Dự án 'Đặc sản vùng cao': Lan tỏa giá trị nông sản, sẻ chia cộng đồng

Đưa tinh hoa núi rừng đến gần hơn với người tiêu dùng đô thị

Ra đời trong khuôn khổ Hội nghị “Mô hình thực phẩm khẩn cấp thích ứng Biến đổi Khí hậu”, dự án Cộng đồng “Đặc sản vùng cao” do Mạng lưới Ngân hàng Thực phẩm Việt Nam phối hợp cùng Nhóm Thiện nguyện Mùa Thu và Những người bạn khởi xướng mới đây đã thu hút sự quan tâm của đông đảo cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp.

Dự án hướng tới mục tiêu kép đó là vừa xây dựng chuỗi giá trị tiêu thụ đặc sản miền núi bền vững, vừa khơi dậy niềm tự hào và tinh thần tự lực của cộng đồng dân tộc thiểu số. Những sản vật đặc trưng của các tỉnh miền núi phía Bắc như chè Shan Tuyết cổ thụ, gạo Séng Cù, mật ong rừng Mộc Châu, thịt trâu gác bếp Điện Biên được tuyển chọn kỹ lưỡng, đảm bảo quy trình sản xuất an toàn, thân thiện môi trường, sau đó được đưa đến người tiêu dùng đô thị qua các kênh thương mại hiện đại.

Không chỉ là những sản phẩm thuần túy, mỗi món đặc sản còn mang theo câu chuyện văn hóa, tinh thần lao động và khát vọng vươn lên của người dân miền núi. Đại diện Ban tổ chức chia sẻ: “Chúng tôi muốn người mua không chỉ cảm nhận hương vị đặc trưng của núi rừng, mà còn hiểu rằng trong mỗi sản phẩm là công sức, là tấm lòng của người dân vùng cao gửi gắm xuống đồng bằng”.

Trong thời gian tới, dự án sẽ xây dựng nền tảng thương mại điện tử mang tên dacsanvungcao.vn, nơi các sản phẩm bản địa được giới thiệu, bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng. Việc ứng dụng công nghệ số được xem là chìa khóa giúp rút ngắn khoảng cách địa lý, tạo điều kiện để sản phẩm của bà con vùng cao vươn xa hơn, tiếp cận các chuỗi bán lẻ hiện đại và các kênh thương mại quốc tế.

Điểm đặc biệt của dự án “Đặc sản vùng cao” nằm ở triết lý phát triển bền vững: mỗi đơn hàng không chỉ mang giá trị thương mại mà còn góp phần nuôi dưỡng cộng đồng. Theo đó, 5-10% doanh thu từ việc bán sản phẩm sẽ được trích vào quỹ “Bữa ăn cho trẻ em vùng cao” nhằm hỗ trợ học bổng, cải thiện dinh dưỡng và xây dựng mô hình sinh kế cho người dân tộc thiểu số.

Dự án định hình một “vòng tròn giá trị xanh - an sinh - cộng đồng”, sản xuất tại địa phương theo hướng thân thiện với môi trường; tiêu thụ tại đô thị thông qua hệ thống phân phối hiện đại; tái đầu tư lại cho người sản xuất bằng các hoạt động xã hội và hỗ trợ kỹ thuật.

Một hợp tác xã tỉnh Sơn La chia sẻ, khu vực miền núi có nhiều sản vật quý nhưng việc tiếp cận thị trường còn nhiều rào cản do hạn chế về hạ tầng, logistics và thương hiệu. Với dự án này, sản phẩm của bà con sẽ được định danh bằng chất lượng, được kể bằng câu chuyện văn hóa và được lan tỏa bằng tinh thần sẻ chia.

Cũng theo ban điều hành, dự án “Đặc sản vùng cao” sẽ kết hợp cùng các hợp tác xã, tổ nhóm nông dân để nâng cao kỹ năng sản xuất, hướng dẫn quy trình chuẩn hóa, truy xuất nguồn gốc, đồng thời xây dựng hình ảnh sản phẩm mang tính nhận diện vùng miền rõ rệt.

Thách thức và triển vọng

Từ góc độ phát triển thị trường, “Đặc sản vùng cao” là mô hình liên kết mang ý nghĩa chiến lược. Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy tiêu dùng nội địa, chuyển đổi xanh và tăng cường kết nối giữa nông thôn - đô thị, dự án này trở thành cầu nối quan trọng giúp nông sản bản địa đến gần hơn với người tiêu dùng, đồng thời tạo thêm việc làm, thu nhập ổn định cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy vậy, dự án cũng đối diện không ít thách thức. Việc bảo đảm chất lượng, kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu, tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất của các hộ nông dân vùng cao là công việc cần thời gian và sự phối hợp đồng bộ. Cùng với đó, việc truyền tải giá trị văn hóa vào sản phẩm thương mại sao cho chân thật, hấp dẫn mà không rơi vào khuôn sáo đòi hỏi tư duy sáng tạo và sự am hiểu sâu sắc về bản địa.

Song nếu vượt qua những rào cản đó, “Đặc sản vùng cao” hoàn toàn có thể trở thành mô hình mẫu về phát triển nông nghiệp xanh và tiêu thụ bền vững, góp phần hiện thực hóa mục tiêu kinh tế vì cộng đồng, phát triển vì con người.

Dự án Cộng đồng “Đặc sản vùng cao” không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là câu chuyện nhân văn sâu sắc về sự kết nối giữa đồng bằng và miền núi, giữa người sản xuất và người tiêu dùng, giữa văn hóa và thị trường. Khi người tiêu dùng đô thị chọn mua một sản phẩm vùng cao, họ không chỉ lựa chọn hương vị thiên nhiên, mà còn chung tay gieo mầm cho một sinh kế bền vững, một vòng tròn sẻ chia và yêu thương lan tỏa.