Đột phá nào cho tương lai năng lượng Việt Nam?

Với cách tiếp cận đồng bộ và hợp lý, Việt Nam có thể vượt qua thách thức về năng lượng, vừa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng, vừa bảo vệ môi trường.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên kêu gọi doanh nghiệp Czech đầu tư vào công nghiệp, năng lượng Việt Nam Tổng thống Donald Trump ký thay đổi loạt chính sách về năng lượng, thương mại Ariston đạt giải thưởng hiệu suất năng lượng cao nhất năm 2024

Trong giai đoạn 2015-2020, ngành năng lượng Việt Nam ghi nhận sự phát triển vượt bậc, đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. PGS.TS. Vũ Văn Hà, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, đánh giá đây là thời kỳ bứt phá mạnh mẽ với tổng năng lượng sơ cấp tăng trung bình 8,7% mỗi năm, tổng tiêu thụ năng lượng sơ cấp tăng 6,8%/năm. Đặc biệt, tổng sản lượng điện sản xuất và nhập khẩu năm 2020 đạt 247 tỷ kWh, tăng 1,5 lần so với năm 2015.

Thách thức trong hành trình đảm bảo an ninh năng lượng

Ngành dầu khí đóng góp 7-10% ngân sách nhà nước mỗi năm, trong khi ngành than đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, nhất là trong sản xuất điện. Đồng thời, chất lượng xăng dầu được nâng cao, hệ thống cung ứng phủ rộng khắp cả nước, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp và người dân.
Đáng chú ý, năng lượng tái tạo đã đạt bước tiến vượt bậc với sự hình thành các trung tâm điện gió, điện mặt trời tại nhiều địa phương. Đến cuối năm 2020, tổng công suất năng lượng tái tạo đạt 6.000 MW, chiếm khoảng 10% tổng công suất điện cả nước, góp phần đa dạng hóa nguồn cung, phù hợp với xu thế chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Thị trường năng lượng mặt trời toàn cầu dự báo sẽ đạt 493 gigawatt (GW). Ảnh: Asia Power
Với cách tiếp cận đồng bộ và hợp lý, Việt Nam có thể vượt qua thách thức về năng lượng, vừa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng, vừa bảo vệ môi trường. Ảnh: Asia Power

Tuy nhiên, Việt Nam phải đối mặt với những thách thức lớn. Từ năm 2015, nước ta chuyển từ xuất khẩu sang nhập khẩu năng lượng với tỷ lệ nhập khẩu năng lượng sơ cấp tăng từ 8,4% (2015) lên 48% (2020). Hạ tầng năng lượng còn chậm phát triển, khi chỉ 13/63 quy hoạch tỉnh được phê duyệt tính đến tháng 9/2023, ảnh hưởng lớn đến tiến độ triển khai các dự án. Những vấn đề như thiếu xăng dầu cục bộ năm 2022, thiếu điện một số thời điểm năm 2023, cùng sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nhập khẩu đã làm tăng áp lực đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Theo Quy hoạch điện VIII, nhu cầu năng lượng sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2030 và gấp tám lần vào năm 2050 so với năm 2019. Mức nhập khẩu năng lượng ước tính chiếm tới 3/4 tổng nhu cầu tiêu thụ, đặt ra yêu cầu cấp thiết về các giải pháp đột phá. Để đạt mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, tốc độ tăng trưởng năng lượng cần đạt gấp 1,5 lần tốc độ tăng trưởng GDP. Điều này đòi hỏi mức tăng trưởng bình quân hàng năm phải đạt trên 9% vào năm 2025 và duy trì ở mức hai con số đến năm 2030.

PGS.TS. Vũ Văn Hà nhấn mạnh, để hiện thực hóa kịch bản tăng trưởng này, Việt Nam cần sự quyết tâm lớn từ cả hệ thống chính trị và các giải pháp mang tính chiến lược, đảm bảo sự phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu.

