Tháng Giêng, khi dư vị mưa xuân vẫn còn lất phất trên những tán cây già cỗi, làng Ninh Hiệp lại rộn ràng, nô nức trong không khí lễ hội chùa Nành - một trong những sinh hoạt văn hóa tâm linh lâu đời của vùng đất trăm nghề.

Dòng người tấp nập từ khắp nơi đổ về, mang theo lòng thành kính và những mong ước đầu năm. Tiếng chuông chùa ngân nga hòa vào gió, tiếng mõ trầm vang lên nhịp nhàng, như một bản giao hòa giữa con người và đất trời, giữa hiện tại và những ký ức xa xăm…

Lễ hội chùa Nành tại xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, Hà Nội, diễn ra từ mùng 4 đến mùng 6 tháng Hai âm lịch hàng năm, là một trong những lễ hội đặc sắc của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đây cũng là dịp để dân làng Ninh Hiệp cùng khách thập phương tìm về cội nguồn, tri ân tiền nhân và cầu mong một năm mới an lành, may mắn.

“Cây phan” được dựng lên trong lễ hội chùa Nành, mang ý nghĩa sâu sắc và phản ánh sự sáng tạo, tinh thần đoàn kết của người dân làng Nành trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Tục “nâng phan” này được thực hành vào trước ngày khai hội chùa Nành, gắn với truyền thuyết về lá phan chỉ riêng có ở làng Nành mà hầu như người dân làng ai sinh sống lâu năm ở đây cũng biết tới.

Ngoài ra, bên lề lễ hội, còn có nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật phong phú như múa sênh tiền, thi nấu cơm, bơi thuyền và đặc biệt là các cuộc đấu vật truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Những hoạt động này không chỉ tạo không khí sôi động cho lễ hội mà còn góp phần gìn giữ, truyền bá những giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương.

Ngay từ tờ mờ sáng, sân chùa đã rộn ràng bước chân người, hương trầm lan tỏa, hòa quyện trong sương sớm. Những người già áo dài khăn xếp, những thiếu nữ trong tà áo dài thướt tha, trẻ nhỏ ríu rít theo chân mẹ cha… tất cả tạo nên một bức tranh lễ hội đầy sắc màu.

Lễ hội chùa Nành không chỉ là một sự kiện tâm linh mà còn là bức tranh sống động của văn hóa dân gian. Những nghi lễ trang nghiêm, những trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật, những phiên chợ quê với hàng quán tấp nập… tất cả đều là mạch nguồn kết nối quá khứ và hiện tại, giữ cho bản sắc làng quê Việt Nam không bị mai một theo thời gian.

Đặc biệt, năm nay, lễ hội chùa Nành tổ chức thêm một nghi thức độc đáo - “Lễ rước âm”. Đây là nét văn hóa hiếm thấy còn được bảo tồn. Nhiều người dân làng Nành tin rằng, lễ rước âm này chính là thời khắc kết nối tâm linh mạnh mẽ nhất với truyền thống, tổ tiên và những người đã khuất, trở thành một minh chứng cho sự trường tồn của văn hóa dân gian. Nhìn những đứa trẻ ríu rít xem rước kiệu, những cụ già trầm ngâm nhớ lại những mùa hội ngày xưa, ta hiểu rằng: “truyền thống chỉ thật sự sống khi có người gìn giữ”.

Đoàn rước gồm những bô lão và thanh niên trai tráng trong làng, trang phục chỉnh tề, khiêng những linh vị và hương án đi quanh làng. Không khí trầm mặc, tiếng trống, tiếng chiêng ngân vang theo nhịp bước chân, gợi nhắc con người về đạo lý uống nước nhớ nguồn, về lòng thành kính với tổ tiên.

Dân làng Ninh Hiệp vẫn vậy - vẫn nâng niu từng nén hương dâng Phật, vẫn gìn giữ từng câu chuyện xưa, vẫn truyền dạy cho con cháu những phong tục lâu đời. Để rồi mai này, khi thế hệ sau lớn lên, khi bước chân trở về chùa Nành, họ vẫn thấy nơi đây không chỉ là một ngôi chùa cổ, mà còn là một phần ký ức, một phần hồn cốt quê hương.

Giữa cuộc sống đổi thay từng ngày, có những giá trị vẫn lặng lẽ chảy trôi theo thời gian, như dòng nước trong lành nơi mái chùa cổ kính của làng Nành - dịu dàng, bền bỉ và vĩnh cửu…/.