Bộ Công Thương hoàn thiện quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho sản phẩm sữa chế biến

Yêu cầu cấp bách

Sáng 15/8, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo khoa học: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với sản phẩm sữa chế biến: Khái niệm, phân loại sản phẩm.

Tại Hội thảo, Bộ Công Thương đã mời đại diện các bộ ngành, hiệp hội, doanh nghiệp liên quan cùng thảo luận để thống nhất đưa ra những khái niệm, định nghĩa, phân loại các sản phẩm từ sữa với tinh thần công khai minh bạch nhất. 

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài nhấn mạnh, hiện nay, kinh tế Việt Nam ngày càng tăng trưởng, vấn đề sức khoẻ và dinh dưỡng cho người dân ngày càng được coi trọng.

Trong những năm gần đây, nhu cầu tiêu thụ sữa của Việt Nam ngày càng tăng và theo thống kê sơ bộ, nhu cầu sữa bình quân đầu người khoảng 27 lít/người/năm và dự báo sẽ còn tăng trong những năm tiếp theo.

Cách đây 15 năm, chúng ta cũng đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với ngành sữa nhưng trải qua 15 năm đi vào thực tế, có những nội dung chưa theo kịp sự tiến bộ của khoa học và công nghệ cũng như yêu cầu về sức khoẻ, thể chất con người Việt Nam trong giai đoạn mới. Do đó, cần phải chỉnh sửa, bổ sung, cập nhật để phù hợp với các quy định của quốc tế và sự phát triển của ngành sữa.

Ông Nguyễn Mạnh Đạt, Phó Viện trưởng Viện Công nghiệp Thực phẩm (Bộ Công Thương) cho biết, trước nhu cầu bảo vệ sức khỏe toàn dân, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tăng cường hiệu quả quản lý và kiểm tra chất lượng an toàn thực phẩm, đồng thời đảm bảo hài hòa với các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định quốc tế, phù hợp với tiến bộ khoa học công nghệ cũng như trình độ phát triển, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp, xu hướng tiêu dùng của thị trường trong nước và quốc tế, việc cập nhật quy chuẩn kỹ thuật về sữa và sản phẩm sữa nói chung, các sản phẩm sữa dạng lỏng (fluid milk products) nói riêng đang đặt ra yêu cầu rất cấp bách.

Theo ông Nguyễn Mạnh Đạt, sau khi rà soát các quy định tại Việt Nam về sản phẩm sữa dạng lỏng, đặc biệt QCVN 5-1:2010/BYT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa dạng lỏng, có thể thấy rõ một số hạn chế.

Cụ thể, có sự chồng chéo giữa các quy định đối với cùng một sản phẩm sữa dạng lỏng. Trong QCVN 5-1:2010/BYT quy định các chỉ tiêu an toàn như độc tố vi nấm, kim loại nặng, vi sinh vật, dư lượng thuốc thú y, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật đối với sữa dạng lỏng. Trong khi đó, QCVN 8-1:2011/BYT, QCVN 8-2:2011/BYT và QCVN 8-3:2012/BYT, thông tư 24/2013/TT-BYT, thông tư 50/2016/TT-BYT có quy định các chỉ tiêu tương tự.

Sữa hoàn nguyên được quy định tại TCVN 7029: 2009 về sữa hoàn nguyên tiệt trùng và sữa pha lại tiệt trùng. TCVN này đã định nghĩa sữa hoàn nguyên tiệt trùng (Sterilized reconstituted milk) là sản phẩm thu được bằng cách bổ sung nước với một lượng cần thiết vào sữa dạng bột hoặc sữa cô đặc để thiết lập lại tỷ lệ nước và chất khô thích hợp, đã qua xử lý ở nhiệt độ cao.

Sữa hoàn nguyên có hương vị tiệt trùng (Sterilized flavoured reconstituted milk) là sản phẩm thu được bằng cách bổ sung nước với một lượng cần thiết vào sữa dạng bột hoặc sữa cô đặc để thiết lập lại tỷ lệ nước và chất khô thích hợp, có bổ sung đường, có thể bổ sung các loại nguyên liệu khác như các loại nuớc quả, cacao để tạo hương vị cho sản phẩm, có hoặc không có phụ gia thực phẩm, đã qua xử lý ở nhiệt độ cao.

Sữa pha lại tiệt trùng (Sterilized recombined milk) là sản phẩm thu được bằng cách kết hợp giữa chất béo sữa và chất khô của sữa không béo, có bổ sung hoặc không bổ sung nước để thu được thành phần thích hợp của sữa, có hoặc không có đường hoặc phụ gia thực phẩm, đã qua xử lý ở nhiệt độ cao.

Sữa pha lại có hương vị tiệt trùng (Sterilized flavoured recombined milk) là sản phẩm thu đuợc bằng cách kết hợp giữa chất béo sữa và chất khô của sữa không béo, có bổ sung hoặc không bổ sung nuớc để thu được thành phần của thích hợp của sữa, có thể bổ sung đường, các loại nguyên liệu khác như các loại nước quả, cacao để tạo hương vị cho sản phẩm, có hoặc không có phụ gia thực phẩm, đã qua xử lý ở nhiệt độ cao.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Mạnh Đạt cho rằng, Việt Nam chưa ban hành QCVN bắt buộc thực hiện đối với các sản phẩm sữa hoàn nguyên. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Y tế ban hành năm 2010 (QCVN 5-1: 2010/BYT) phân chia ra 7 loại sữa dạng lỏng.