Giải bài toán năng lượng quốc gia

PGS.TS. Vũ Văn Hà, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản nhấn mạnh, trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, việc áp dụng các giải pháp đồng bộ và đột phá là yếu tố sống còn. Theo ông, để thúc đẩy phát triển ngành năng lượng, cần tập trung vào năm nhóm giải pháp trọng tâm.

Đầu tiên, cần đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, ưu tiên các ngành sử dụng năng lượng thấp, đồng thời chuyển đổi sang mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế carbon thấp. Những mô hình này không chỉ giảm hao phí năng lượng mà còn giảm áp lực lên nhu cầu năng lượng tăng cao trong tương lai.

Tiết kiệm năng lượng được xác định là giải pháp thiết yếu để đảm bảo an ninh năng lượng. Theo khảo sát, các hộ gia đình tại Việt Nam tiêu thụ khoảng 35-40% tổng sản lượng điện quốc gia. Nếu ứng dụng công nghệ chiếu sáng bằng đèn LED, có thể tiết kiệm tương đương công suất một nhà máy điện hạt nhân 4.000 MW. Việc sử dụng điều hòa ở mức nhiệt độ thấp cũng là một vấn đề lớn khi gây hao tổn năng lượng và ảnh hưởng sức khỏe. Trong bối cảnh EVN dự báo thiếu hụt 27,7 tỷ kWh vào năm 2025, hành động tiết kiệm điện không chỉ giúp giảm áp lực cung cấp mà còn tăng tính bền vững cho ngành năng lượng.

Thứ ba, việc khảo sát, thăm dò và khai thác tài nguyên năng lượng trong nước cần được đẩy mạnh nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài. Hiện tại, năng lượng hóa thạch như than đá và dầu mỏ vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu năng lượng, nhưng năng lượng tái tạo đang dần khẳng định vai trò với 15,4% tổng sản lượng điện năm 2022. Điện gió, điện mặt trời và sinh khối là những lĩnh vực đang được khuyến khích phát triển nhờ các chính sách hỗ trợ của chính phủ, nhằm giảm thiểu tác động môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng.

Quy hoạch điện VIII được xem là kim chỉ nam cho chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam. Theo đó, việc phát triển năng lượng cần gắn liền với xu hướng công nghệ hiện đại, đặc biệt là năng lượng tái tạo và năng lượng thông minh. Chính phủ đã đề ra các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và thành lập các trung tâm nghiên cứu năng lượng. Các chương trình trọng điểm như nghiên cứu chế tạo thiết bị năng lượng, ứng dụng năng lượng mới và tiết kiệm năng lượng sẽ đóng vai trò quyết định trong chiến lược này.

Cuối cùng, Việt Nam cần mở rộng quan hệ quốc tế để đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định. Các quốc gia như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản và EU đã và đang thúc đẩy ngoại giao năng lượng mạnh mẽ nhằm tiếp cận các khu vực giàu tài nguyên. Đối với Việt Nam, cần khai thác hợp lý tài nguyên trong nước và nhập khẩu các nguồn năng lượng mà chúng ta không có lợi thế, như than hay điện. Việc cân đối xuất nhập khẩu năng lượng sẽ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển kinh tế độc lập, tự chủ.

Theo PGS.TS. Vũ Văn Hà, với cách tiếp cận đồng bộ và hợp lý, Việt Nam hoàn toàn có thể vượt qua thách thức về năng lượng, vừa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng, vừa bảo vệ môi trường và hướng đến phát triển bền vững.

2 giải pháp đột phá đảm bảo an ninh năng lượng

PGS.TS. Vũ Văn Hà nhận định, để đảm bảo an ninh năng lượng, Việt Nam cần triển khai hai giải pháp mang tính đột phá: phát triển điện hạt nhân và xây dựng thị trường năng lượng hiện đại.

