Diễn đàn Tiêu dùng bền vững 2025: Hướng đến kỷ nguyên xanh

Chiều 2/7, tại Hà Nội, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) phối hợp với Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (Đài Tiếng nói Việt Nam) tổ chức Diễn đàn Tiêu dùng bền vững năm 2025 với chủ đề “Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh”. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi sự kiện “Thúc đẩy sản xuất - Tiêu dùng bền vững năm 2025” thuộc Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030.

Diễn đàn có sự tham gia của ông Đỗ Tiến Sỹ, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam; ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban khoa học, công nghệ và Môi trường của Quốc hội; đại diện Lãnh đạo các đơn vị của Bộ Công Thương: Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước; đại diện các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp trong, ngoài nước và đông đảo người tiêu dùng.

Hành vi tiêu dùng là động lực mạnh mẽ thúc đẩy chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp và nguồn tài nguyên thiên nhiên đang dần cạn kiệt, việc “xanh hóa” sản xuất và tiêu dùng không còn là một lựa chọn mà đã trở thành xu hướng tất yếu. Các chiến dịch trồng hàng trăm nghìn cây xanh, chuyển đổi năng lượng tái tạo, giảm thiểu rác thải nhựa... là minh chứng rõ nét cho nỗ lực của doanh nghiệp trên hành trình phát triển bền vững.

Tuy nhiên, sản xuất xanh đang đặt ra nhiều thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp. Chi phí đầu tư ban đầu khổng lồ, cùng với quy trình sản xuất khắt khe và yêu cầu cao về nguyên liệu, khiến nhiều đơn vị còn e ngại. Do đó, không ít doanh nghiệp chỉ dám thử nghiệm sản phẩm xanh ở quy mô nhỏ, dù đây là xu hướng tất yếu, đặc biệt khi hướng tới thị trường xuất khẩu. Vấn đề cốt lõi nhất hiện nay là ứng dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh với chi phí phù hợp vào sản xuất để tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Trịnh Anh Tuấn, Chủ tịch Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia, cho biết, hành vi của người tiêu dùng được xác định là một trong những động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang sản xuất bền vững, từ đó kiến tạo nên một “kỷ nguyên xanh”.

Nhận thức được tầm quan trọng của chuỗi giá trị sản xuất và tiêu dùng bền vững, trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã ưu tiên tập trung xây dựng và ban hành một khung khổ pháp lý và chính sách toàn diện nhằm khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất bền vững. Điều này đã góp phần đa dạng hóa nguồn cung sản phẩm xanh trên thị trường, tạo tiền đề cho việc thực hành tiêu dùng bền vững của người dân.

Theo lãnh đạo Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia, mặc dù đã chứng kiến những thay đổi tích cực trong nhận thức và hành động của người tiêu dùng, song ở khía cạnh ngược lại, mức độ, quy mô và phạm vi thực hành tiêu dùng bền vững tại Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức và hạn chế đáng kể.

“Việc thu hẹp khoảng cách giữa nhận thức và hành vi, cũng như mở rộng thị trường cho các sản phẩm bền vững, vẫn là một nhiệm vụ cấp thiết”, ông Trịnh Anh Tuấn khẳng định và cho biết, Diễn đàn Tiêu dùng bền vững chính là hoạt động trọng tâm nằm trong khuôn khổ Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và giao Bộ Công Thương là cơ quan đầu mối triển khai.

Đặc biệt, sự kiện này tiếp nối thành công của Triển lãm “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững” vừa được tổ chức từ ngày 27 - 29/6 vừa qua. “Triển lãm đã ghi nhận nhiều hoạt động sôi nổi và các phiên trao đổi chuyên sâu về sản xuất và tiêu dùng bền vững trong nhiều lĩnh vực, từ du lịch, thương mại điện tử, cho đến những thay đổi trong nhận thức và thói quen của người tiêu dùng và cộng đồng doanh nghiệp”, Chủ tịch Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia thông tin.

“Chìa khóa” cho sản xuất và tiêu dùng bền vững

Theo ông Trịnh Anh Tuấn, hai chủ đề chính được thảo luận trong diễn đàn gồm: “Công nghệ xanh - Chìa khóa cho sản xuất và tiêu dùng bền vững”; “Minh bạch thông tin - Nền tảng bảo vệ người tiêu dùng”.

