Chính phủ hiệu quả: Cuộc cách mạng xã hội thế kỷ 21

Cùng với sự bùng nổ Cách mạng công nghiệp 4.0 và yêu cầu phát triển bền vững, một cuộc cách mạng về quản trị Chính phủ và nâng tầm quốc gia đang lan toả như một xu hướng chung trên thế giới.

Việt Nam không chỉ hoà nhịp với xu thế thời đại, mà còn coi tinh gọn bộ máy quản trị Quốc gia để hiệu quả hơn là nhiệm vụ trọng tâm và động lực quan trọng trong Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình như lời của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Xu hướng và yêu cầu mới về Chính phủ hiệu quả

Ở mỗi quốc gia, nhất là ở các nền kinh tế phát triển thành công, Nhà nước là một thiết chế chính trị trung tâm đặc biệt quan trọng trong mối quan hệ với các thiết chế chính trị-xã hội thuộc hệ thống chính trị, mối quan hệ với kinh tế thị trường, xã hội và mối quan hệ với công dân.

Vai trò của Nhà nước đang trong đời sống hiện đại ngày càng chuyển hoá theo ba xu hướng: Thứ nhất, cải tổ bộ máy để tăng cường sức mạnh, hiệu quả của Nhà nước, bảo đảm sự tuân thủ pháp luật, quyền tự do kinh doanh và cạnh tranh công bằng trên thị trường; ổn định kinh tế vĩ mô, điều hòa các quan hệ và lợi ích kinh tế; đầu tư vào các dịch vụ công thiết yếu và cơ sở hạ tầng cơ bản; bảo vệ nhóm người dễ bị tổn thương; bảo vệ môi trường và đảm bảo các nền tảng an ninh quốc phòng.

Thứ hai, hạn chế, giảm thiểu các biện pháp can thiệp trực tiếp vào thị trường dễ tạo ra nguy cơ hành chính hóa nền kinh tế, thậm chí làm mờ/thay thế vai trò của thị trường và các doanh nghiệp;

Thứ ba, phi nhà nước hóa, tăng năng lực và sự độc lập tài chính, tổ chức của các thiết chế chính trị xã hội khác, tạo dựng khuôn khổ pháp lý vững chắc, ổn định cho một nền dân chủ xã hội và tự do của công dân; lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân làm trung tâm và đích đến của hoạt động quản lý Nhà nước. Nhà nước không có lợi ích tự thân mà phải đại diện cho lợi ích, ý chí của nhân dân, do dân, vì dân, đặt người dân vào vị trí trung tâm của mọi hoạt động nhà nước, toàn bộ bộ máy nhà nước phải được tổ chức trên nền tảng “phục vụ nhân dân”.

Một sự kiện mới và nổi bật cho xu hướng này đang được dư luận thế giới quan tâm là việc ngày 12/11/2024, Tổng thống Hoa Kỳ đắc cử Donald Trump đã thông báo chọn tỷ phú Elon Musk cho cương vị người đứng đầu "Bộ Hiệu quả Chính phủ" (DOGE) - thể chế mới của Chính quyền Donald Trump sẽ bắt đầu nhiệm kỳ 2 của mình từ 25/1/2025 tới đây. DOGE được ông Donald Trump kỳ vọng với sứ mệnh đưa ra những hướng dẫn và sẽ hợp tác với Nhà Trắng và các cơ quan ngân sách Mỹ để thúc đẩy cải cách cơ cấu trên quy mô lớn và tạo ra một cách tiếp cận mang tính khởi nghiệp đối với chính phủ theo cách chưa từng thấy trước đây; thực hiện những thay đổi đối với Bộ máy quan liêu liên bang; loại bỏ tình trạng lãng phí và gian lận khổng lồ hiện hữu trong 6,5 nghìn tỷ USD chi tiêu chính phủ hàng năm, để giải phóng nền kinh tế và khiến chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm trước người dân, hướng đến hiệu quả và cải thiện cuộc sống cho tất cả người Mỹ.

