Ngày càng có nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới trong lĩnh vực bảo vệ môi trường |
Theo các chuyên gia, CMCN 4.0 tác động đến lĩnh vực môi trường là tích cực trong ngắn hạn và hết sức tích cực trong trung hạn và dài hạn nhờ các công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu thân thiện với môi trường. Ngoài ra, công nghệ thông tin (CNTT), kỹ thuật số cũng tác động tích cực, mang lại hiệu quả cao hơn cho công tác quản lý, điều hành và tác nghiệp trong lĩnh vực quản lý môi trường như: tiết kiệm thời gian, công sức, kinh phí, hội họp...
Ông Nguyễn Xuân Thủy – Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dữ liệu môi trường, Tổng cục môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho hay, sở dĩ có sự nhân định như vậy, là bởi công nghệ 4.0 tập trung chủ yếu phát triển công nghệ điện tử, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo. Do đó, có thể ứng dụng các sản phẩm của công nghệ 4.0 trong các lĩnh vực như: quan trắc tự động môi trường ở các điểm xả thải, đo tự động mức độ ô nhiễm đối với các yếu tố môi trường như nước thải, không khí, áp dụng trong dự báo cảnh báo khí tượng thủy văn kết nối mặt đất với vệ tinh… từ đó có hệ thống dữ liệu rất tốt và chính xác để phục vụ công tác quản lý. Bên cạnh đó, có thể ứng dụng công nghệ 4.0 để phát triển xanh trong chuyển đổi mô hình kinh tế từ “nâu” sang “xanh”; ứng dụng trong quản lý các nguồn tài nguyên đất, nước, khoáng sản, rừng và đa dạng sinh học; để phát triển nguồn năng lượng sạch để thay thế nguồn năng lượng hóa thạch hiện nay gây ô nhiễm môi trường. Việc ứng dụng công nghệ thông minh của CMCN 4.0 làm tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả, tốc độ, giảm tiêu hao nhiên liệu, chi phí sản xuất…
Đồng quan điểm với ông Nguyễn Xuân Thủy, PGS.TS Phùng Chí Sỹ, Phó Chủ tịch Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam khẳng định, CMCN 4.0 sẽ tối ưu hóa quá trình sản xuất thông qua các giải pháp khác nhau; ứng dụng công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; thay thế năng lượng hóa thạch bằng năng lượng tái tạo; tái sử dụng chất thải nông nghiệp, rác thải sinh hoạt làm phân bón hữu cơ; ứng dụng các công nghệ giám sát tự động… nên công tác bảo vệ môi trường trong cuộc CMCN 4.0 thực chất là đổi mới công nghệ, hướng tới phát triển kinh tế xanh.
Nhận thức được lợi ích lớn trong ứng dụng CMCN 4.0, ngành tài nguyên và môi trường đã đẩy mạnh thực hiện Chiến lược ứng dụng CNTT trong ngành, với các nhiệm vụ chính như: Xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL), tin học hóa phục vụ cải cách hành chính trong ngành tài nguyên và môi trường; kiện toàn bộ máy quản lý chuyên trách về CNTT các cấp… Báo cáo của Tổng cục môi trường cho thấy, tính đến nay, qua báo cáo của 43 tỉnh, thành phố về hệ thống CSDL quản lý môi trường cho thấy: có 24/43 tỉnh, thành phố có CSDL về môi trường, chiếm tỷ lệ 55,8%; 14/24 tỉnh có CSDL quản lý đầy đủ các thông tin về chất thải rắn, nước thải và khí thải, chiếm tỷ lệ 60%; 11/43 tỉnh có CSDL được cập nhật thường xuyên các thông tin, chiếm tỷ lệ 32,4%. Tại các Sở Tài nguyên và Môi trường, hầu hết công chức đã được trang bị máy tính và 90,8% trong số đó có kết nối mạng Internet. Đây là điều kiện thuận lợi để đảm bảo thực hiện triển khai Hệ thống thông tin quốc gia về môi trường trên phạm vi cả nước.
Dưới góc độ của doanh nghiệp, bà Châu Đoan Trúc – Giám đốc Công ty TNHH MTV Đầu tư xây dựng và Kỹ thuật môi trường Trí Lâm cho hay: “Đặc trưng nổi bật của CMCN 4.0 đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường có tác động tích cực nhờ ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguyên liệu thân thiện môi trường…nên từ khi thành lập đến nay chúng tôi luôn chú trọng trong việc xử lý nguồn nước, tái sử dụng nước thải để giảm thiểu việc khai thác nguồn nước ngầm, sử dụng các công nghệ thân thiện với môi trường trong lĩnh vực thu gom, xử lý rác thải, các nguồn nước ô nhiễm, ao hồ…”.
Nhiều doanh nghiệp cũng chia sẻ, việc ứng dụng những công nghệ mới, công nghệ thông tin trong bảo vệ môi trường không chỉ nâng cao năng suất, mang lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn bảo đảm an toàn trong hoạt động xử lý chất thải, nước thải...
Tuy nhiên, cùng với nhiều lợi ích mang lại thì CMCN 4.0 cũng đặt ra không ít thách thức trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Theo ông Nguyễn Xuân Thủy, thách thức lớn nhất là việc nhận thức và đào tạo nguồn nhân lực của lĩnh vực. Bên cạnh đó là thách thức trong nguồn lực tài chính; thách thức liên quan đến vấn đề an toàn, bảo mật thông tin khi sử dụng hệ sinh thái vạn vật kết nối (IoT)… “Tuy nhiên, với sự thay đổi là tất yếu nên Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế đó mà cần chủ động, tích cực chuẩn bị các điều kiện để nắm bắt, tiếp cận với CMCN 4.0” – Ông Thủy chia sẻ.
Nhiều chuyên gia cũng cho hay, tác động của CMCN4.0 là tất yếu, song để bắt kịp xu thế thì ngoài việc nâng cao chất lượng, đào tạo đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu thì cần phải xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật và quy chế quản lý; hỗ trợ, huy động các nguồn vốn cho việc ứng dụng CMCN4.0; đẩy mạnh hợp tác và chuyển giao công nghệ; tăng cường bảo đảm an toàn thông tin cũng như xây dựng hệ thống thông tin, CSDL môi trường quốc gia…