Đó là sữa tươi nguyên chất thanh trùng, tươi thanh trùng, tươi nguyên chất tiệt trùng, sữa tươi tiệt trùng, sữa tiệt trùng, sữa cô đặc và sữa gầy cô đặc có bổ sung chất béo thực vật.

Trong đó, sữa tiệt trùng được định nghĩa là sản phẩm được chế biến bằng cách bổ sung nước với một lượng cần thiết vào sữa dạng bột, sữa cô đặc hoặc sữa tươi để thiết lập lại tỷ lệ nước và chất khô thích hợp. Trong trường hợp có bổ sung các thành phần khác như đường, nước quả, cacao, cà phê, phụ gia thực phẩm thì thành phần chính phải là sữa, đã qua tiệt trùng.

Theo định nghĩa này thì sản phẩm sữa tiệt trùng theo định nghĩa ở QCVN chính là sữa hoàn nguyên (nếu sử dụng nguyên liệu là sữa dạng bột hoặc sữa cô đặc) và sữa pha lại/sữa hỗn hợp (nếu sử dụng sữa tươi) tiệt trùng theo quy định tại TCVN 11216:2015.

Ngoài ra, các chỉ tiêu hóa lý trong QCVN 5-1:2010/BYT chưa quy định về hàm lượng chất béo sữa. Đây cũng là một căn cứ để phân loại sản phẩm theo thông lệ quốc tế, đó là các dòng sản phẩm sữa nguyên kem (whole milk), sữa tách béo một phần/bán phẩn/ít béo (semi-skimmed milk), sữa gầy (skimmed milk).

"Như vậy QCVN 5-1:2010/BYT cần được cập nhật để đặt đúng tên gọi của các sản phẩm sữa dạng lỏng đồng thời bổ sung thêm một số khái niệm về các sản phẩm sữa dạng lỏng đáp ứng thực tiễn đa dạng về các sản phẩm sữa tại Việt Nam" - ông Nguyễn Mạnh Đạt nêu. 

Xây dựng, hoàn thiện các quy chuẩn 

Thứ trưởng Trương Thanh Hoài thông tin, căn cứ Luật An toàn thực phẩm, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, các Nghị định hướng dẫn Luật, căn cứ chức năng nhiệm vụ quản lý ngành, Bộ Công Thương có kế hoạch xây dựng, ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa.

Việc nghiên cứu, xây dựng và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa sẽ dựa trên các nguyên tắc: Các chỉ tiêu dự kiến được quy định trong các quy chuẩn này phải phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đảm bảo hài hòa lợi ích người dân, doanh nghiệp và xã hội; đảm bảo yêu cầu công khai, minh bạch.

Các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia được xây dựng theo nguyên tắc phù hợp với quy định của Ủy ban Codex quốc tế, đồng thời, tham chiếu quy định của các quốc gia trên thế giới và trong khu vực; xem xét, lựa chọn các tiêu chuẩn tiên tiến trên thế giới phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam.

Nội dung dự thảo các quy chuẩn phải sẽ bao gồm các nội dung theo đúng quy định; nội dung truy xuất nguồn gốc, cách ghi nhãn sản phẩm phải cụ thể trong định nghĩa tên gọi để tránh gây hiểu lầm cho người tiêu dùng, minh bạch trong sản xuất và kinh doanh.

Bên cạnh đó, nội dung quy định của quy chuẩn dễ hiểu, dễ áp dụng, hài hòa giữa yêu cầu đảm bảo chất lượng của người tiêu dùng và mục tiêu phát triển bền vững của doanh nghiệp. Quy trình xây dựng, ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật.

Tại hội thảo, bà Bùi Thị Thu Hoài, Giám đốc phát triển Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam nêu, đối với sản phẩm sữa tươi thanh trùng, tiệt trùng, chúng tôi kiến nghị dùng định nghĩa giống như TCVN 11216:2015, đồng thời, không quy định hàm lượng sữa tươi nguyên liệu chiếm tối thiểu 90% vì đã quy định hàm lượng đạm sữa thì doanh nghiệp sẽ phải có hàm lượng sữa tươi nguyên liệu phù hợp để phù hợp đạm sữa. 

Đối với sữa tươi tách béo, thanh trùng tiệt trùng, đại diện doanh nghiệp này cũng kiến nghị, sản phẩm được chế biến từ sữa tươi nguyên liệu tách béo có thể bổ sung đường và các loại nguyên liệu khác ví dụ như nước quả, cacao, cà phê, phụ gia thực phẩm đã được được chế biến bằng phương pháp thanh trùng hoặc tiệt trùng.

Ông Phạm Thế Quyền, Giám đốc Nghiên cứu và Phát triển Tập đoàn TH True Milk cho rằng, hiện nay dự thảo quy chuẩn về sữa tươi nguyên liệu có định nghĩa “không xử lý bằng phương pháp nào khác”. Tuy nhiên, trên thực tế sữa tươi nguyên liệu vẫn sẽ có phương pháp làm lạnh, Do vậy, doanh nghiệp kiến nghị dự thảo có thể điều chỉnh bổ sung theo hướng “ngoại trừ làm lạnh” hoặc giải thích rõ hơn định nghĩa này.

Các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với sản phẩm sữa hiện nay đang áp dụng được xây dựng từ năm 2010 hiện đã 15 năm cần phải chỉnh sửa, bổ sung, thay thế để phù hợp với các quy định của quốc tế và sự phát triển của ngành sữa.