Các đại biểu đóng góp gì cho Dự thảo Luật Thương mại điện tử?

Thống nhất định hướng, hoàn thiện dự thảo luật 

Sáng ngày 7/10, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức phiên họp của Tổ soạn thảo Dự thảo Luật Thương mại điện tử, do Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân chủ trì.

Đây là phiên họp quan trọng nhằm thống nhất định hướng, tiếp thu, giải trình các ý kiến của đại biểu Quốc hội, các bộ, cơ quan ngang bộ, thành viên Tổ soạn thảo trước khi hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ và Quốc hội trong kỳ họp thứ 10 tới.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, quá trình soạn thảo luật đã trải qua nhiều vòng thảo luận, hội thảo, đến nay đã đến giai đoạn hoàn thiện cuối cùng. Hiện, Bộ Công Thương đang phối hợp cùng các cơ quan của Quốc hội rà soát toàn bộ nội dung và hồ sơ dự thảo, bảo đảm quá trình tiếp thu, giải trình sát thực tế, phản ánh đúng yêu cầu lập pháp mới trong thời kỳ chuyển đổi số.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cũng làm rõ các nhóm vấn đề lớn mà đại biểu Quốc hội quan tâm gồm phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh, bảo vệ người tiêu dùng và đối tượng yếu thế.

Báo cáo về tình hình hoàn thiện dự thảo Luật, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, Bộ Công Thương đã tiếp thu nhiều ý kiến đóng góp từ các bộ, ngành và cơ quan của Quốc hội để điều chỉnh, đặc biệt là làm rõ phạm vi điều chỉnh, mối quan hệ giữa các luật và trách nhiệm của các nền tảng thương mại điện tử.

Tại phiên họp, các thành viên Tổ soạn thảo đã có nhiều góp ý nhằm hoàn thiện dự thảo luật, đảm bảo tuân thủ đúng quy trình, quy định và bám sát các chủ trương, chính sách của Chính phủ về phát triển thương mại điện tử trong giai đoạn mới.

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên nêu rõ, khi xây dựng luật, cần đặc biệt lưu ý đến quy định về việc yêu cầu nền tảng thương mại điện tử nước ngoài phải có đại diện tại Việt Nam; nhằm bảo vệ người tiêu dùng và tăng cường quản lý Nhà nước.

Tập trung vào Điều 41 của dự thảo, liên quan đến chính sách đặc thù hỗ trợ các nhóm đối tượng yếu thế, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đánh giá, chính sách này có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, nhất là với hợp tác xã, người dân tộc thiểu số, vùng miền núi và hải đảo.

“Chúng ta không nên để quy định dừng lại ở tính tuyên ngôn. Cần cụ thể hóa bằng các chương trình hỗ trợ hạ tầng số, đào tạo kỹ năng bán hàng trực tuyến và kết nối tiêu thụ sản phẩm cho hợp tác xã, nông dân, đồng bào dân tộc thiểu số”, ông Tuấn nói.

Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, thương mại điện tử trong nước đang tăng trưởng mạnh, tốc độ từ 18%/năm trước đây đã vượt trên 30% trong 9 tháng đầu năm, minh chứng cho khả năng lan tỏa mạnh mẽ của thị trường khi có chính sách đúng hướng. Do đó, cần lồng ghép các chính sách hỗ trợ thương mại điện tử vào các chương trình mục tiêu quốc gia, để đảm bảo tính bền vững và đồng bộ.

Trước các ý kiến đóng góp, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, cùng với chính sách, biện pháp thực thi và nguồn lực hỗ trợ là yếu tố cốt lõi. Đối với hợp tác xã, kinh tế tập thể hay đồng bào miền núi, cần quy định cụ thể, khả thi. Các cơ quan chuyên môn nên nghiên cứu hướng lồng ghép phát triển thương mại điện tử vào chương trình mục tiêu, từ hạ tầng, nền tảng đến chính sách hỗ trợ bán hàng trực tuyến; đồng thời ghi nhận thực tế nhiều mô hình hỗ trợ tiểu thương, chợ truyền thống đã kết hợp thương mại điện tử hiệu quả, tạo kênh tiêu thụ mới cho nông sản, hàng đặc sản địa phương.

