Chương trình OCOP: Cần chiến lược dài hạn để bứt phá trên thị trường

Hạn chế còn tồn tại và thách thức phía trước

Phát biểu tại Toạ đàm Kết nối cung cầu: Giải pháp thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP trong khuôn khổ Hội nghị Kết nối, thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP do Báo Công Thương và Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tổ chức vào chiều 29/9, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn – Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước nhấn mạnh rằng trong thời gian qua, chương trình OCOP đã đem lại nhiều kết quả rõ nét.

Các sản phẩm OCOP không chỉ được tiêu thụ tại địa phương mà còn có mặt ở siêu thị, trung tâm thương mại, điểm giới thiệu sản phẩm cũng như trên các sàn thương mại điện tử. Tính đến nay, cả nước đã có 132 điểm giới thiệu sản phẩm OCOP, với trên 17.000 sản phẩm được công nhận, trong đó có 120 sản phẩm đạt chứng nhận 5 sao cấp quốc gia. Đây là con số cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ của chương trình trong thực tiễn đời sống kinh tế.

Theo ông Tuấn, chương trình OCOP đã góp phần thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối cung cầu ở cả cấp trung ương và địa phương. Khu vực kinh tế hợp tác, đặc biệt là vai trò của hợp tác xã, được khẳng định rõ hơn. Chương trình cũng là động lực để các chủ thể áp dụng chuyển đổi số vào sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, nhất là ở khu vực nông thôn. Nhiều địa phương đã biết khai thác lợi thế, đưa sản phẩm OCOP gắn với phát triển du lịch trải nghiệm, tạo ra cơ hội du lịch tại chỗ và quảng bá đặc sản bản địa. Cùng với đó, hàng loạt hội chợ, tuần lễ OCOP, chương trình kết nối cung cầu đã được tổ chức, giúp nhiều sản phẩm vươn tới các trung tâm thương mại lớn và bước đầu có mặt tại những điểm bán tầm quốc gia. Đây là những thành công đáng ghi nhận, góp phần nâng cao vị thế sản phẩm nông thôn Việt Nam.

Bên cạnh những kết quả tích cực, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn cũng thẳng thắn chỉ ra một loạt hạn chế. Trước hết, nhiều sản phẩm OCOP có quy mô sản xuất nhỏ, chủ yếu đến từ hợp tác xã, hộ gia đình, nên khó đáp ứng nhu cầu thị trường lớn và chuỗi cung ứng chưa ổn định. Bên cạnh đó, không ít sản phẩm chưa đủ tiêu chuẩn để thâm nhập vào hệ thống phân phối hiện đại, vốn yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, an toàn thực phẩm, bao bì và truy xuất nguồn gốc.

Một vấn đề nữa là sự kết nối giữa các địa phương, giữa người nông dân với các doanh nghiệp phân phối vẫn còn lỏng lẻo. Một số sản phẩm đã đưa lên sàn thương mại điện tử nhưng số lượng còn hạn chế, doanh số chưa cao do vướng nhiều khó khăn về logistics, chi phí vận chuyển và truyền thông thương hiệu. Đặc biệt, các sản phẩm OCOP hiện nay vẫn thiếu một chiến lược phát triển thị trường dài hạn và bài bản. Trong khi đó, nguồn lực đầu tư cho xúc tiến thương mại tuy có cải thiện nhưng vẫn còn dàn trải, chưa đủ tạo đột phá. Những yếu tố này khiến nhiều sản phẩm OCOP mới chỉ dừng lại ở mức được công nhận chứ chưa thật sự đứng vững trên thị trường.

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng sản phẩm OCOP trước hết phải phục vụ người dân địa phương, sau đó mới vươn rộng ra thị trường quốc gia và quốc tế. Muốn làm được điều đó, cần có sự liên kết chặt chẽ hơn, chuỗi cung ứng ổn định hơn và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách Nhà nước cũng như từ các kênh phân phối.

Giải pháp trọng tâm cho giai đoạn tới

Để khắc phục hạn chế và tạo bước phát triển bền vững, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn đã nêu một số nhóm giải pháp trọng tâm. Trước hết, cần củng cố và mở rộng hệ thống phân phối trong nước. Không chỉ dừng ở 132 điểm giới thiệu hiện nay, cần hình thành thêm các trung tâm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP tại đô thị, khu du lịch, cửa khẩu quốc tế, đồng thời kết nối với các siêu thị, trung tâm thương mại và cả chợ truyền thống để sản phẩm OCOP có mặt rộng rãi hơn.

Giải pháp thứ hai là phát triển mạnh kênh thương mại điện tử và ứng dụng chuyển đổi số. Theo ông Tuấn, việc hỗ trợ các chủ thể OCOP trong khâu truy xuất nguồn gốc, đóng gói, tiêu chuẩn chất lượng và xây dựng gian hàng chuyên biệt trên các sàn thương mại điện tử sẽ giúp sản phẩm tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Đồng thời, cần kết hợp với các giải pháp logistic nhằm giảm chi phí vận chuyển và nâng cao hiệu quả tiêu thụ.

Nhóm giải pháp thứ ba tập trung vào việc thúc đẩy liên kết hợp tác xã – doanh nghiệp – nhà phân phối. Sự hợp tác này sẽ đảm bảo nguồn hàng ổn định, chất lượng đồng đều, từ đó mới có thể thâm nhập sâu hơn vào hệ thống bán lẻ hiện đại. Đây chính là chìa khóa để đưa sản phẩm OCOP từ quy mô nhỏ lẻ trở thành hàng hóa thương mại thực thụ.

Ngoài ra, quảng bá và xúc tiến thương mại phải được triển khai đa dạng và liên tục. Các hội chợ, tuần lễ OCOP, chương trình khuyến mại, truyền thông đồng bộ sẽ giúp sản phẩm có chỗ đứng trong tâm trí người tiêu dùng. Không chỉ dừng ở thị trường trong nước, OCOP cần hướng tới xây dựng chiến lược xuất khẩu. Các sản phẩm tinh hoa, đạt chuẩn quốc tế phải được đưa ra thế giới thông qua xúc tiến thương mại, hội chợ chuyên ngành và các kênh phân phối quốc tế. Đây là con đường để OCOP trở thành thương hiệu quốc gia, góp phần lan tỏa giá trị Việt Nam ra toàn cầu.

Trong bối cảnh chương trình OCOP mới được phê duyệt đến năm 2025, chưa có kế hoạch chính thức cho giai đoạn 2026 – 2030, Bộ Công Thương đã xác định một số định hướng quan trọng. Đó là củng cố hệ thống phân phối trong nước gắn với đô thị, du lịch và cửa khẩu quốc tế; đẩy mạnh thương mại điện tử và chuyển đổi số để đưa sản phẩm OCOP đến gần hơn với người tiêu dùng và kết nối OCOP với xuất khẩu, xây dựng chiến lược thâm nhập thị trường nước ngoài cho những sản phẩm tiêu biểu.

Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn khẳng định: Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ tiếp tục đồng hành cùng các chủ thể OCOP, phối hợp với địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp để sản phẩm không chỉ dừng lại ở việc được công nhận, mà còn thực sự đứng vững trên thị trường, chinh phục người tiêu dùng và lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới.