Đẩy mạnh thương mại điện tử: Cần một nền tảng tín nhiệm

Nhiều khía cạnh của thương mại điện tử của Việt Nam được mổ xẻ, phân tích tại Diễn đàn với chủ đề: “Khuynh hướng tiêu dùng Việt Nam: Tương lai thanh toán trực tuyến và tiêu dùng online", do Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh tổ chức ngày 20/8/2020, tại Hà Nội.

Số liệu của đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương đưa ra tại Diễn đàn cho thấy, 5 năm gần đây, thương mại điện tử của Việt Nam tăng trưởng nhanh với tốc độ 25 - 30%/năm với 80% khách hàng đã từng mua hàng online. Các mặt hàng được mua sắm nhiều nhất là thời trang, đồ điện tử, mỹ phẩm. Khảo sát mua sắm trực tuyến năm 2019 cho thấy, mua sắm quần áo 24%; mua hàng cá nhân 21%; mua hàng điện tử 18%; mua vé máy bay, xem phim 17%; mua nội dung online là 19%.

“Hình thức mua sắm trực tuyến đang ngày càng trở nên phổ biến và nhận được sự quan tâm lớn của người dân, nhất là sau khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát, người tiêu dùng thay đổi thói quen mua sắm truyền thống sang tiêu dùng online nhiều hơn” - ông Lê Đức Anh, Giám đốc Trung tâm Tin học và Công nghệ số - Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết.

Tiêu dùng và thanh toán trực tuyến ở Việt Nam cần một định hướng phát triển lành mạnh

Nếu chọn một con số để minh họa cho sự bùng nổ này thì theo ông Lê Đức Anh, số hồ sơ mà Cục này nhận được để xin gia nhập thị trường mua sắm online lên đến 45.000. Tức là về mặt nguyên tắc sẽ có đến 45.000 sàn thương mại điện tử ở Việt Nam, chỉ chờ cơ quan chức năng nhấp chuột cấp phép.

Nhưng đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng thừa nhận, làm gì để tốc độ tiêu dùng và thanh toán trên môi trường điện tử tỷ lệ thuận với sự lành mạnh là luôn là “câu chuyện đau đầu” cho các cơ quan quản lý từ 5 – 7 năm nay.

Bà Đặng Thúy Hà - Giám đốc Khu vực phía Bắc, Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen Việt Nam - nhìn nhận, các khảo sát cho thấy người tiêu dùng một mặt vẫn nhìn nhận được những thế mạnh, lợi ích khi mua sắm online song mặt khác có những lo ngại theo đó những gì mà được xem, đã trả tiền ấy thì có được nhận đúng hàng hóa như vậy hay không. “Có một lo ngại nữa là trả tiền trực tuyến thì liệu có bị hack hay không, hoặc là chất lượng sản phẩm thì nó có được bảo đảm hay không…” - bà Hà nói.

Nhiều chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn ra ngày càng phức tạp, để phát triển được mạnh mẽ xu hướng tiêu dùng online, thanh toán không dùng tiền mặt thì cần phải đẩy mạnh phát triển việc chuyển đổi số trong doanh nghiệp, xây dựng được thương hiệu cho riêng mình. Đồng thời, cần có một quy trình quản lý chất lượng bảo đảm, giữ được chữ tín đối với người tiêu dùng.

Để người tiêu dùng tiếp tục “mặn mà” cho việc thanh toán online, không dùng tiền mặt, theo ông Hoàng Quốc Quyền, Giám đốc đối ngoại cấp cao của Tiki miền Bắc, cần kiên quyết kiểm tra, xử lý những sàn thương mại điện tử bán hàng giả, hàng nhái không rõ nguồn gốc.

Đi cùng đó các ngân hàng, cổng thanh toán và nhà mạng cần tạo điều kiện và có chính sách hỗ trợ thiết thực cho người dân khi thanh toán online; đồng thời, tạo dựng cơ sở dữ liệu dùng chung để giảm thiểu rủi ro cho khách hàng.

Lời giải cho bài toán phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam với việc đẩy mạnh thanh toán và tiêu dùng online được ông Lê Đức Anh đưa ra là doanh nghiệp hạ tầng, các nhà mạng viễn thông, các công ty hợp pháp để thúc đẩy thị trường tiêu dùng online.

Thêm nữa là thông qua những hình thức hỗ trợ về chuyển phát về phí, chuyển phát về các hoạt động truyền thông, quảng bá, phát triển những giải pháp liên quan thông tin giao dịch, xác thực các đối tượng tham gia vào quá trình giao dịch, xử lý tranh chấp, khiếu nại, hiệu quả cao được chất lượng dịch vụ giao hàng.

Nhưng điểm chốt theo đại diện của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ là trong 5 năm tới, cần xây dựng một định hướng về “Phát triển của nền tảng tín nhiệm” tại Việt Nam đối với thương mại, trong đó sẽ đánh giá các chủ thể kinh doanh, thậm chí là các cá nhân để công bố rộng rãi để người tiêu dùng có thể nắm bắt.

Hiện nay, đã có gần 45 triệu người tham gia mua sắm trực tuyến. Chính phủ cũng đã đặt mục tiêu tới năm 2025 sẽ có 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến với doanh số khoảng 35 tỷ USD. Mục tiêu này là hoàn toàn khả thi nếu có được sự hỗ trợ của Chính phủ, cùng các bộ, ngành và doanh nghiệp.

Qua đó, cần có chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp thương mại điện tử tiếp cận nguồn vốn để tham gia chuỗi giá trị liên kết hàng Việt bán trên sàn thương mại điện tử của người Việt.

Ngoài ra, cần có các chính sách liên kết trong việc thanh toán, an toàn bảo mật thông tin dữ liệu của người dùng. Song song với việc siết chặt các quy định bảo vệ người tiêu dùng khi mua hàng trên sàn thương mại điện tử cần có biện pháp bảo vệ các doanh nghiệp thương mại điện tử tuân thủ pháp luật.