Cộng đồng ASEAN đẩy nhanh chuyển đổi năng lượng sạch

Ngày 17/5, Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) công bố Báo cáo Triển vọng năng lượng ASEAN, đã kêu gọi các nỗ lực lớn - bao gồm từ nguồn tài chính quốc tế - để tăng cường hiệu quả năng lượng, năng lượng tái tạo và nhiên liệu phát thải thấp của khu vực này. Việc ASEAN phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về năng lượng đang chứng tỏ là một lỗ hổng đáng kể trong cuộc khủng hoảng năng lượng ngày nay.

Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế, việc đáp ứng các mục tiêu về an ninh năng lượng và phát thải sẽ đòi hỏi các quốc gia trong khu vực phải nỗ lực cải thiện hiệu quả năng lượng, đẩy nhanh quá trình sản xuất điện tái tạo và chuyển sang sử dụng nhiên liệu phát thải thấp.

10 nền kinh tế thành viên của ASEAN là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới. Việc chuyển đổi nhanh chóng sang năng lượng bền vững sẽ không chỉ cắt giảm lượng khí thải carbon dioxide (CO2) và nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch, mà còn tăng tốc độ tiếp cận phổ cập với điện và nấu ăn sạch cho công dân, cũng như cung cấp cơ hội kinh doanh lớn hơn trong nền kinh tế năng lượng sạch mới nổi.

Dựa trên các thiết lập chính sách ngày nay, nhu cầu năng lượng trong khu vực sẽ tăng khoảng 3% một năm vào năm 2030, với 3/4 nhu cầu gia tăng đó được đáp ứng bằng nhiên liệu hóa thạch. Do đó, lượng phát thải CO2 của Đông Nam Á sẽ tăng 35% so với mức năm 2020. Và nếu không có hành động chính sách mạnh mẽ hơn, hóa đơn nhập khẩu dầu ròng của các nước này, ở mức 50 tỷ USD vào năm 2020, sẽ nhân lên nhanh chóng nếu giá hàng hóa cao như hiện nay vẫn tiếp tục.

IEA cho biết, ASEAN là một trọng điểm mới nổi của năng lượng toàn cầu và tốc độ phát triển kinh tế của khu vực này càng khiến các chính phủ trong khu vực phải đẩy mạnh nỗ lực chuyển đổi sang năng lượng bền vững. Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol nhận định báo cáo này là minh chứng cho mối quan hệ bền chặt và hiệu quả của IEA với các thành viên năng động của ASEAN và IEA sẵn sàng đồng hành trong nỗ lực cung cấp năng lượng sạch, giá cả phải chăng và an toàn cho tất cả công dân ASEAN.

Một số nước ASEAN đã công bố các mục tiêu đầy tham vọng nhằm đạt được sự trung lập về carbon và hạn chế sự phụ thuộc vào nhiệt điện than. Báo cáo lưu ý rằng, hỗ trợ quốc tế sẽ rất quan trọng, đặc biệt là để thúc đẩy đổi mới và phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết như phát điện và lưới điện tái tạo, cũng như các cơ sở cho nhiên liệu phát thải thấp.

Tổng đầu tư năng lượng sẽ cần đạt 190 tỷ USD một năm vào năm 2030 để đáp ứng các mục tiêu khí hậu của khu vực, tăng từ khoảng 70 tỷ USD một năm trong giai đoạn 2016 - 2020. Trong khi tài chính phát triển quốc tế là cần thiết, báo cáo cho biết các thành viên ASEAN có thể giảm chi phí tài chính và thu hút các nhà đầu tư tư nhân bằng cách báo hiệu cam kết rõ ràng trong việc triển khai năng lượng carbon thấp và bằng cách cải thiện các khuôn khổ pháp lý và tài chính.

ASEAN được thiết lập để đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu với tư cách là nhà cung cấp chính các khoáng sản quan trọng và nhà sản xuất các sản phẩm năng lượng sạch. Indonesia và Philippines là hai nước sản xuất niken lớn nhất thế giới; Indonesia và Myanmar là các nước sản xuất thiếc lớn thứ hai và thứ ba; Myanmar chiếm 13% sản lượng đất hiếm toàn cầu; và ASEAN cung cấp 6% bauxite của thế giới.

Trong khi đó, Malaysia và Việt Nam là nhà sản xuất mô-đun điện mặt trời lớn thứ hai và thứ ba trên thế giới, trong khi Thái Lan là nhà sản xuất ô tô lớn thứ 11 trên thế giới và có thể trở thành trung tâm sản xuất xe điện chính. Đầu tư vào khai thác khoáng sản đã giảm trong những năm gần đây và tỷ trọng ngân sách thăm dò khoáng sản toàn cầu của khu vực đã giảm một nửa kể từ năm 2012. Xu hướng này cần phải đảo ngược nếu ASEAN nhận ra tiềm năng của mình trong lĩnh vực đang phát triển này.