Cải cách thể chế: Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ

Chiều 28/3, tại Hà Nội, hướng tới kỷ niệm 40 năm xây dựng và phát triển Báo Pháp luật Việt Nam (10/07/1985 - 10/07/2025), Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Tạp chí Pháp luật và Phát triển đồng tổ chức Hội nghị thông tin báo chí về hội thảo quốc tế với chủ đề "Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc: Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ trong lĩnh vực đầu tư".

Tham dự hội nghị có TS. Vũ Hoài Nam - Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, Trưởng Ban Tổ chức, GS.TS Lê Hồng Hạnh - Tổng Biên tập Tạp chí Pháp luật và Phát triển, Phó Trưởng Ban tổ chức, ThS. Trần Ngọc Hà - Phó Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, Phó Trưởng Ban Tổ chức, cùng đại diện các cơ quan thông tấn báo chí.

Hoàn thiện thể chế - "chìa khóa" thu hút đầu tư bền vững

Việt Nam đang bước vào giai đoạn cải cách thể chế mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp. Những đổi mới này đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn vốn, thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng đời sống. Tuy nhiên, sự thay đổi nhanh chóng cũng đặt ra những thách thức về điều chỉnh chính sách và hệ thống pháp luật để phù hợp với thực tiễn.

Toàn cảnh hội nghị.

Phát biểu khai mạc hội nghị thông tin, TS. Vũ Hoài Nam -Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam nhấn mạnh, hội thảo không chỉ dừng lại ở việc đưa pháp luật vào thực tiễn, mà còn hướng đến việc xây dựng pháp luật từ thực tiễn xã hội.

“Chúng ta cần có những cơ chế phù hợp để cân bằng lợi ích giữa Nhà nước và nhà đầu tư, đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch và ổn định”, TS. Vũ Hoài Nam chia sẻ.

Hội thảo sắp tới nhằm tạo cơ hội để các chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý phân tích, đánh giá những bất cập trong thể chế hiện hành, đồng thời đề xuất các giải pháp khả thi để thực thi nguyên tắc "Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ". Đây không chỉ là mục tiêu của riêng một nhóm lợi ích mà còn là chiến lược quan trọng nhằm tạo động lực phát triển kinh tế bền vững.

TS. Vũ Hoài Nam phát biểu khai mạc hội nghị.

Với hơn 30 tham luận, hội thảo tập trung vào ba nhóm chuyên đề chính: Tổng quan về thể chế và nguyên tắc "Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ"; Ứng dụng nguyên tắc này trong các lĩnh vực cụ thể; Vai trò của quản lý nhà nước và cơ chế giải quyết tranh chấp. Những thảo luận xoay quanh cách thức hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quản lý đầu tư.

GS.TS Lê Hồng Hạnh, Tổng Biên tập Tạp chí Pháp luật và Phát triển cho rằng, nếu rủi ro pháp lý quá lớn, nhà đầu tư sẽ e ngại tham gia thị trường.

“Năm 2024, Việt Nam giải ngân hơn 70 triệu tỷ đồng (tương đương 73% kế hoạch), nhưng vẫn còn nhiều dự án đình trệ vì không tìm được nhà thầu do rủi ro cao. Để thu hút vốn đầu tư, chúng ta cần hoàn thiện thể chế nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, đồng thời đảm bảo hài hòa với lợi ích quốc gia”, GS.TS Lê Hồng Hạnh phân tích.

GS.TS Lê Hồng Hạnh phát biểu tại hội nghị.

GS.TS Lê Hồng Hạnh cũng nhấn mạnh: “Hội thảo lần này là một phần trong nỗ lực của Đảng và Nhà nước nhằm thúc đẩy cải cách thể chế, giải phóng nguồn lực để đưa đất nước vào kỷ nguyên phát triển mới”.

Bên cạnh đó, các vấn đề về quy hoạch đất đai cũng sẽ được đưa ra thảo luận trong hội thảo sắp tới. Thực tế hiện nay, những dự án điện gió, điện mặt trời bị hủy bỏ sau khi hoàn tất thủ tục đã khiến nhiều nhà đầu tư lo lắng. Điều này đòi hỏi các quy định pháp luật cần minh bạch và nhất quán hơn để đảm bảo sự ổn định của môi trường đầu tư.

