Bài 2 - Tự hào vì quê hương có nhà máy điện hạt nhân

Vùng đất của điện năng lượng tái tạo

Rời huyện Ninh Hải ngược về trung tâm tỉnh Ninh Thuận, từ TP. Phan Rang - Tháp Chàm theo quốc lộ 1A khoảng 20km, chúng tôi tìm đến huyện Thuận Nam là huyện ven biển nằm ở phía Nam của tỉnh Ninh Thuận. Trong đó, thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh nằm trong khu vực quy hoạch nhà máy điện hạt nhân 1, nơi đây dân số toàn thôn có 301 hộ với 1.086 khẩu.

Trái ngược so với huyện Ninh Hải, nếu ở Vĩnh Hải người dân chủ yếu phát triển nông nghiệp, cây trồng chủ lực là nho thì xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam với lợi thế là xã bãi ngang ven biển, nên người dân ở đây phát triển mạnh nuôi trồng thuỷ hải sản. Những đầm tôm trên cát, đầm ốc hương,... nối liền nhau xen lẫn những ngôi nhà tạm mái tôn dọc ven biển.

Một góc thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, nơi quy hoạch nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 nhìn từ trên cao. Ảnh: Lê Sơn

Đáng chú ý, trên địa bàn xã Phước Dinh hiện có 4 dự án điện năng lượng tái tạo được đầu tư và đã được hòa lưới với tổng công suất 157,6MW. Trong đó, điện mặt trời có 3 dự án với công suất là 120MW (trang trại ĐMT Gelex - Ninh Thuận có công suất 40MW, Nhà máy điện mặt trời hồ Bầu Ngứ có công suất 50MW; trang trại điện mặt trời hồ Núi Một công suất 40MW) và 01 dự án điện gió là Nhà máy điện gió Mũi Dinh có công suất là 37,6MW.

Theo tìm hiểu, sau khi Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 dừng thực hiện, UBND tỉnh Ninh Thuận đã ban hành Thông báo số 74/TB-UBND ngày 13/7/2023 về việc hủy các thông báo thu hồi đất để bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2; và Thông báo số 14/TB-UBND ngày 23/1/2024 về việc hủy các thông báo thu hồi đất để bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện khu tái định cư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.

Cổng chào Trung tâm hành chính huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận. Ảnh: Lê Sơn

Theo đó, nội dung của thông báo, hướng dẫn và cho phép các hộ gia đình, cá nhân trong vùng dự án được thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai như kê khai, đăng ký đất đai; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định pháp luật.

Theo báo cáo của UBND huyện Thuận Nam, tính đến thời điểm hiện nay, kể từ khi 2 thông báo trên được ban hành, xã Phước Dinh đã thực hiện kê khai đăng ký đất đai đạt 94,06%. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với diện tích 19,2ha/485,9ha (đạt 3,95%) cho 16 trường hợp/522 trường hợp (đạt 3,07%).

Trước đó, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết số 31/2016/QH14 ngày 22/11/2016 về dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận và Chính phủ ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 31/8/2018 về một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân giai đoạn 2018 - 2023, thì xã Phước Dinh là xã được thụ hưởng trực tiếp một trong các cơ chế chính sách ổn định sản xuất, đời sống nhân dân theo Nghị quyết số 115/NQ-CP.

Chủ tịch UBND huyện Thuận Nam Trần Xuân Vỹ cho biết: Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội thông qua Chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 41/2009/QH12 ngày 25/11/2009, xác định quy hoạch xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, công suất 2.000MW đặt tại thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam. Theo Quyết định số 6070/QĐ-BCT ngày 17/6/2015 của Bộ Công Thương phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 thì tổng diện tích nhà máy là 883,68ha.

Lãnh đạo UBND huyện Thuận Nam cho biết thêm, trong quá trình tạm dừng, UBND xã Phước Dinh đã kiểm tra, giám sát chặt chẽ đất đai tại khu vực dự án, kể cả phần đất đã thực hiện công tác thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, xử lý nghiêm các hành vi mua bán, chuyển nhượng đất đai trái phép, lấn chiếm đất đã thu hồi, bồi thường (nếu có) theo thẩm quyền và quy định pháp luật.

Đường vào thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam nơi quy hoạch đặt Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Ảnh: Lê Sơn

Trao đổi với phóng viên, Chủ tịch UBND xã Phước Dinh Nguyễn Tấn Lộc chia sẻ, hiện trên địa bàn xã lao động chủ yếu là chăn nuôi, đánh bắt thủy sản gần bờ, nuôi trồng thủy sản, còn lại là làm thuê trong và ngoài tỉnh, nhất là tại các tỉnh phía Nam. Hiện vùng sản xuất có diện tích 105,79 ha/39 hộ nằm giáp biển với hoạt động sản xuất chủ yếu là nuôi trồng thuỷ hải sản (nuôi tôm trên cát, ốc hương,...). Thu nhập bình quân đầu người toàn xã là 65,38 triệu/người/năm.

Theo tìm hiểu, được tin dự án điện hạt nhân trên địa bàn tái khởi động, tâm lý chung của người dân có phần lo lắng vì sẽ thay đổi nơi ở, việc làm vì thu hồi đất,…Trước đó, sau khi có thông báo dừng dự án, đa số người dân đã vay vốn, đầu tư, mở rộng diện tích sản xuất nuôi tôm, ốc.

Báo cáo của UBND huyện Thuận Nam cho biết, trong thời gian triển khai xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, từ năm 2010 đến nay, hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ dân gặp khó khăn dẫn đến không có khả năng tài chính để trả nợ cho ngân hàng. Tại vị trí quy hoạch Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, số hộ dân còn vay vốn ngân hàng là 190 hộ, với tổng dư nợ khoảng: 5,4 tỷ/190 hộ.

