu dùng không được trang bị đầy đủ kiến thức. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến cáo các tổ chức, cá nhân kinh doanh phải nghiêm túc tuân thủ quy định pháp luật, tránh các hành vi gian dối trong khuyến mại vì những hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng mà còn gây méo mó cạnh tranh, làm suy giảm niềm tin thị trường. Đồng thời, người tiêu dùng cần chủ động kiểm chứng thông tin, cân nhắc kỹ lưỡng và phản ánh kịp thời các hành vi bất thường để góp phần xây dựng môi trường tiêu dùng an toàn, minh bạch và công bằng.