Tại phiên họp, đại diện Cục Thuế, Bộ Tài chính đóng góp nhiều ý kiến. Trong đó đề nghị kéo dài thời hạn lưu trữ dữ liệu tối thiểu của thông tin về hàng hóa, dịch vụ đăng tải trên nền tảng thương mại điện tử từ 24 tháng trở lên, thay vì 1 năm như dự thảo, để phù hợp với Nghị định 53/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật An ninh mạng, hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý thuế đối với các giao dịch thương mại điện tử và bán hàng qua livestream.

Liên quan đến Điều 44 về cơ sở dữ liệu thương mại điện tử, Cục Thuế đề nghị làm rõ hơn trách nhiệm của Bộ Công Thương trong ba nội dung: Ban hành chuẩn kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành; phát triển hạ tầng kỹ thuật phục vụ chia sẻ thông tin; thiết lập cơ chế chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành có liên quan.

Về chính sách thuế, Cục Thuế ủng hộ việc nghiên cứu ưu đãi phù hợp để thúc đẩy thương mại điện tử, song nhấn mạnh các ưu đãi phải lồng ghép vào hạ tầng pháp luật về thuế như Luật Thuế Giá trị gia tăng và Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp. Cơ quan này cho biết hiện nguồn thu thuế thương mại điện tử năm nay tăng 50 - 60%, nhờ một phần truy thu thuế từ các năm trước đó.

Tại phiên họp, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất mở rộng phạm vi “dữ liệu hợp đồng điện tử” để bao gồm cả các chứng thư, chứng từ và dữ liệu phát sinh trong quá trình cả trước và sau ký kết, bảo đảm tính toàn vẹn và giá trị chứng cứ.

Bổ sung quy định về các hành vi bị nghiêm cấm theo các luật liên quan; kéo dài thời hạn lưu trữ dữ liệu quá 24 tháng phù hợp với đặc thù giao dịch điện tử; chỉnh lý các điều khoản trùng lặp hoặc chưa thống nhất.

Đồng thời, kiến nghị bổ sung quy định về thay đổi giấy phép, chỉnh sửa nội dung liên quan đến xử lý vi phạm và điều khoản chuyển tiếp, đảm bảo tính thống nhất, khả thi và đồng bộ với các quy định pháp luật hiện hành.

Hướng tới phát triển bền vững thương mại điện tử

Tại phiên họp, đại diện Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương đề nghị Tổ soạn thảo làm rõ và cụ thể hoá một số nội dung quan trọng trong Dự thảo Luật Thương mại điện tử.

Các điều khoản liên quan đến khái niệm “nền tảng số lớn” (Điều 3, 16, 17, 18, 31) chưa có tiêu chí định lượng rõ ràng, nếu không lượng hoá sẽ khó áp dụng trong thực tiễn, đặc biệt khi triển khai nghĩa vụ quản lý, thanh tra và trách nhiệm chủ sở hữu nền tảng.

Cục kiến nghị tham chiếu tiêu chí đã có trong các văn bản khác (Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng), ví dụ ngưỡng người dùng (khoảng 3 triệu người) để áp dụng thống nhất.

Liên quan “thương mại điện tử xanh” tại Điều 39, đại diện Cục cho rằng, dự thảo chưa liên kết với tiêu chuẩn, quy chuẩn về “xanh” hoặc “bền vững”, dễ dẫn tới việc mỗi nền tảng tự đặt tiêu chí riêng.

Cục Xúc tiến thương mại cũng đề nghị rà soát để đảm bảo tính thống nhất giữa quản lý, xúc tiến thương mại trong môi trường số với quy định về xúc tiến thương mại, quảng cáo, khuyến mại, tránh chồng chéo thẩm quyền và đồng thời bảo đảm cơ chế khuyến khích phát triển bền vững cho thương mại điện tử.