Ngay bản báo cáo đầu tiên, DOGE đã chỉ ra những lãng phí và sự kém hiệu quả của bộ máy chính phủ Mỹ trích theo dữ liệu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ: Năm 2024, tổng thu ngân sách Nhà nước 4,9 nghìn tỷ USD/năm, tổng chi Ngân sách Nhà nước 6,75 nghìn tỷ USD, tức thâm hụt ngân sách 1,85 nghìn tỷ USD và chỉ trong 3 năm cầm quyền, chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã nâng mức nợ công của Mỹ từ 28.000 tỷ USD lên 35.000 tỷ USD, tỷ lệ thâm hụt Ngân sách Nhà nước tới 38%.

Góp phần không nhỏ gây ra sự thâm hụt này là các khoản chi mà Musk gọi là điên rồ, như: Chi 2,7 triệu USD cho nghiên cứu mèo Nga đi trên máy chạy bộ; chi 33,2 triệu USD về nghiên cứu khỉ chuyển giới; chi hơn 100 triệu USD cho du lịch Ai Cập; chi 200 triệu USD cho các nghệ sỹ nổi tiếng (nhiều nghệ sỹ nhận được hỗ trợ 10 triệu USD); các khoản chi bằng thẻ tín dụng của chính phủ nhiều triệu USD của nhân viên bộ Nông nghiệp sử dụng để mua đồ lót, hình xăm, vé hoà nhạc; bộ Quốc phòng chi 170 triệu USD do không bảo quản tốt vũ khí, mua hộp đựng xà phòng cho máy bay với giá cao hơn 80 lần so với giá thật…

Từng cảnh báo về tình trạng nước Mỹ có nguy cơ bị phá sản vì nợ quốc gia nếu không kiềm chế việc chi tiêu, theo ông Musk, tiền thuế của người dân đang bị lãng phí và DOGE sẽ giải quyết vấn đề đó. DOGE sẽ là một lực lượng độc lập có nhiệm vụ tiến hành kiểm toán tài chính và hiệu suất toàn diện của toàn bộ chính quyền liên bang và đưa ra các khuyến nghị cho những cải cách mạnh mẽ mà nước Mỹ cần. DOGE sẽ tạo ra một "bảng xếp hạng" nhằm liệt kê ra những khoản chi tiêu "kém sáng suốt nhất" từ tiền thuế của người dân. Mọi hoạt động của Bộ Hiệu quả Chính phủ sẽ được đăng trực tuyến để minh bạch tối đa. Bất cứ khi nào công chúng nghĩ rằng chúng tôi đang cắt giảm thứ gì đó quan trọng hoặc không cắt giảm thứ gì đó lãng phí, hãy cho chúng tôi biết…

Đặc biệt, Elon Musk còn dự liệu cắt giảm từ 428 cơ quan liên bang xuống còn 99 cơ quan, loại bỏ nhân sự thiếu trách nhiệm tới 77%...

Bước vào thế kỷ XXI, khu vực tư nhân Trung Quốc đã chứng kiến sự bùng nổ, với sự ra đời của nhiều tên tuổi lớn, như Alibaba, Tencent, Huawei, BYD, Xiaomi... tạo nên những đột phá cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Những doanh nghiệp này không chỉ thống trị thị trường nội địa, mà còn vươn ra quốc tế, góp phần tạo nên những thay đổi mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực mới nổi như công nghệ, viễn thông và thương mại điện tử thế giới. Theo Ủy ban Cải cách và phát triển quốc gia (NDRC) báo cáo trên trang chủ của NDRC ngày 30/8/2024, kinh tế tư nhân đã đóng góp tới hơn 60% GDP, 70% phát minh, sáng chế trong nền kinh tế và hơn 50% nguồn thu thuế quốc giacủa Trung Quốc. Các doanh nghiệp tư nhân chiếm hơn 90% tổng số các thực thể kinh doanh và thu hút hơn 80% lực lượng lao động đô thị. Bắc Kinh sẽ đẩy nhanh công tác lập pháp để thúc đẩy kinh tế tư nhân, mà trọng tâm là xây dựng khuôn khổ pháp lý và thể chế để bảo vệ sự phát triển của khu vực kinh tế đầy tiềm năng này

Vừa qua, Bộ Tư pháp Trung Quốc và NDRC đã hoàn thành thu thập ý kiến công chúng cho dự thảo Luật thúc đẩy kinh tế tư nhân gồm 77 điều, 9 chương. Vốn được mong đợi từ lâu trong cộng đồng doanh nghiệp, dự thảo Luật được ghi nhận là bước tiến có tính quyết định khi chính thức đưa vào khuôn khổ pháp lý các chính sách và giải pháp cụ thể thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển bền vững, lành mạnh và chất lượng cao, được đối xử bình đẳng và quyền được bảo vệ.