Mong chờ dự án đã lâu

Trao đổi với phóng viên, ông Trương Văn Hồ (57 tuổi) trú tại thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh cho biết: Trong quá trình tạm dừng, người dân trong thôn không được xây nhà, sửa chữa nhà cửa nên khó khăn. Hiện nhà máy điện hạt nhân tái khởi động, nhu cầu của tôi không có gì lớn lắm, chỉ là tái định cư tốt hơn nơi ở cũ, bồi thường cho người dân sao cho thỏa đáng để người dân đồng lòng, hoan nghênh dự án này.

Đối với dự án nhà máy điện hạt nhân, người dân rất hoan nghênh vì đây là dự án đặc thù của Quốc gia. Lần đầu tiên, xã Phước Dinh được Tổng Bí thư Tô Lâm về thăm, người dân rất mừng bởi Tổng Bí thư nói về việc tái khởi động nhà máy điện hạt nhân và phải lo cho dân. Lời nói của Tổng Bí thư khiến người dân rất yên tâm.

Ông Nguyễn Văn Thắng - Trưởng thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam - cho biết, hầu hết người dân trong thôn đều ủng hộ, đồng thuận cao việc xây dựng dự án nhà máy điện hạt nhân tại địa phương. Ảnh: Lê Sơn

Ông Nguyễn Văn Thắng - Trưởng thôn Vĩnh Trường - cho biết: Ngay từ khi có quy hoạch, bước đầu người dân chưa hiểu có hoang mang, nhưng qua quá trình được dự hội thảo, nhiều người dân được đi tham quan ở nước ngoài nên phần nào đã hiểu hơn về điện hạt nhân. Từ đó, đã tạo sự đồng thuận của người dân với dự án. Tuy nhiên việc tạm dừng dự án khiến cho các hoạt động đầu tư, xây dựng, chuyển nhượng đất đai bị đình trệ, khiến đời sống người dân gặp nhiều khó khăn.

Ông Thắng dẫn chứng, gia đình ông có 8 người con đã xây dựng gia đình, đất đai có nhưng không thể tách hộ. Sau khi nhận thông báo dự án dừng hoạt động người dân mới kê khai đăng ký đất đai, tuy nhiên đến nay rất ít trường hợp được cấp sổ.

Ông Thắng cho biết, nay dự án được tái khởi động rất mừng, không chỉ là trưởng thôn với tư cách là người dân cũng rất đồng tình, ủng hộ. Có dự án ở đây người dân cũng tự hào, nhiều nước trên thế giới họ có sao mình chưa có. Ông Thắng mong khi dự án triển khai sớm được tái định cư, người dân có đất mới, nơi ở mới được cấp sổ, có công ăn việc làm.

Ông Nguyễn Văn Trong - người dân thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh chia sẻ về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Ảnh: Lê Sơn

Tiếp lời ông Thắng, ông Nguyễn Văn Trong, người dân thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh cho biết: Sau khi Tổng Bí thư đích thân về thăm, chúng tôi rất mừng. Đối với việc tái khởi động dự án Nhà máy điện hạt nhân, bà con đã chờ đợi rất lâu rồi và rất phấn khởi. Đây là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước trong bối cảnh yêu cầu năng lượng xanh, đảm bảo nguồn cung điện cho phát triển kinh tế, xã hội đang là thách thức không nhỏ đối với Việt Nam.

Ông Trong nói, khi nhà máy điện hạt nhân đi vào hoạt động thì rất nhiều người có trình độ về với quê hương, ít nhất là trình độ đại học trở lên, thạc sĩ, tiến sĩ hay cả giáo sư,… là những người có trình độ người ta còn làm trong nhà máy, vận hành nhà máy được thì dân ở đây không việc gì phải lo lắng cả.

Bà Nguyễn Thị Hạnh (53 tuổi) thôn Sơn Hải 2, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam chia sẻ về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Ảnh: Lê Sơn

Cách nơi quy hoạch đặt Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 chừng hơn 2km, chúng tôi tiếp cận người dân tại thôn Sơn Hải 2, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam để tìm hiểu, nắm bắt tâm tư, chia sẻ của người dân về dự án này. Tiếp chúng tôi, bà Nguyễn Thị Hạnh (53 tuổi) cho biết, nghe thông tin Nhà nước tái khởi động lại nhà máy điện hạt nhân trên địa bàn xã, còn đó những lo lắng của người dân về dự án, trước đây có người vẫn chưa hiểu nên còn bàn tán, băn khoăn. Sau đó qua nhiều kênh thông tin nên người dân đã hiểu hơn về dự án là để phát điện phục vụ người dân, phục vụ sản xuất, kinh doanh phát triển kinh tế - xã hội, từ đó không lo lắng gì nữa. Đấy cũng là một số trường hợp cá biệt, còn lại hầu hết người dân đều ủng hộ, đồng thuận với chủ trương này và mong Nhà nước có những chính sách đặc thù hỗ trợ cho người dân địa phương.

Qua đó, chúng ta tin tưởng rằng, dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận không chỉ là một bước tiến quan trọng trong việc phát triển năng lượng của đất nước mà còn là cơ hội để phát triển, cải thiện đời sống của người dân trong khu vực. Với sự nỗ lực, quyết tâm của chính quyền và sự đồng lòng, ủng hộ, đồng thuận cao từ người dân, cùng với các chính sách hỗ trợ hợp lý, Ninh Thuận đang hướng tới một tương lai phát triển bền vững và thịnh vượng.

(Còn tiếp)