Theo đó, khoa học, công nghệ xanh được xem là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp mở rộng cánh cửa bước vào kỷ nguyên xanh. Công nghệ không chỉ là “chiếc gậy phép” hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm thiểu tác động môi trường, mà còn tăng cường minh bạch thông tin, khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tiết kiệm chi phí vận hành, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, “bài toán đặt ra hiện nay đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ là làm thế nào để tiếp cận và ứng dụng hiệu quả công nghệ xanh. Điều này đòi hỏi các giải pháp hỗ trợ nhằm đảm bảo công nghệ được triển khai phù hợp với năng lực và quy mô của doanh nghiệp, đồng thời bắt kịp với xu hướng sản xuất và kinh doanh hiện đại”, ông Trịnh Anh Tuấn nêu.

Trong khi đó, với chủ đề “Minh bạch thông tin - Nền tảng bảo vệ người tiêu dùng”, Chủ tịch Uỷ ban Cạnh tranh Quốc gia khẳng định, trong một thị trường ngày càng đa dạng với vô số lựa chọn, việc trang bị đầy đủ thông tin là yếu tố then chốt giúp người tiêu dùng đưa ra các quyết định mua sắm có trách nhiệm và bền vững.

“Chủ đề này được lựa chọn nhằm khẳng định quyền được thông tin của người tiêu dùng và từ đó xác định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc cung cấp thông tin trung thực, góp phần xây dựng lòng tin và kiến tạo một thị trường công bằng, lành mạnh. Sự minh bạch về thông tin sản phẩm không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn là công cụ hữu hiệu để phân biệt sản phẩm bền vững, từ đó định hướng và khuyến khích tiêu dùng có trách nhiệm”, ông Tuấn nói.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Tiến Sỹ, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, cho rằng, mỗi hành vi tiêu dùng dù nhỏ đều để lại dấu vết. Dấu vết đó có thể là khí nhà kính, rác thải nhựa, lãng phí thực phẩm, hay suy giảm tài nguyên. “Nếu chúng ta hành động đúng là dấu vết của sự thay đổi tích cực; là những sản phẩm có vòng đời dài hơn, ít rác thải hơn, công bằng hơn và mang theo trách nhiệm với cộng đồng”, ông Đỗ Tiến Sỹ khẳng định.

Những năm gần đây, Việt Nam đã tham gia sâu rộng và cam kết mạnh mẽ với cộng đồng quốc tế về các chương trình hành động bảo vệ môi trường, đặc biệt là giải quyết bài toán vừa hướng tới một nền kinh tế carbon thấp đồng thời đạt tốc độ phát triển vượt bậc. Điều này góp phần thúc đẩy cam kết tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) về việc đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050. Đồng thời, Việt Nam đã thể hiện rõ cam kết về phát triển bền vững và chuyển đổi xanh, thông qua: Quyết định số 889/QĐ-TTg ngày 24/6/2020 Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững đến năm 2030; Quyết định số 1658/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 01/10/2021 về Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050; và mới đây là Nghị quyết 57-NQ/TW về đổi mới toàn diện hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - tạo nền tảng cho một hệ sinh thái tiêu dùng thông minh, sáng tạo và có trách nhiệm.

“Nhưng để các chiến lược này đi vào cuộc sống, chúng ta cần làm cho tiêu dùng bền vững trở nên dễ tiếp cận, dễ thực hiện và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Nói cách khác, chuyển “tiêu dùng xanh” từ lý tưởng thành lối sống phổ biến, từ khẩu hiệu thành hành vi hằng ngày”, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam nhấn mạnh.

Ban Tổ chức mong muốn các nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp tham gia toạ đàm cùng tập trung bàn thảo những vấn đề cấp thiết và ý nghĩa nhằm hướng đến sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường. Từ đó, định hướng và thay đổi hành vi tiêu dùng, hướng đến tiêu dùng bền vững tại Việt Nam. 

Để thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 889/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021 - 2030.

Chương trình nhấn mạnh việc thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, khuyến khích phát triển nguyên vật liệu và sản phẩm thân thiện môi trường, có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế. Đồng thời, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững trên nền tảng đổi mới và phát triển các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững hướng đến phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.