Theo ông Hà, điện hạt nhân là lựa chọn chiến lược nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao, trong bối cảnh các nguồn năng lượng truyền thống dần cạn kiệt và năng lượng tái tạo chưa thể phát triển đủ nhanh. Hiện nay, nhiều quốc gia đã kết hợp phát triển điện hạt nhân với năng lượng tái tạo để đảm bảo sự ổn định của hệ thống điện. Với vai trò phụ tải nền, điện hạt nhân không chỉ đảm bảo tính tin cậy mà còn hạn chế tối đa lượng phát thải CO2, tương đương thủy điện và điện gió. Ông Hà chỉ ra, điện hạt nhân đang cung cấp hơn 10% điện năng toàn cầu, chiếm một phần ba lượng điện các-bon thấp, khẳng định đây là nguồn năng lượng tiềm năng cho tương lai.

Ông cũng cho rằng, yêu cầu phát triển điện hạt nhân không phải vấn đề mới nhưng ngày càng cấp thiết trước tình hình nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam gia tăng liên tục. Các công nghệ điện hạt nhân tiên tiến hiện nay đã đạt tiêu chuẩn an toàn cao, đủ khả năng để Việt Nam xem xét đưa vào triển khai như một phần của cơ cấu năng lượng quốc gia.

Bên cạnh đó, sự cần thiết của việc phát triển thị trường năng lượng hiện đại, coi đây là một giải pháp đột phá khác để đảm bảo an ninh năng lượng. Theo PGS.TS. Vũ Văn Hà cần hoàn thiện thể chế và tạo hành lang pháp lý thông thoáng để thu hút mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân, tham gia phát triển năng lượng. Đồng thời, cần kiên quyết xóa bỏ các biểu hiện bao cấp, độc quyền và cạnh tranh không lành mạnh trong ngành năng lượng.

Chính sách giá năng lượng, theo ông Hà, là yếu tố quan trọng để thúc đẩy thị trường. Việc đưa giá năng lượng về mức phản ánh đúng giá trị đầu vào không chỉ giúp minh bạch hóa thị trường mà còn khuyến khích đầu tư vào sản xuất và cung cấp năng lượng, góp phần đa dạng hóa nguồn cung và đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn.

Hiện nay cơ cấu của nền kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, từ thâm dụng nhiên liệu, năng lượng và vốn, lao động sang dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng và tăng năng suất lao động. Tuy nhiên đi liền với mở rộng quy mô kinh tế nhu cầu năng lượng ngày càng tăng. Từ năm 2015 Việt Nam đã trở thành nước nhập khẩu năng lượng. Và để bảo đảm an ninh năng lượng cho phát triển kinh tế xã hội, ngày 11/02/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết nêu rõ bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia là nền tảng và tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội; ưu tiên phát triển năng lượng nhanh và bền vững, đi trước một bước gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, bảo đảm quốc phòng, an ninh, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Thế Duy
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: An ninh năng lượng

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

PC Hải Phòng: Diễn tập phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn 2025

PC Hải Phòng: Diễn tập phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn 2025

Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Phòng (PC Hải Phòng) tổ chức diễn tập PCTT và TKCN nhằm nâng cao hiệu quả ứng phó thiên tai trong bối cảnh ngày càng phức tạp.
Vĩnh Phúc thực hiện Nghị quyết 55 - Bài 2: Chuyển đổi xanh nhờ tiết kiệm năng lượng

Vĩnh Phúc thực hiện Nghị quyết 55 - Bài 2: Chuyển đổi xanh nhờ tiết kiệm năng lượng

Từ nền tảng nhận thức cộng đồng, Vĩnh Phúc đang thực hiện đồng bộ nhiều chính sách tiết kiệm năng lượng trong đó tập trung vào chuyển đổi xanh, bền vững.
Mùa khô bất thường: NSMO chủ động ‘chạy trước’ nắng nóng