Động thái này một lần nữa đề cao vai trò chủ chốt của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Trung Quốc, cũng như tái khẳng định sự hỗ trợ của chính phủ - không chỉ cung cấp sự bảo vệ pháp lý, mà còn làm rõ trách nhiệm của chính phủ trong việc thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của khu vực tư nhân, tạo ra môi trường thuận lợi hơn cho sự phát triển chung của các thành phần kinh tế dưới mọi hình thức sở hữu, cạnh tranh thị trường và cơ hội tiếp cận bình đẳng, hợp pháp đối với tư liệu sản xuất; khuyến khích các thực thể kinh tế tư nhân tham gia vào các tiến bộ công nghệ, nâng cấp trình độ công nghiệp, các đột phá khoa học và công nghệ quốc gia; bảo đảm rằng, khu vực tư nhân có thể tham gia vào việc thiết lập tiêu chuẩn, phát triển và sử dụng các nguồn dữ liệu công theo luật định; khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò tích cực trong phát triển lực lượng sản xuất chất lượng mới, bảo đảm sự tham gia hợp pháp của họ trong việc thiết lập các tiêu chuẩn, cũng như trong tiếp cận và sử dụng các nguồn lực dịch vụ công như vốn, công nghệ, nguồn nhân lực, dữ liệu, đất đai và các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác, đồng thời tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ.

Chính phủ hiệu quả trong Kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam

Đại sứ Brazil tại Việt Nam Marco Farani chia sẻ với báo “Thế giới và Việt Nam” của Bộ Ngoại giao trước thềm chuyến tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 diễn ra vào ngày 18 và 19/11/2024 tại thành phố Rio de Janeiro (Brazil), của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính theo lời mời của Tổng thống Brazil: “Tôi đã làm việc tại Việt Nam với tư cách Đại sứ Brazil được một năm rưỡi. Nhưng 10 năm trước, tôi đã cùng gia đình đến Việt Nam du lịch. Khi trở lại Việt Nam lần này, tôi rất ngạc nhiên vì thấy một Việt Nam hoàn toàn mới, một Việt Nam phát triển hơn rất nhiều…”.

Đại hội VI của Đảng khởi đầu cho công cuộc Đổi mới và hội nhập quốc tế, tạo thế và lực, cùng vị thế quốc tế chưa từng có cho đất nước. Hiện tại, Việt Nam đã có quy mô nền kinh tế tăng 96 lần so với năm 1986, đứng thứ tư Đông Nam Á và thứ 40 thế giới; đứng thứ 20 thế giới về thu hút đầu tư nước ngoài và về quy mô thương mại với mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) ký kết và triển khai với hơn 60 quốc gia và nền kinh tế lớn; thiết lập quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia và có mối quan hệ Đối tác chiến lược, Đối tác toàn diện, Đối tác chiến lượng toàn diện với 31 đối tác, trong đó có toàn bộ các nước là Ủy viên Thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc và các nền kinh tế Nhóm G7, Việt Nam. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm hơn 20 lần, còn dưới 3% và hoàn thành về đích sớm các mục tiêu Thiên niên kỷ. Tiềm lực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học - công nghệ, quốc phòng, an ninh không ngừng nâng cao; tham gia đóng góp tích cực duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới…

Tại buổi tiếp Thủ tướng Trưởng đoàn và các thành viên đoàn công tác của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) trong chuyến công tác đánh giá định kỳ tại Việt Nam chiều 15/11/2024, ông Trưởng đoàn Paulo Medas khẳng định: IMF luôn sẵn sàng ủng hộ, hỗ trợ Việt Nam và ghi nhận những thành tựu phát triển rất ấn tượng của Việt Nam trong những năm qua, vượt qua nhiều cú sốc khác nhau; Năm 2024, Việt Nam là một trong những nước tăng trưởng cao nhất thế giới, xuất khẩu mạnh, thu hút đầu tư nước ngoài tốt; tiếp tục chủ động ứng phó với những rủi ro từ bên ngoài; tăng cường năng lực, sự ổn định và lành mạnh của hệ thống ngân hàng, thị trường vốn; tiếp tục cải cách để tăng năng suất, duy trì tăng trưởng lâu dài, bền vững và kiểm soát tốt các rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư…

