Bộ Công Thương kiến tạo chính sách, doanh nghiệp rộng đường vào thị trường FTA

Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) được xem là động lực quan trọng để mở rộng xuất khẩu, nâng quy mô thương mại và tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam. Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương và các cơ quan quản lý đang từng bước hoàn thiện cơ chế, hành lang pháp lý và hệ sinh thái hỗ trợ nhằm giúp doanh nghiệp tận dụng tốt hơn ưu đãi từ các FTA thế hệ mới.

Để hiểu rõ hơn về vai trò của FTA, những chính sách hỗ trợ và giải pháp tiếp cận đẩy mạnh việc tiếp cận thị trường này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Đồng, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Hà Nội.

- Ông đánh giá như thế nào về vai trò và ý nghĩa của các hiệp định thương mại tự do đối với doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam?

Ông Nguyễn Văn Đồng: Việt Nam đã tham gia, ký kết và thực thi 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có những hiệp định quan trọng như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Các FTA là góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu, tạo ra cơ hội lớn cho hàng hóa Việt Nam tiếp cận các nền kinh tế hàng đầu thế giới. Trong đó, các mặt hàng chủ lực như dệt may, da giày, nông sản, thủy sản, gỗ, sắt thép, nhôm… liên tục mở rộng thị phần tại các thị trường lớn. Dư địa phát triển còn rất lớn khi nhu cầu hàng hóa Việt Nam tại nhiều nước được đánh giá cao về chất lượng và giá cả cạnh tranh.

-Vậy ông đánh giá như thế nào về vai trò của Bộ Công Thương trong việc kiến tạo chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ FTA?

Ông Nguyễn Văn Đồng: Theo thông tin tôi biết, để tối ưu hóa lợi ích đem lại từ các FTA và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế, Bộ Công Thương đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiến hành khảo sát, nghiên cứu nhằm xây dựng hệ sinh thái tận dụng hiệp định thương mại tự do (hệ sinh thái FTA) nhằm khai thác tốt hơn nữa ưu đãi từ các FTA, nhất là FTA thế hệ mới.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã chủ động ban hành nhiều thông tư hướng dẫn thực thi cam kết phòng vệ thương mại trong các FTA, như Thông tư 19/2019/TT-BCT về CPTPP, Thông tư 30/2020/TT-BCT về EVFTA, Thông tư 14/2021/TT-BCT cho UKVFTA và Thông tư 07/2022/TT-BCT về RCEP. Đây là những nỗ lực nhằm đảm bảo quá trình cắt giảm thuế quan không tạo ra cú sốc cho ngành sản xuất trong nước, đồng thời trang bị hành lang pháp lý để doanh nghiệp có cơ sở ứng phó với các vụ việc phòng vệ thương mại.

Thêm vào đó, nhiều hội nghị, hội thảo có sự tham gia của Bộ Công Thương, Sở Công Thương các tỉnh, thành phố cũng đã góp phần giải quyết nhiều khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp đang xuất khẩu vào các thị trường FTA

-Ông có thể chia sẻ những giải pháp để doanh nghiệp tiếp cận thị trường FTA hiệu quả hơn trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Văn Đồng: Đối với các cơ quan thuộc Chính phủ nói chung, tôi cho rằng cần có cơ chế hỗ trợ tín dụng và bảo hiểm xuất khẩu; xúc tiến thương mại; đa dạng hóa thị trường và cải cách thủ tục hành chính nhằm rút ngắn thời gian, giảm chi phí và tăng tính minh bạch trong quy trình xuất khẩu.

Về phía Bộ Công Thương, cần tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, chia sẻ những khó khăn và tìm phương hướng giải pháp tháo gỡ kịp thời cho các doanh nghiệp. Thời gian tới có thể tập trung vào các giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp C/O, chủ động nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và hệ thống trang thiết bị để đảm bảo công tác cấp C/O được thông suốt. Qua đó, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu tiết kiệm thời gian, chi phí.

Một số biện pháp trọng tâm khác cần đẩy mạnh là gồm xúc tiến thương mại đa dạng hóa thị trường theo vùng và nhóm FTA ưu đãi; hỗ trợ đào tạo, tư vấn nâng chuẩn hàng hóa, đáp ứng các yêu cầu truy xuất nguồn gốc và thuế quan mới; đồng thời đề xuất cơ chế tháo gỡ khó khăn tại các khu công nghiệp, đặc biệt với nhóm doanh nghiệp công nghiệp chủ lực.

Đặc biệt, các đơn vị thuộc Bộ Công Thương như Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Chính sách thương mại đa biên, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài cần cung cấp nhiều thông tin cập nhật về chính sách thương mại quốc tế, định hướng mở rộng thị trường xuất khẩu, kịch bản điều hành và khuyến nghị ứng phó với các rào cản kỹ thuật, quy định thuế quan mới. Những thông tin này giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong hoạch định chiến lược kinh doanh, đảm bảo ổn định sản xuất và tận dụng tối đa cơ hội từ các FTA.

Cuối cùng, tôi cho rằng, sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương, địa phương, cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp sẽ là yếu tố quyết định để nâng cao năng lực xuất khẩu và cải thiện thứ hạng FTA Index của các địa phương tại Việt Nam.

Ngày 23/9/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Chỉ thị số 29/CT-TTg về việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy xuất khẩu, phát triển thị trường ngoài nước.

Tại Chỉ thị, Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm nhằm thúc đẩy xuất khẩu và mở rộng thị trường. Theo dõi sát tình hình thị trường, chính sách thương mại của các nước để kịp thời đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn.

Đồng thời, thúc đẩy khai thác hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) đã ký kết, trong đó, tập trung vào các hoạt động kết nối doanh nghiệp, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ các Hiệp định FTA…