Mùa khô bất thường: NSMO chủ động ‘chạy trước’ nắng nóng

NSMO đã họp với cơ quan khí tượng, thủy văn để xây dựng phương án vận hành hệ thống điện hiệu quả, ứng phó nắng nóng và thiếu nước trong mùa khô 2025.
EVNCPC gắn biển công trình Trạm biến áp 110kV Cảng Quy Nhơn

EVNCPC gắn biển công trình Trạm biến áp 110kV Cảng Quy Nhơn

Đảng ủy EVNCPC tổ chức Lễ gắn biển công trình Trạm biến áp 110kV Cảng Quy Nhơn và đấu nối chào mừng Đại hội Đảng bộ EVN lần thứ IV.
Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện than năm 2025

Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện than năm 2025

Bộ Công Thương ký quyết định số 1009/QĐ-BCT ngày 14/4/2025 phê duyệt khung giá phát điện nhà máy nhiệt điện than năm 2025.

Tin cùng chuyên mục

Bộ Công Thương phê duyệt khung giá nhập khẩu điện từ Lào

Bộ Công Thương phê duyệt khung giá nhập khẩu điện từ Lào

Bộ Công Thương vừa ban hành Quyết định số 1007/QĐ-BCT ngày 14/4 về phê duyệt khung giá nhập khẩu điện từ Lào về Việt Nam từ ngày 31/12/2025.
Bà Rịa - Vũng Tàu: Nguyên nhân tiền điện tăng vọt thời gian qua

Bà Rịa - Vũng Tàu: Nguyên nhân tiền điện tăng vọt thời gian qua

Do thời tiết nắng nóng kéo dài trong thời gian qua, người dân tại Bà Rịa - Vũng Tàu đang phải chi trả tiền điện tăng vọt.
Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện sinh khối năm 2025

Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện sinh khối năm 2025

Bộ Công Thương vừa ký quyết định số 1008/QĐ-BCT ngày 14/4/2025 phê duyệt khung giá phát điện nhà máy điện sinh khối năm 2025.
Tập trung gỡ vướng các dự án điện năng lượng tái tạo

Tập trung gỡ vướng các dự án điện năng lượng tái tạo

Tập trung gỡ vướng dự án điện năng lượng tái tạo trong tháng 5/2025; khó khăn, vướng mắc của đơn vị nào thì đơn vị phải có trách nhiệm xem xét, xử lý, tháo gỡ.
Công nghệ BESS giúp quản lý, sử dụng năng lượng hiệu quả

Công nghệ BESS giúp quản lý, sử dụng năng lượng hiệu quả

Một trong những nội dung trọng tâm của Chương trình VNEEP 3 đó là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ nhằm sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Vĩnh Phúc thực hiện Nghị quyết 55- Bài 1: Tiết kiệm năng lượng không chỉ là khẩu hiệu

Vĩnh Phúc thực hiện Nghị quyết 55- Bài 1: Tiết kiệm năng lượng không chỉ là khẩu hiệu

Vĩnh Phúc đẩy mạnh tuyên truyền Nghị quyết 55 bằng nhiều hình thức sáng tạo, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng và hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng.
Việt Nam tái khởi động điện hạt nhân: Quyết định đúng đắn, kịp thời

Việt Nam tái khởi động điện hạt nhân: Quyết định đúng đắn, kịp thời

Theo Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Hàn Quốc, việc Việt Nam lựa chọn tái khởi động kế hoạch phát triển điện hạt nhân là một quyết định đúng đắn và kịp thời.
Phụ tải điện tăng, ngành điện miền Nam chủ động ứng phó

Phụ tải điện tăng, ngành điện miền Nam chủ động ứng phó

Miền Nam vào cao điểm nắng nóng, phụ tải điện tăng mạnh, EVNSPC chủ động phương án đảm bảo điện an toàn, tin cậy và ưu tiên cấp điện chống hạn mặn mùa khô 2025.
Điểm sáng hợp tác năng lượng giữa Việt Nam – Trung Quốc