Cảm ơn sự đánh giá cao của IMF, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Việt Nam luôn theo dõi sát tình hình thế giới, phản ứng chính sách phù hợp, ưu tiên cho tăng trưởng, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, nghiên cứu giảm lãi suất cho vay, phát hành trái phiếu để thực hiện các công trình hạ tầng chiến lược, miễn giảm thuế, phí, lệ phí… cho doanh nghiệp, điều hành tỷ giá phù hợp, kiểm soát tốt lạm phát, bảo đảm cung ứng lương thực, thực phẩm và năng lượng, đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng, phát triển thị trường vốn, xây dựng các trung tâm tài chính…

Đồng thời, Việt Nam tiếp tục tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng tăng trưởng nhanh, bền vững dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tăng năng suất lao động, đẩy mạnh 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nhân lực, tháo gỡ các vướng mắc về thể chế để huy động nguồn lực phát triển, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, đặt mục tiêu tăng trưởng cao hơn trong những thập kỷ tới, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả…

Từ năm 2013, với sự giúp kỹ thuật và tài chính của Ban thư ký Báo cáo đánh giá chi tiêu công và trách nhiệm giải trình tài chính (PEFA), Chính phủ Thụy Sỹ và Chính phủ Canada và Ngân hàng Thế giới trong khuôn khổ Chương trình Hỗ trợ tư vấn và phân tích quản lý tài chính công tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp với một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện đánh giá PEFA lặp lại với tư cách là khung đo lường hiệu quả hoạt động để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của hệ thống quản lý tài chính công, hỗ trợ quốc gia phát triển bền vững.

Báo cáo PEPA công bố ngày 28/11/2024 cho thấy, Việt Nam có bước tiến tốt, khá toàn diện trên nhiều mặt trong cải cách quản lý tài chính công, nhất là sự công khai, minh bạch ngân sách và cải thiện về kỷ cương tài khóa, nợ đọng chi ngân sách, khả năng tiếp cận thông tin và phạm vi ngân sách đã được xác định toàn diện theo thông lệ quốc tế; việc sử dụng các công cụ tài chính hiện đại đã giúp nâng cao hiệu quả quản lý, tối ưu hóa nguồn lực ngân sách.

Đồng thời, Báo cáo PEFA cũng chỉ ra những hạn chế cần khắc phục, như: Quy mô thu, chi ngoài ngân sách trung ương còn lớn, gây khó khăn cho việc kiểm soát và đánh giá toàn diện tình hình tài chính công; theo dõi rủi ro tài khóa trong khu vực công còn chưa thực sự hiệu quả, ảnh hưởng đến khả năng dự báo và ứng phó với các biến động. Ngoài ra, sự gắn kết giữa kế hoạch tài chính trung hạn và kế hoạch đầu tư công trung hạn còn hạn chế, làm giảm tính đồng bộ trong điều hành ngân sách. Trong thời gian tới, Việt Nam cần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn lực công, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Đồng thời, các giải pháp cải cách sẽ hướng tới cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư, nâng cao hệ số tín nhiệm quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững…

Đại hội XIV của Đảng, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, sẽ đánh dấu sự mở đầu Kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam.

Đặc biệt, trên nền tảng những thành tựu vĩ đại của 40 năm Đổi mới, động lực hàng đầu để Việt Nam vững vàng bước vào Kỷ nguyên mới là thúc đẩy những đổi mới về thể chế, trọng tâm là đổi mới công tác tổ chức bộ máy hệ thống chính trị (gồm 3 khối Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội), đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hướng đến Chính phủ hiệu quả; khơi dậy sự hứng khởi và niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp; củng cố và phát huy sự đoàn kết nhất trí, ý Đảng hòa quyện với lòng dân trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, thịnh vượng, chung sức đồng lòng, phát huy mạnh mẽ tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh và ứng dụng khoa học công nghệ 4.0 vào tất cả các lĩnh vực phát triển và quản lý đời sống vĩ mô và vi mô…