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương cho rằng, các quy định trong Dự thảo Luật Thương mại điện tử cần phản ánh đúng bản chất của từng mối quan hệ trong lĩnh vực này.

Cụ thể, quan hệ giữa doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và khách hàng khác với quan hệ giữa đơn vị cung cấp dịch vụ và cơ quan quản lý Nhà nước. Luật cần được thiết kế linh hoạt, vừa đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng, vừa quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ và cơ chế phối hợp với cơ quan quản lý.

Về phạm vi áp dụng trong lĩnh vực ngân hàng, Vụ đề nghị bổ sung quy định trong trường hợp pháp luật ngân hàng chưa điều chỉnh, sẽ áp dụng Luật Thương mại điện tử. Đại điện Vụ Pháp chế cũng cho biết nhiều ứng dụng ngân hàng hiện nay cung cấp nhiều dịch vụ thương mại điện tử như bán vé xổ số, xem phim mà chưa chịu sự điều chỉnh của pháp luật.

Bên cạnh đó, Vụ Pháp chế cũng lưu ý các dịch vụ xuyên biên giới trong hiệp định không bao gồm thương mại điện tử theo nghĩa hẹp, nếu chỉ coi là dịch vụ xuyên biên giới thông thường sẽ tạo bất bình đẳng về nghĩa vụ thuế và pháp lý; cần đảm bảo nguyên tắc bình đẳng, tuân thủ Hiến pháp và cam kết quốc tế, bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp trong nước trong quá trình hội nhập và thực thi luật.

Kết luận phiên họp, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, các ý kiến đóng góp lần này có ý nghĩa quan trọng, giúp dự thảo Luật được hoàn thiện, bảo đảm tính khả thi và phù hợp với cam kết quốc tế; đề nghị Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số khẩn trương tổng hợp, cụ thể hóa các nội dung mà các thành viên Tổ soạn thảo đã góp ý để kịp tiến độ làm việc với Vụ Kinh tế - Tài chính của Quốc hội. 

Đối với một số nội dung còn nhiều chiều ý kiến, đề nghị Tổ soạn thảo đặc biệt lưu ý đến quy định về thương mại điện tử xuyên biên giới bảo đảm tuân thủ nghiêm các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết.

Về chống hàng giả, hàng gian, Thứ trưởng cho biết Quốc hội rất quan tâm, coi đây là yếu tố then chốt để xây dựng niềm tin người tiêu dùng nên cần quy định rõ tăng cường hơn nữa trách nhiệm của các nền tảng thương mại điện tử trung gian trong việc giám sát hàng hóa, dịch vụ được bán trên nền tảng và gắn với các đề án phòng chống gian lận thương mại, sở hữu trí tuệ mà Chính phủ đã ban hành.

"Thương mại điện tử muốn phát triển mạnh mẽ thì phải tạo được niềm tin từ người tiêu dùng. Muốn có được niềm tin từ người tiêu dùng thì công tác phòng, chống gian lận thương mại, hàng gian, hàng giả phải được thực hiện tốt. Mọi thủ tục hành chính trong thương mại điện tử được thực hiện toàn trình, không thể 'quản lý bằng cơm' trong bối cảnh chuyển đổi số; yêu cầu Tổ soạn thảo tiếp thu đầy đủ ý kiến, sớm hoàn thiện dự thảo để báo cáo Quốc hội, hướng tới một đạo luật ổn định, khả thi và lâu dài", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Trước đó, chiều ngày 3/10/2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã tiến hành thẩm tra Dự án Luật Thương mại điện tử tại Phiên họp toàn thể lần thứ 4. Dự án Luật đã được Bộ Công Thương trình Chính phủ, Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội xem xét và được báo cáo thẩm tra sơ bộ để trình Ban Thường vụ Quốc hội.