Thúc đẩy đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh

Để thúc đẩy đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh, cần có những giải pháp cụ thể nhằm tháo gỡ các rào cản pháp lý hiện nay. Trước hết, hệ thống quy định về giải ngân đầu tư công cần được hoàn thiện theo hướng minh bạch và nhất quán, đảm bảo dòng vốn được triển khai hiệu quả, tránh tình trạng chậm trễ hoặc ách tắc do thủ tục hành chính.

Nguyên tắc “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập môi trường đầu tư bền vững, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước và nhà đầu tư, đồng thời giảm thiểu rủi ro pháp lý và thực tiễn trong quá trình triển khai các dự án.

Đại diện các cơ quan thông tấn, báo chí tham dự.

Tuy nhiên, việc hiện thực hóa nguyên tắc này tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư liên tục được cập nhật và điều chỉnh, bao gồm Luật Đầu tư 2020, Luật Đầu tư công 2019, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) 2020, Luật Đấu thầu 2023 và Luật Đất đai 2024.

Bên cạnh đó, việc rà soát và điều chỉnh các quy định liên quan đến quy hoạch đất đai cũng là một yêu cầu cấp thiết. Những bất cập trong quy hoạch hiện nay không chỉ tạo ra rủi ro pháp lý mà còn khiến nhiều nhà đầu tư e ngại khi thực hiện các dự án dài hạn. Một môi trường đầu tư ổn định sẽ giúp doanh nghiệp có thể hoạch định chiến lược một cách rõ ràng và hạn chế các tổn thất do thay đổi chính sách đột ngột.

Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư một cách rõ ràng, đồng thời đảm bảo sự hài hòa với lợi ích quốc gia. Việc cân bằng giữa thu hút đầu tư và bảo vệ các lợi ích chung sẽ giúp Việt Nam duy trì được sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài mà vẫn đảm bảo sự phát triển bền vững.

Tại hội nghị thông tin, đại diện các cơ quan thông tấn báo chí cũng đã nêu quan điểm và đặt nhiều câu hỏi liên quan đến tính thực tiễn trong việc xây dựng chính sách pháp luật trên các lĩnh vực.

Đại diện các cơ quan báo chí đặt câu hỏi cho Ban Tổ chức.

Đại diện Báo Dân trí nêu vấn đề: “Trong quá trình xây dựng các chính sách đầu tư, chúng ta có dựa trên các ví dụ thực tiễn đã phát sinh hay không? Nếu có, ban tổ chức có thể chia sẻ một số trường hợp minh họa cụ thể?”

Đại diện Báo Công Lý bày tỏ quan tâm về vấn đề trách nhiệm pháp lý trong đầu tư khoa học - công nghệ: “Nghị quyết 93 của Quốc hội đã đưa ra những giải pháp đột phá nhằm thúc đẩy khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Tuy nhiên, một trong những lo ngại lớn nhất là trách nhiệm pháp lý đối với nhà đầu tư trong lĩnh vực này. Ban tổ chức có quan điểm như thế nào về việc miễn trách nhiệm hình sự đối với các dự án công nghệ cao?”

Cũng từ vấn đề này, GS.TS Lê Hồng Hạnh bày tỏ quan điểm về tính pháp lý đối với những cá nhân tiên phong thực hiện các hoạt động kinh tế chưa từng có tiền lệ.

Ban Tổ chức Hội thảo lắng nghe các ý kiến từ các cơ quan thông tấn, báo chí.

“Một số đại biểu đề xuất miễn trách nhiệm hoàn toàn với những cá nhân như vậy, nhưng tôi không đồng tình với cách tiếp cận đó. Nếu một nhà khoa học đưa ra một sản phẩm chưa kiểm chứng đầy đủ, gây hậu quả nghiêm trọng, thì trách nhiệm pháp lý vẫn phải có. Tất nhiên, nếu tại thời điểm đó công nghệ không cho phép nhận diện hết rủi ro, thì có thể xem xét miễn trách nhiệm hình sự, nhưng trách nhiệm dân sự vẫn phải được duy trì”, GS.TS Lê Hồng Hạnh chia sẻ.

Với sự tham gia của nhiều chuyên gia đầu ngành và các nhà hoạch định chính sách, hội thảo hứa hẹn sẽ đưa ra những kiến nghị quan trọng giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn và bền vững hơn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.