Xây dựng Chính phủ hiệu quả không chỉ là chi tiêu thường xuyên tiết kiệm, coi trọng đầu tư công hiệu quả, mà cần nâng cao năng lực, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp trên cơ sở chủ động tham chiếu và vận dụng kinh nghiệm quốc tế về tổ chức bộ máy của Chính phủ; làm rõ và phân định rõ địa vị pháp lý, trách nhiệm, phân cấp, phân quyền, yêu cầu, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức, quan hệ từng vị trí công tác trong từng đơn vị và giữa các cơ quan, bộ phận thật đồng bộ, hợp lý, liên thông, gắn kết nhau; làm rõ phạm vi quản lý đa ngành, đa lĩnh vực của một số bộ, ngành, nhất là những bộ, ngành có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, trùng lắp; kiên quyết cắt bỏ sự cồng kềnh, các tầng nấc, đầu mối và các khâu trung gian “ăn theo” không cần thiết, bảo đảm tính đảng, tính hợp lý, tính hợp pháp, tính tổng thể, đồng bộ, liên thông, một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính; vừa phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo và vai trò tự quản của địa phương, đơn vị, vừa khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo và song trùng về chức năng, nhiệm vụ, chia cắt về địa bàn, lĩnh vực; giảm thiểu tính ôm đồm, bao biện làm thay; tập trung hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, bảo đảm sự phân biệt rõ cấp ban hành chủ trương, chính sách, pháp luật với cấp tổ chức thực hiện, gắn với tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Trung ương, Chính phủ, Quốc hội tăng cường hoàn thiện thể chế, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát và cải cách tối đa thủ tục hành chính.

Có cơ chế kiểm soát hiệu quả việc thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng thành pháp luật của Nhà nước; có quy trình xây dựng pháp luật chặt chẽ, khoa học, dân chủ để chính sách, pháp luật thể hiện được đầy đủ ý chí, nguyện vọng của nhân dân, bảo vệ lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thu hút mọi nguồn lực cho sự phát triển; nhưng cũng phải linh hoạt để kịp thời phản ứng chính sách, có giải pháp xử lý kịp thời các vấn đề thực tiễn phát sinh làm chậm sự phát triển theo nguyên tắc bảo vệ, bảo đảm lợi ích của quốc gia, dân tộc là trước hết và trên hết; phân công “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ hiệu quả” trong quy trình công tác, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể; thường xuyên đánh giá hiệu quả, chất lượng chính sách sau ban hành để kịp thời điều chỉnh bất cập, mâu thuẫn, giảm thiểu thất thoát, lãng phí các nguồn lực; Tăng cường kiểm soát quyền lực trong xây dựng pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu, kiên quyết chống tiêu cực, “lợi ích nhóm”; Tăng cường đồng thời 2 yếu tố: đức trị và pháp trị. Đẩy mạnh phòng, chống lãng phí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tạo sự đồng bộ trong chuyển đổi để giảm thiểu lãng phí. Xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”…

Đồng thời, gắn tinh gọn bộ máy với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, chuẩn hóa chức danh và xác định vị trí việc làm theo khung tiêu chuẩn, tiêu chí ở từng cấp, từ Trung ương tới cơ sở, từng loại hình; tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất, “vì việc tìm người”; coi trọng sử dụng người có năng lực nổi trội, chủ động, sáng tạo và trách nhiệm công vụ cao; coi trọng chất lượng tham mưu, đề xuất và năng lực điều phối, hướng dẫn, tổ chức thực hiện; thanh lọc kịp thời những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong đánh giá cán bộ.

