Cú hích về vốn cho công nghiệp hỗ trợ

Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ gặp “rào cản” về vốn

Công nghiệp hỗ trợ được xem là “xương sống” của công nghiệp chế biến chế tạo và nền kinh tế quốc gia vì nó cung cấp linh kiện, phụ tùng, dịch vụ kỹ thuật và quyết định khả năng cạnh tranh, mức độ nội địa hóa của các ngành công nghiệp khác. Sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ là yếu tố then chốt cho phép một quốc gia có thể tự chủ và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm cuối cùng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.

Vốn tín dụng từng được kỳ vọng là đòn bẩy giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nâng cấp dây chuyền, mở rộng sản xuất. Nhưng không ít doanh nghiệp dù có hợp đồng tiềm năng với các tập đoàn FDI vẫn bỏ lỡ cơ hội vì không tiếp cận được vốn vay.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, đến cuối tháng 8/2025, dư nợ tín dụng dành cho lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ đạt 574.650 tỷ đồng, tăng 23,14% so với cuối năm 2024; con số này chiếm khoảng 3,29% tổng dư nợ nền kinh tế.

Trong khi đó, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao ghi nhận ở mức 75.943 tỷ đồng, tăng 25,02% so với cuối năm 2024, tương đương khoảng 0,43% tổng dư nợ.

Hai lĩnh vực nêu trên đều ghi nhận tốc độ tăng trưởng vượt trội so với các ngành khác. Điều này phản ánh dòng vốn ngày càng chảy mạnh vào sản xuất, lĩnh vực ưu tiên, trong đó có ngành công nghiệp hỗ trợ, nhất là khi đây được xem là một trong những động lực mới trong chiến lược phát triển công nghiệp của quốc gia.

Hơn nữa, dù ngành công nghiệp hỗ trợ nước ta có khoảng hơn 6.000 doanh nghiệp tham gia thị trường, song công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam mới chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu linh kiện, phụ tùng cho sản xuất trong nước. Nếu chỉ tính riêng ở khối các doanh nghiệp Việt Nam, tỷ lệ nội địa hóa cũng chỉ đạt khoảng 15,7%. Do đó, dư địa để ngành này phát triển còn rất lớn, nhưng cũng rất cần chính sách hỗ trợ để bứt phá.

Tuy nhiên, thực tế doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn vẫn còn rào cản. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thường quy mô nhỏ, thiếu tài sản bảo đảm và khó chứng minh năng lực tài chính dài hạn. Nếu cơ chế ưu tiên chưa đủ cụ thể và hướng dẫn chưa đồng bộ, dòng vốn vẫn có thể “nghẽn” ngay từ khâu đầu vào.

Nhiều ưu đãi vốn cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ

Đáng chú ý, Nghị định 205/2025/NĐ-CP (Nghị định 205) Chính phủ ban hành ngày 14/7/2025 được coi là “cú hích” chiến lược giúp công nghiệp hỗ trợ phát triển bền vững. Nghị định 205 quy định nhiều chính sách ưu đãi vốn cho doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, bao gồm hỗ trợ tối đa 50% chi phí cho các hoạt động kiểm định, thử nghiệm, chứng nhận chất lượng, sở hữu trí tuệ, mã số mã vạch. Ngoài ra, các dự án này còn được hưởng các ưu đãi về thuế, miễn giảm tiền thuê đất và các ưu đãi đầu tư khác theo quy định của pháp luật.

Nghị định này được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá sẽ tạo bước đột phá chính sách. Bởi một trong những điểm quan trọng của Nghị định số 205 là mở rộng hỗ trợ cho doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng, vật liệu, đồng thời tăng cường ưu đãi về đất đai, vốn và công nghệ.

