Tin Khu Vực 
Tiểu thương dần thay đổi thói quen kinh doanh
Chợ Đồng Xuân (phường Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội) từ lâu được xem là “trái tim” thương mại trong khu vực chợ truyền thống của Thủ đô. Với hơn 2.000 hộ kinh doanh cá thể trải rộng nhiều ngành hàng, không gian buôn bán này trở thành di sản văn hóa gắn với truyền thống “cha truyền con nối” từ bao đời.
Chợ Đồng Xuân được xây dựng từ năm 1890, là nơi giao thương sầm uất suốt nhiều thập kỷ qua. Ảnh: Hải Sơn.
Ông Vũ Hà Thanh - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đồng Xuân cho biết, trước dịch Covid-19, nguồn thu thuế từ chợ Đồng Xuân đạt tới 92 tỷ đồng mỗi năm, đóng góp quan trọng cho ngân sách quận Hoàn Kiếm (cũ). Ngay cả khi dịch bệnh khiến giao thương đình trệ, số thu vẫn duy trì 60 - 70 tỷ đồng.
Tuy nhiên, khi kinh tế số, làn sóng thương mại điện tử bùng nổ, trở thành xu thế, tiểu thương tại chợ Đồng Xuân phải đối mặt với nhiều thách thức. Thói quen tiền mặt ăn sâu nhiều năm khiến không ít người e dè với thanh toán điện tử. Nhiều hộ kinh doanh vẫn dùng điện thoại phổ thông, trong khi các ứng dụng số đòi hỏi smartphone và internet ổn định.
Trước yêu cầu của thực tiễn, từ năm 2023, Công ty Cổ phần Đồng Xuân phối hợp cùng Viettel triển khai mô hình “chợ thương mại 4.0”, khuyến khích tiểu thương sử dụng mã QR. Đến nay, 100% hộ kinh doanh đã áp dụng song song hình thức này với tiền mặt. Bên cạnh đó, việc khởi tạo hóa đơn điện tử theo Nghị định 70/NĐ-CP cũng được triển khai, hầu hết các hộ kinh doanh đã cài đặt phần mềm bán hàng, bước đầu hình thành thói quen minh bạch trong giao dịch.
Mã QR quét thanh toán đã xuất hiện hầu hết tại các chợ truyền thống Hà Nội. Ảnh: Hải Sơn.
“Ý thức chuyển đổi số của bà con rất cao, nhưng để đi vào thực tế cần sự kèm cặp, thậm chí “cầm tay chỉ việc” để họ thao tác thành thạo. Vì vậy, để các tiểu thương, hộ kinh doanh bắt kịp, rất mong các đơn vị cung cấp giải pháp, tiếp cận, có những chính sách ưu đãi rõ ràng để bà con lựa chọn. Trong đó, công tác đào tạo, tập huấn công nghệ cho bà con tiểu thương là việc làm ưu tiên vô cùng quan trọng”, ông Vũ Hà Thanh cho hay.
Bà Nguyễn Thị Ba - tiểu thương kinh doanh quần áo tại chợ Đồng Xuân cho biết, ban đầu nghĩ thanh toán QR sẽ phức tạp, nhưng khi được hướng dẫn in mã và dùng ứng dụng, bà thấy tiện lợi. Khách hàng, nhất là người trẻ, thích điều này nên lượng khách cũng tăng lên.
Không chỉ ở chợ Đồng Xuân, chuyển đổi số trong hoạt động kinh doanh cũng hiện diện trước các ki-ốt của nhiều tiểu thương ở chợ Long Biên, chợ Tân Xuân chợ tạm Cổ Điển (xã Vĩnh Thanh)…
Chị Thu Hường - tiểu thương kinh doanh thịt lợn ở chợ Tân Xuân cho biết, nếu như trước kia, hoạt động kinh doanh, thanh toán hầu hết dùng tiền mặt và nộp thuế khoán, thì nay khách mua thường yêu cầu quét QR, sử dụng hóa đơn điện tử.
“Ban đầu, nhiều tiểu thương cũng lúng túng, lại “dốt” công nghệ nên ngại thay đổi. Nhưng giờ các giao dịch, nhiều khách hỏi mã QR quét thanh toán nên phải thích nghi theo. Hay việc nộp thuế, tôi được cán bộ thuế hướng dẫn lập tài khoản giao dịch thuế điện tử nên dùng thấy quen dần. Dù quen kinh doanh truyền thống nhưng buộc chúng tôi phải thay đổi để thích ứng với xu hướng mới và theo kịp nhu cầu khách hàng”, chị Thu Hường chia sẻ.
Hòa nhập với nền kinh tế số
Theo chuyên gia kinh tế PGS.TS Phan Thế Công, chuyển đổi số tại chợ truyền thống sẽ là “đòn bẩy kép” vừa giúp quản lý thuận tiện, vừa tạo lợi thế cạnh tranh trước siêu thị và thương mại điện tử. Tuy nhiên, để chương trình đi vào chiều sâu, cần tiếp tục hỗ trợ đào tạo các tiểu thương tại chỗ, nâng cấp hạ tầng internet và có chính sách ưu đãi cho hộ kinh doanh nhỏ.
Các doanh nghiệp công nghệ, ngân hàng, tổ chức tài chính… cũng cần hỗ trợ, đồng hành lâu dài, giảm chi phí dịch vụ để tiểu thương yên tâm áp dụng. Khi có sự phối hợp đồng bộ từ quản lý Nhà nước, doanh nghiệp và bản thân tiểu thương, chợ truyền thống sẽ giữ được bản sắc văn hóa lâu đời mà vẫn hòa nhập với nền kinh tế số.
Chuyển đổi số ở chợ truyền thống góp phần nâng cao sức cạnh tranh, hoà nhập nền kinh tế số. Ảnh: Hải Sơn.
Nhìn từ thực tế, việc áp dụng bán hàng online đã giúp tăng doanh thu 15 - 20% tại các chợ thí điểm, PGS.TS Phan Thế Công đã gợi mở một số giải pháp để chuyển đổi số tại chợ truyền thống đi vào thực chất.
Thứ nhất, cần nâng cao nhận thức và đào tạo kỹ năng số cho tiểu thương chợ truyền thống, đặc biệt là nhóm người lớn tuổi. Thứ hai, phải chuyển đổi hạ tầng; đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ như internet tốc độ cao, thanh toán điện tử và các nền tảng quản lý chung. Thứ ba, chính quyền cần hỗ trợ vốn ưu đãi cải tạo chợ xuống cấp và ban hành chính sách số hóa, giúp tiểu thương làm chủ công nghệ, vừa giữ gìn văn hóa bản địa, vừa nâng cao sức cạnh tranh”.
Với mục tiêu trang bị kiến thức chuyển đổi số cho tiểu thương chợ truyền thống, chia sẻ kỹ năng bán hàng hiện đại tăng doanh số cùng kinh nghiệm và mẹo hay bán hàng trực tuyến từ các “nhà bán hàng thành công”; Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã biên soạn và chính thức công bố 4 cuốn “Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống”. Tài liệu được phát hành trực tuyến tại địa chỉ: https://sotay.tieuthuongvietnam.vn.