Nâng cao chất lượng, tinh thần trách nhiệm và kỷ cương công vụ, khắc phục tình trạng né tránh, sợ trách nhiệm; tăng cường phân cấp quản lý và sự phối hợp giữa và ngay trong nội bộ các cơ quan, cấp, ngành và địa phương theo tinh thần trên - dưới đồng lòng, dọc - ngang thông suốt, đảm bảo rõ người, rõ việc, rõ quy trình, rõ thời gian và mục tiêu, kết quả nhiệm vụ được giao; xoá bỏ các rào cản chính sách, các biện pháp hành chính can thiệp trực tiếp vào thị trường và sản xuất kinh doanh, sự chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu ổn định, nhất quán và các biểu hiện lợi ích cục bộ trong xây dựng và thực thi chính sách, xoá bỏ sự bất bình đẳng trong tiếp cận và tạo bước đột phá trong huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực nguồn lực xã hội; đảm bảo hài hoà lợi ích và sự gắn kết các mục tiêu ngắn hạn, trung và dài hạn biết tạo lập môi trường và sử dụng đồng bộ, linh hoạt và thành thạo các công cụ chính sách, sự tôn trọng, bảo hộ pháp lý, tạo thuận lợi và giảm thiểu mọi chi phí kinh doanh và tuân thủ, đảm bảo sự đầy đủ và thông suốt, minh bạch của thông tin, các dịch vụ đầu tư và sự cạnh tranh lành mạnh thị trường; tạo môi trường đầu tư cởi mở, thân thiện và phục vụ thuận lợi, an toàn, bình đẳng, giảm thiểu mọi chi phí cơ hội cho doanh nhân, doanh nghiệp phát triển và cống hiến, bảo đảm quyền đầu tư, kinh doanh của người dân, lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế; tạo điều kiện thuận lợi và giải quyết kịp thời các vướng mắc, khiếu nại, kiến nghị của doanh nghiệp, người dân trong đời sống kinh tế - xã hội.

Cuộc cách mạng tinh gọn về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo hứng khởi và niềm tin cho doanh nghiệp vừa là mục tiêu, nhiệm vụ, vừa là giải pháp tạo động lực thể chế quan trọng để mọi người dân Việt Nam, hàng trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng tâm hiệp lực, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện và phát triển bền vững trong Kỷ nguyên vươn mình, kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh, thịnh vượng, khi mà mọi người dân Việt Nam, trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh, với mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao (trên 12.050 USD/năm theo chuẩn hiện nay của thế giới), mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu; xây dựng thành công một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hiện thực hoá khát vọng hùng cường, sánh vai với các cường quốc năm châu theo di nguyện thiêng liêng của Hồ Chủ tịch…

Một số khuyến nghị cụ thể từ góc nhìn doanh nghiệp

Với tinh thần đó, để thúc đẩy Chính phủ hiệu quả trong thời gian tới, cần chú ý một số điểm nhấn sau:

Thứ nhất, sản xuất nhiều hơn, chi nhiều hơn để thu ngân sách nhiều hơn.

Việc tinh giảm bộ máy, tiết kiệm chi phí thường xuyên sẽ làm cho bộ máy Chính phủ hiệu quả hơn; câu châm ngôn “Tiết kiệm 1 đồng là làm ra 1 đồng” luôn đúng, nhưng tiết kiệm quá lại là không tốt. Thực tế cho thấy, sự lãng phí trong công tác hành chính quá bé nhỏ nếu so với sự lãng phí của sự trì trệ, thiếu năng lực và trách nhiệm, gây ách tắc làm cho một bộ phận lực lượng sản xuất lớn đóng băng, không tạo ra của cải cho xã hội hoặc bõ lỡ cơ hội đầu tư, tăng chi phí tuân thủ và chi phí thị trường của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp. Đó mới là điều cần cải tổ trong cuộc cách mạng Chính phủ hiệu quả. Vấn đề là phải sản xuất nhiều hơn, chi nhiều hơn để thu ngân sách nhiều hơn và hướng tới cán cân ngân sách luôn dương, đảm bảo duy trì được mức tăng trưởng kinh tế đạt trên dưới 8% trong giai đoạn khi tổng GDP cả nước còn dưới 1.000 tỷ USD và 5-6% khi tổng GDP đạt trên ngưỡng 1000-2.000 tỷ USD.

Đó chính là hiệu quả của nền kinh tế dương, của một chính phủ hiệu quả.