Theo đó, dự án xây dựng cơ sở R&D sản phẩm công nghiệp hỗ trợ được miễn, giảm tiền thuê đất và hỗ trợ kinh phí đầu tư trang thiết bị. Doanh nghiệp thuộc danh mục ưu tiên phát triển được hỗ trợ tối đa 50 - 70% chi phí nghiên cứu, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao công nghệ, kiểm định và xây dựng thương hiệu, cũng như xúc tiến thị trường, tiếp cận nhiều nguồn quỹ tài chính...

Tại Nghị định số 205, Ngân hàng Nhà nước được giao nhiệm vụ chỉ đạo các ngân hàng thương mại thiết kế gói tín dụng riêng cho công nghiệp hỗ trợ, đồng thời áp dụng cơ chế hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước cho các dự án đầu tư đổi mới công nghệ. Cùng với đó, nhằm giải bài toán vốn cho doanh nghiệp, thực hiện chỉ đạo từ Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã đề nghị các ngân hàng thương mại triển khai gói tín dụng 500 nghìn tỷ đồng từ tháng 4/2025, dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và hạ tầng chiến lược.

Đây là gói tín dụng lớn chưa từng có, không sử dụng nguồn ngân sách nhà nước mà dựa vào nguồn lực của các ngân hàng thương mại qua cơ cấu lại vốn, kéo dài thời hạn cho vay và chia sẻ chi phí. Không chỉ chính sách chung, nhiều ngân hàng thương mại đã tung ra các gói tín dụng chuyên biệt để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên, trong đó có công nghiệp hỗ trợ tiếp cận vốn dễ dàng hơn.

Về phía doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, ông Trần Phương Lam - Phó Tổng Giám đốc phụ trách kinh doanh của Tập đoàn N&G, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội cho biết, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ hiện được hỗ trợ qua Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) và một số ngân hàng thương mại, tiếp cận vốn vay cho đầu tư thiết bị và mở rộng sản xuất.

Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp, nhu cầu vốn của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ là rất lớn, nhất là khi phải nhập khẩu thiết bị công nghệ cao từ nước ngoài. Trong khi cơ chế cho vay còn ràng buộc nhiều vào tài sản thế chấp như đất, nhà xưởng - là những trở ngại gây khó khăn cho doanh nghiệp nhỏ.

Vì thế, ông Trần Phương Lam cho rằng, các doanh nghiệp mong muốn cơ chế cho vay có thể linh hoạt hơn, không chỉ dựa vào tài sản thế chấp mà xét dựa vào dự án đầu tư, hợp đồng đầu ra và năng lực sản xuất. Mô hình cho vay dựa trên dự án đã được áp dụng tại các ngân hàng nước ngoài sẽ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ dễ tiếp cận vốn hơn, đặc biệt những doanh nghiệp mới thành lập.

Về thủ tục hưởng ưu đãi cho sản phẩm công nghệ cao, ông Lam cho biết, doanh nghiệp phải hoàn thiện nhiều giấy tờ xác nhận mới được hưởng ưu đãi, nên cần cơ chế rút ngắn, hướng dẫn cụ thể để doanh nghiệp khi đi vào sản xuất có thể tiếp cận chính sách ưu đãi ngay.

Nhưng ở chiều ngược lại, theo các chuyên gia, để dòng vốn tín dụng thực sự đến đúng “đích”, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cần có chiến lược phát triển hợp lý, có hợp đồng đầu ra, có chuỗi cung ứng rõ ràng. Khi vốn được bơm vào đúng mục tiêu để hỗ trợ sản xuất linh kiện, thiết bị, công nghệ cao của ngành công nghiệp hỗ trợ, thì ngành này không chỉ đóng vai trò hỗ trợ mà hoàn toàn có thể trở thành lực đẩy chính cho tăng trưởng công nghiệp quốc gia, mở rộng khả năng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP trao thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc xác nhận và hậu kiểm ưu đãi. Bộ Công Thương giữ vai trò đầu mối quản lý quốc gia về công nghiệp hỗ trợ; chủ trì xây dựng hệ sinh thái chính sách và phối hợp cùng các bộ, ngành khác thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển.