Đa kênh thông tin FTA, mở rộng thị trường cho doanh nghiệp

Mức độ tận dụng FTA còn khiêm tốn

Các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA như CPTPP, EVFTA, UKVFTA... đang mang lại những cơ hội vô cùng thiết thực cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Theo đó, thời gian qua, nhiều ngành hàng đã hưởng lợi rõ nét từ FTA như dệt may, da giày, điện tử, nông sản, đồ gỗ... Nhờ cam kết ưu đãi về thuế của các FTA, nhiều sản phẩm Việt Nam đã đặt bước tiến lớn trong việc thâm nhập vào các thị trường cao cấp như châu Âu, Anh, Canada, Nhật Bản...

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa tận dụng hết các cơ hội ưu đãi của các FTA để có thể "tăng tốc" xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Một trong những nguyên nhân được nêu đó là do thiếu nhân lực chuyên môn, và tâm lý dè chừng trước rủi ro… khiến doanh nghiệp chưa bước hẳn vào "cuộc chơi" FTA.

Đẩy mạnh truyền thông về FTA tăng cơ hội tận dụng hiệu quả các cam kết cho hàng hoá xuất khẩu Việt Nam. Ảnh: TTXVN

Chia sẻ với Báo Công Thương, ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam nhận định: Doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp cả nước, nhưng lại là đối tượng yếu thế nhất trong việc tận dụng FTA.
Hiện, phần lớn doanh nghiệp còn loay hoay ngay cả với khâu xác định sản phẩm mình có được hưởng ưu đãi hay không. "Nếu không có cơ chế hỗ trợ cụ thể, họ sẽ mãi đứng ngoài các cam kết có giá trị rất lớn này"- ông Nam nói.

Ngoài ra, theo ông Tô Hoài Nam, ngoài năng lực khai thác FTA, khâu tuyên truyền, thông tin FTA tới doanh nghiệp vẫn chưa phát huy hiệu quả rõ nét. Trong đó, trách nhiệm tuyên truyền và hướng dẫn từ các cơ quan chức năng cũng như tổ chức đại diện doanh nghiệp vẫn còn dừng ở mức hình thức, chưa thật sự đi vào chiều sâu. Vì thế, cơ hội để tiếp cận thông tin cũng như tìm hiểu ưu đãi của doanh nghiệp chưa như kỳ vọng.

Đồng quan điểm, nêu đánh giá với Báo Công Thương, ông Nguyễn Cảnh Cường - Cố vấn Công ty KTPC về FTA, nguyên tham tán thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh cho rằng, trong những năm qua, công tác tuyên truyền về FTA đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều chương trình, hội thảo, tài liệu phổ biến đã được triển khai rộng rãi, nhất là đối với các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP...

Tuy nhiên, thực tế theo ông Nguyễn Cảnh Cường, các thông tin về FTA cho thấy vẫn còn không ít doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chưa nắm bắt đầy đủ nội dung cam kết và cách tận dụng các ưu đãi. “Điều này đặt ra yêu cầu cần đổi mới phương thức truyền thông theo hướng trực quan, dễ hiểu và gắn sát với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp”- ông Cường nhấn mạnh.

Đẩy mạnh truyền thông FTA đa kênh tới doanh nghiệp

Nhằm giúp đo lường mức độ sẵn sàng và khai thác các cam kết FTA của doanh nghiệp, Bộ Công Thương đã xây dựng và công bố Bộ chỉ số FTA (FTA Index 2024). Ông Nguyễn Cảnh Cường, cho rằng, FTA Index là một sáng kiến rất ý nghĩa.
Đặc biệt, việc xây dựng, công bố bộ chỉ số này không chỉ giúp cơ quan quản lý nhận diện chính xác những điểm nghẽn trong thực thi cam kết mà còn tạo động lực cho các địa phương và doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hội nhập. Bộ chỉ số FTA bước chuyển quan trọng từ tư duy hành chính sang tư duy dữ liệu trong quản lý và thực thi chính sách thương mại.

Từ phía đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông Tô Hoài Nam kỳ vọng FTA Index sẽ giúp đo lường mức độ sẵn sàng và khai thác các cam kết FTA của doanh nghiệp theo ngành hàng, địa phương. Đây không chỉ là công cụ tham chiếu để xây dựng chính sách mà còn là tổng hợp thông tin hữu ích giúp doanh nghiệp định vị được mức độ hiệu quả tận dụng của mình để có điều chỉnh kịp thời.

Với ý nghĩa, theo ông Tô Hoài Nam, Bộ chỉ số FTA Index càng cần được truyền thông rộng rãi đến doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, cạnh tranh hàng hoá ngày càng khốc liệt, cùng với đẩy mạnh tuyên truyền về FTA Index, cơ quan chức năng cần thường xuyên cập nhật thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp hiểu đúng, hiểu sâu và hiểu nhanh về các cam kết trong các FTA.

Ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.

“Việc truyền thông, cung cấp thông tin chính xác, dễ hiểu và thực tiễn cho cộng đồng doanh nghiệp là yếu tố sống còn để tận dụng hiệu quả các cam kết FTA.

Bởi, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ vốn chiếm đa số đang rất cần một hệ thống thông tin “cầm tay chỉ việc”, cụ thể đến từng bước như doanh nghiệp nào đủ điều kiện hưởng ưu đãi? Cách lập hồ sơ, chứng minh xuất xứ, thủ tục hải quan, tiếp cận ưu đãi thuế ra sao”- ông Nam nêu ý kiến.

Theo đó, ông Tô Hoài Nam kiến nghị, cần sớm xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn FTA để “phổ thông hóa” các cam kết, có ví dụ minh họa thực tế, thân thiện với doanh nghiệp nhỏ. Đồng thời, các tổ chức trung gian như hiệp hội ngành hàng cần đóng vai trò cầu nối hiệu quả giữa nhà nước và doanh nghiệp thông qua các hoạt động thiết thực như: Hội thảo chuyên sâu, đào tạo thực hành, tư vấn trực tiếp, tăng cường đối thoại định kỳ để giải quyết vướng mắc từ thực tế sản xuất và xuất khẩu.

Ngoài ra, theo ông Tô Hoài Nam, cần tận dụng các nền tảng số hóa, công nghệ mới như AI, đường dây nóng, hệ thống tư vấn trực tuyến để doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận thông tin FTA đa kênh, mọi lúc, mọi nơi. “Khi các công cụ hỗ trợ này phối hợp nhịp nhàng, FTA mới thật sự trở thành công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp Việt, đặc biệt là nhóm nhỏ và vừa vươn ra thị trường toàn cầu một cách bền vững và hiệu quả”- ông Nam nhấn mạnh.