Thứ hai, cắt giảm nhân sự cần đi đôi với tăng đãi ngộ, dùng nhân tài

Thực tế đã, đang và sẽ chứng tỏ, không thể có Chính phủ hiệu quả chỉ với cưỡng bức cắt giảm nhân sự, giao việc cho cán bộ đương nhiệm nhiều hơn, nhưng không có cải thiện đáng kể về chính sách đãi ngộ và sử dụng người tài trong bộ máy quản lý Nhà nước các cấp, các lĩnh vực. Với mức lương của nhân viên nhà nước quá thấp thì chính phủ khó chọn và giữ chân được người tài, khó ngăn nạn chảy máu chất xám và cán bộ sẽ ăn cắp thời gian hoặc dễ nhũng nhiễu, tiêu cực. Bởi vậy, cần gắn kế hoạch cắt giảm nhân sự bộ máy với lộ trình nâng mức lương theo vị trí công việc và kết quả công tác theo tương quan tỉ lệ nghịch, càng ít cán bộ thì lương càng cao (lương năm 2030 có thể tối thiểu là 2.000 USD và năm 2035 là 4.000 USD; 6.000 USD) để cán bộ nhà nước yên tâm làm việc, có đủ lương để nuôi con và gia đình. Ví dụ, khi toàn bộ hệ thống chính trị và bộ máy Chính phủ cắt giảm 2/3 tổng nhân sự, dùng số tiền lương này để tăng lương cho 1/3 người được chọn ở lại làm việc, theo đó lương của khu vực nhà nước sẽ tăng gấp 3 lần, thậm chí cao hơn.

Thứ ba, sử dụng công nghệ cao trong quản lý, thúc đẩy chuyển đổi số trên toàn xã hội, nhất là chính phủ số.

Thế giới chuyển mình rất nhanh mỗi ngày, mỗi giờ nhờ công nghệ. Những nước bắt kịp với sự thay đổi và tốc độ phát triển của công nghệ thì nền kinh tế sẽ phát triển cũng rất nhanh. Việt Nam cần nhanh chóng nâng cao hệ thống tự động hoá, số hoá trong quản lý để giảm lao động sống, thay thế bằng tự động hoá, AI…

Thứ tư, nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật và trách nhiệm, kỷ luật công vụ.

Sự chậm trễ ban hành văn bản và tháo gỡ các vướng mắc cần thiết, hoặc chậm điều chỉnh, sửa đổi bổ sung các văn bản sớm lạc hậu với thực tế đều có thể gây ra các lãng phí xã hội và gây tăng chi phí cơ hội lớn đối với các doanh nghiệp và người dân, đồng thời, làm giảm hiệu quả điều hành của Chính phủ.

Đặc biệt, nâng cao chất lượng và bảo đảm sự minh bạch, lành mạnh của hệ thống pháp luật, tạo niềm tin cho cán bộ nhà nước làm việc cũng là điểm tiên quyết và kiên quyết phải làm để khắc phục tình trạng né tránh, sợ và "đá bóng trách nhiệm" kéo dài và khá phổ biến thời gian qua.

Đồng thời, nên nghiên cứu xây dựng chế độ KPI trong doanh nghiệp khi triển khai chủ trương xây dựng vị trí việc làm và tiêu chí đánh giá hoàn thành nhiệm vụ cho từng vị trí công tác, cho từng bộ, từng địa phương trong hệ thống chính trị gắn trách nhiệm chính trị và thực hiện chế độ thưởng phạt rất nặng thậm chí đưa vào bộ luật hình sự đối với những cán bộ làm chậm tiến độ giải quyết công việc. Lấy việc hoàn thành nhiệm vụ KPI làm tiêu chí để đề bạt, cất nhắc cán bộ.

Nên nghiên cứu thành lập Bộ/cơ quan về tình trạng khẩn cấp, không chỉ có vai trò trong các tình huống cứu hộ, cứu nạn và an ninh nội địa quốc gia, mà còn có thể dùng trong quá trình tháo gỡ khó khăn thể chế, nhất là trong tình trạng cán bộ các bộ, ngành, địa phương sợ trách nhiệm, né tránh, “chuyền bóng” như hiện nay. Sự trì trệ kéo theo sự lãng phí vô cùng lớn và lớn hơn rất nhiều lần lãng phí hành chính

Đồng thời, chú ý lựa chọn các lãnh đạo doanh nghiệp xuất sắc vào bộ máy chính trị hoặc tham gia tổ tư vấn cho chính phủ.

Thứ năm, tăng sử dụng công cụ tài chính thúc đẩy tái cơ cấu kinh tế - xã hội.

Trong bối cảnh buộc áp dụng chế độ thuế tối thiểu toàn cầu, Việt Nam nên thực hiện chế độ thuế thu nhập doanh nghiệp 17% tương đương Singapore để khuyến khích đầu tư nước ngoài.