Điểm sáng hợp tác năng lượng giữa Việt Nam – Trung Quốc

Nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình, cùng điểm lại những kết quả hợp tác nổi bật về năng lượng giữa 2 quốc gia.
Bộ Công Thương tổ chức cuộc thi tuyên truyền viên tiết kiệm điện: Mạng xã hội sẽ

Bộ Công Thương tổ chức cuộc thi tuyên truyền viên tiết kiệm điện: Mạng xã hội sẽ 'dậy sóng' xanh

Sáng 14/4, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Lễ phát động Cuộc thi “Tuyên truyền viên tiết kiệm điện năm 2025” với quy mô toàn quốc.
Thể lệ cuộc thi

Thể lệ cuộc thi 'Tuyên truyền viên tiết kiệm điện năm 2025'

Sáng 14/4, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Lễ phát động Cuộc thi "Tuyên truyền viên tiết kiệm điện năm 2025" trên toàn quốc.
Bộ Công Thương phát động Cuộc thi

Bộ Công Thương phát động Cuộc thi 'Tuyên truyền viên tiết kiệm điện năm 2025'

Sáng 14/4, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Lễ phát động Cuộc thi "Tuyên truyền viên tiết kiệm điện năm 2025" trên toàn quốc.
Ai Cập tăng giá nhiên liệu lần đầu năm 2025

Ai Cập tăng giá nhiên liệu lần đầu năm 2025

Ngày 11/4, Chính phủ Ai Cập đã chính thức điều chỉnh tăng giá các loại nhiên liệu thêm tới gần 15%.
Tương lai điện hạt nhân phụ thuộc vào nước?

Tương lai điện hạt nhân phụ thuộc vào nước?

Năng lượng hạt nhân đang trở lại mạnh mẽ trên toàn cầu. Tuy nhiên, tham vọng này đang đối mặt với thách thức lớn là nguồn nước khan hiếm.
Giá LNG giao ngay tại châu Á thấp nhất trong 8 tháng

Giá LNG giao ngay tại châu Á thấp nhất trong 8 tháng

Giá khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) giao ngay tại châu Á trong tuần này đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn 8 tháng do nhu cầu yếu, lượng tồn kho cao.
Phải hoàn thành đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên vào tháng 9/2025

Phải hoàn thành đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên vào tháng 9/2025

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn yêu cầu phải hoàn thành, đưa vào vận hành đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên, Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng vào tháng 9/2025.
Tăng liên kết điện khí: Giải mã từ NSMO và PV GAS

Tăng liên kết điện khí: Giải mã từ NSMO và PV GAS

Điện khí đang dần giữ vai trò trụ cột an ninh năng lượng, sự phối hợp vận hành giữa NSMO và PV GAS tại các dự án điện khí LNG đang phát huy hiệu quả rõ nét.
Bộ Công Thương thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả

Bộ Công Thương thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả

Bộ Công Thương tổ chức hội nghị thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả nhằm ứng phó nhu cầu phụ tải tăng cao, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Ra mắt Tổ chuyên trách Hệ thống Pin lưu trữ Năng lượng

Ra mắt Tổ chuyên trách Hệ thống Pin lưu trữ Năng lượng

Cục Điện lực đã phối hợp với Nhóm Đối tác Năng lượng Việt Nam để thành lập Tổ chuyên trách Hệ thống Pin lưu trữ Năng lượng (Tổ chuyên trách BESS).
Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện cho nhà máy điện mặt trời

Bộ Công Thương phê duyệt khung giá phát điện cho nhà máy điện mặt trời

Bộ Công Thương vừa ban hành Quyết định số 988/QĐ-BCT ngày 10/4 về phê duyệt khung giá phát điện áp dụng cho loại hình nhà máy điện mặt trời.
Mobile VerionPhiên bản di động