Đắk Lắk thiếu hạ tầng công nghiệp chuyên biệt cho sầu riêng

Ngày 3/12, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Anh Trung - Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk - cho biết, hiệp hội đã gửi văn bản kiến nghị UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch các cụm công nghiệp chuyên ngành sầu riêng. Việc đầu tư, hình thành các cụm công nghiệp này được xem là bước đi then chốt nhằm thu hút doanh nghiệp rót vốn vào chế biến sâu, hoàn thiện chuỗi giá trị và nâng cao tỷ lệ xuất khẩu chính ngạch.

Ấn tượng về con số xuất khẩu sầu riêng năm 2025

Đắk Lắk đang khẳng định vị thế là thủ phủ sầu riêng của cả nước khi hội tụ đầy đủ những điều kiện tự nhiên thuận lợi như: Đất bazan màu mỡ, khí hậu phù hợp và diện tích canh tác quy mô lớn. Thời gian gần đây ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ của ngành hàng này không chỉ mở ra cơ hội làm giàu cho nông dân mà còn giúp kinh tế địa phương đột phá, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu.

Theo Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, toàn tỉnh hiện có gần 45.000 ha sầu riêng, là địa phương có diện tích trồng lớn nhất Tây Nguyên. Trong số này, tỉnh đã xây dựng được 269 vùng trồng với diện tích khoảng 7.400 ha và 40 cơ sở đóng gói được cấp mã số phục vụ xuất khẩu chính ngạch. Sản lượng thu hoạch năm 2025 đạt khoảng 400.000 tấn, tăng khoảng 30.000 tấn so với năm 2024. Ước tính doanh thu năm nay đạt khoảng 1,1 tỷ USD, trong đó riêng thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 900 triệu USD. Trong cơ cấu giống, DONA và Ri6 là hai giống chủ lực, chiếm đến 97% diện tích trồng sầu riêng toàn tỉnh. Các giống khác như sầu riêng địa phương, musang king,… chỉ chiếm khoảng 3%.

Theo Sở Công Thương Đắk Lắk, sầu riêng của tỉnh xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chính và lớn nhất. Để đáp ứng và tăng thị phần sử dụng, nông dân và doanh nghiệp tích cực đầu tư vùng nguyên liệu, ứng dụng quy trình VietGAP, GlobalGAP, nâng cao chất lượng sản phẩm. Điều này không chỉ giúp duy trì uy tín của thương hiệu sầu riêng Việt Nam mà còn tạo tiền đề quan trọng để mở rộng sang các thị trường khó tính hơn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Dự kiến, trong năm 2026, sản lượng sầu riêng toàn tỉnh ước đạt từ  430.000 - 450.000 tấn, tăng khoảng 12-15% so với năm 2025. Sầu riêng được dự báo sẽ tiếp tục bứt phá khi sản lượng tăng cao, các nhà máy chế biến trái cây quy mô lớn của tỉnh dần hoàn thiện và đi vào hoạt động. Trung Quốc sẽ tiếp tục là thị trường tiêu thụ chính và lớn nhất trong năm tới, bên cạnh đó các sản phẩm sầu riêng cũng có thể bước đầu thâm nhập sang các thị trường khác như Nhật Bản, Ấn Độ, Australia... do nhu cầu tiêu thụ tiếp tục tăng mạnh.

Cần thiết xây dựng các cụm công nghiệp chuyên ngành sầu riêng

Theo ông Lê Anh Trung, dù có thế mạnh về xuất khẩu sầu riêng, nhưng Đắk Lắk vẫn chưa được đầu tư đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật. Bởi vậy, trong thời gian tới, tỉnh cần quy hoạch, xây dựng các cụm công nghiệp sầu riêng sẽ tạo ra bước đột phá về hạ tầng và thu hút đầu tư. Nếu các hạng mục như kho lạnh, dây chuyền cấp đông nhanh (IQF), phòng kiểm nghiệm đạt chuẩn quốc tế được đưa vào vận hành, doanh nghiệp trong tỉnh sẽ hoàn toàn chủ động về bảo quản, chế biến và xuất khẩu. Điều này giúp giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và hạn chế tình trạng bán tươi với giá thấp.

Bên cạnh đó, việc quy hoạch tập trung còn giúp tỉnh kiểm soát tốt hơn về môi trường, tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm và các yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Đây cũng là điều kiện để các doanh nghiệp logistics đầu tư kho vận tải, container lạnh, trung tâm điều phối xuất khẩu ngay tại Đắk Lắk, thay vì dựa vào hạ tầng của các tỉnh lân cận.

Theo kiến nghị của Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, các địa bàn trọng điểm dự kiến bố trí quỹ đất để xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp, gồm Krông Pắc, Krông Năng, Cư M’gar và Ea Kar. Đây là những nơi có diện tích trồng sầu riêng lớn, điều kiện giao thông thuận lợi và lực lượng lao động dồi dào. Trong quy hoạch cụm công nghiệp, hiệp hội đề xuất tích hợp nhiều hạng mục quan trọng: Nhà máy chế biến, trung tâm logistics, hệ thống kho lạnh quy mô lớn, khu kiểm nghiệm chất lượng, và các dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật.

“Việc đầu tư vào công nghiệp chế biến và logistics sẽ là chìa khóa để Đắk Lắk không chỉ tăng sản lượng xuất khẩu mà còn nâng cao giá trị sản phẩm. Từ đó, góp phần đưa ngành sầu riêng Việt Nam vươn lên nhóm dẫn đầu thế giới về chất lượng và kim ngạch. Đồng thời sẽ giải được bài toán nhiều năm qua: được mùa mất giá và ngược lại cao giá thì mất mùa”, ông Lê Trung Anh cho hay.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk, cần sớm kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành hướng dẫn thống nhất cho quy trình kiểm tra, kiểm soát chất lượng sầu riêng trên toàn chuỗi, ưu tiên siết chặt từ khâu canh tác tại vườn, đến sơ chế, đóng gói, chế biến và kiểm tra trước khi xuất khẩu, nhằm đảm bảo đáp ứng yêu cầu của các thị trường lớn.

Bên cạnh đó, bộ cần hỗ trợ chuyên môn cho địa phương trong thẩm định và chỉ định các phòng xét nghiệm đáp ứng tiêu chuẩn. Riêng khu vực Tây Nguyên, đặc biệt là Đắk Lắk cần được ưu tiên tăng cường năng lực xét nghiệm và kiểm định trong thời điểm thu hoạch cao, qua đó duy trì tính liên tục của chuỗi sản xuất, tiêu thụ và xuất khẩu.