Sử dụng thuế đất và thuế luỹ tiến cao, cả những biện pháp hành chính phù hợp để buộc những người muốn giữ nhiều đất, những dự án, quỹ đất “lười”, không sinh lời phải nộp thuế, nhanh chóng đưa đất vào kinh doanh, hoặc phải chuyển nhượng, chống sự đầu cơ, chây ì, tăng khả năng sinh lời cho quốc gia. Trên thực tế lãng phí từ nguồn lực đất đai này cũng lớn gấp rất nhiều lần lãng phí hành chính.

Sử dụng các công cụ thuế và tín dụng, đầu tư ngân sách để giảm nhanh hơn tỷ lệ dân số nông nghiệp; thúc đẩy thay đổi cơ cấu cây trồng theo hướng vừa đảm bảo an ninh lượng thực, vừa khuyến khích nuôi tròng, chế biến sâu các sản phẩm nông nghiệp hiệu quả cao, áp dụng công nghệ cao và sinh thái…

Thúc đẩy hạn chế việc sử dụng tiền mặt và tăng cường quản trị tài chính, tăng cường vai trò kiểm toán quốc gia để minh bạch GDP và thuế.

Tiếp tục động viên tinh thần khởi nghiệp, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp năm đầu, kèm biện pháp chống lách luật liên tục tạo doanh nghiệp mới để hưởng miễn thuế.

Lựa chọn 10-15 công ty bao gồm các công ty nhà nước và tư nhân xây dựng mô hình tập đoàn kinh tế mạnh mang tầm vóc quốc gia và khu vực.

Trước mắt, tiếp tập trung xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp một cách toàn diện và thực chất về cơ cấu nợ, giãn nợ vay cũ, tiếp tục cho vay mới; giảm và duy trì mức lãi suất cho vay thấp trong thời hạn cho vay đủ dài phù hợp theo chu kỳ kinh doanh; cải thiện điều kiện cho vay tín chấp, cho vay theo chuỗi cung ứng; rà soát và tiếp tục giảm các mức thuế và tiền nghĩa vụ tài chính, các khoản đóng quỹ và các chi phí tiếp cận dịch vụ công khác; phát triển các công cụ nợ, các dịch vụ mua bán nợ và thu hồi nợ trên thị trường vốn…; hoàn thiện pháp luật về chế độ sở hữu, khuyến khích phát triển mô hình cty cổ phần và cổ phần hoá các DNNN, tạo thuận lợi cho việc chuyển nhượng hoặc cho thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất; hỗ trợ tích tụ, tập trung ruộng đất để phát triển công nghiệp, dịch vụ ở nông thôn và nông nghiệp hàng hoá quy mô lớn, công nghệ cao, gắn với bảo đảm việc làm và thu nhập bền vững của nông dân…; xây dựng và triển khai Chương trình quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng doanh nhân và hỗ trợ pháp lý; trước hết liên quan các vấn đề mới, như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, khởi nghiệp, quản trị kinh doanh hiện đại, kiến thức pháp luật, kinh nghiệm thực tiễn, xu hướng kinh doanh mới và tham gia có hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, các cam kết quốc tế của Việt Nam. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp phù hợp với loại hình, địa bàn, tính chất, quy mô hoạt động của doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các tổ chức đại diện doanh nhân tham gia cung cấp một số dịch vụ công phù hợp; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động, nâng cao và thống nhất nhận thức, trách nhiệm của các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên, Nhân dân và xã hội về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ doanh nhân trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước…

Chính phủ hiệu quả là chính phủ điều hành đất nước bằng những hệ thống chính sách kinh tế, chính trị, văn hóa và ngoại giao... đồng bộ phù hợp, làm cho nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao, bền vững, chính trị ổn định, niềm tin của người dân vào chính quyền lớn, đồng lòng, đoàn kết và quan hệ ngoại giao tốt.

Dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chính phủ hiệu quả, cộng đồng doanh nghiệp và toàn dân có nhiều cơ sở để kỳ vọng và dốc lòng dốc sức góp phần kiên quyết phá bỏ những rào cản, sự trì trệ để phát triển đất nước giàu mạnh, nâng vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Tổ quốc mãi ghi công những tấm gương đã kiên trì đấu tranh, cống hiến để hiện thực hoá khát vọng một Tổ quốc Việt Nam hùng cường, thân thiện… trong Kỷ nguyên vươn mình./.