Yên tâm khi điện hạt nhân được IAEA giám sát

Sáng ngày 17/2, tiếp tục tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã tiến hành thảo luận ở hội trường dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Nghị quyết cần quy định rõ các cơ chế liên quan đến PVN và EVN

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Lê Mạnh Hùng - đoàn Cà Mau cho biết, tổng công suất đặt của toàn hệ thống điện hiện nay xấp xỉ 81.000 MW trong đó điện gió và mặt trời là 27%, tương đương 26.000 MW. Tháng 6/2024 công suất cực đại của toàn hệ thống đã lên đến 52.000MW, nếu trừ điện gió và mặt trời thì dự phòng công suất cho cực đại đang rất thấp và rủi ro.

Đại biểu Lê Mạnh Hùng- đoàn Cà Mau góp ý vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội. Ảnh: QH

Theo Quy hoạch điện VIII và xu hướng chuyển dịch năng lượng đến năm 2030, Việt Nam không không còn điện than, trong khi kịch bản tăng trưởng kinh tế thì phụ tải cực đại của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng trong điều kiện dự phòng công suất của hệ thống còn rất thấp.

Từ thực tế trên, Việt Nam cần nhanh nhất phát triển các nguồn điện nền và phù hợp với xu hướng dịch chuyển năng lượng, đặc biệt là điện hạt nhân.

“Trung ương Đảng, Chính phủ cũng đặt ra yêu cầu rất cấp bách và áp lực đến năm 2030 và muộn nhất 2031 chúng ta phải đưa các nhà máy điện hạt nhân vào hoạt động thương mại - đây là mục tiêu rất áp lực, với các dự án lớn có quy mô lớn, công nghệ phức tạp”- đại biểu Lê Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Theo ông Hùng, trong báo cáo thẩm tra có một số ý kiến nêu các chủ thể các tập đoàn kinh tế như Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia (PVN) thì không nên đưa vào, đặc biệt là các cơ chế cụ thể liên quan đến các doanh nghiệp

Trước ý kiến trên, ông Hùng đề nghị: “Cơ chế trong nghị quyết về điện hạt nhân dứt khoát phải có tên của các chủ đầu tư, phải rõ người, rõ việc. Đồng thời, phải rõ ràng các cơ chế, đặc biệt là cơ chế tài chính nhất là đối với nguồn vốn chủ sở hữu là vốn đối ứng của doanh nghiệp và nguồn vốn vay thu xếp qua các hiệp định vay tín dụng xuất khẩu đối với các nhà cung cấp.

Đặc biệt EVN và PVN là hai doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, đối với nguồn vốn chủ sở hữu phải quy định rõ để tránh ảnh hưởng đến các nhiệm vụ khác mà EVN và PVN hiện đang triển khai”.

Tiếp theo cơ chế trình tự, đại biểu cũng đề nghị, thủ tục để triển khai các dự án siêu lớn này cũng cần rất rõ ràng. Cái gì được làm song song, cái gì được thực hiện theo cơ chế chỉ định thầu.

“Trong dự thảo của Chính phủ đã chỉ rất rõ các nội dung trên, nhất là quá trình triển khai song song, quá trình đàm phán chọn nhà cung cấp công nghệ thông qua Hiệp định cùng với Hiệp định về tín dụng xuất khẩu”- đại biểu Hùng cho hay.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự phiên họp toàn thể tại hội trường vào sáng ngày 17/2. Ảnh: QH

Hiện, cơ chế bảo đảm nguồn lực tức là nguồn vốn chủ sở hữu của EVN và PVN được đưa vào dự thảo nghị quyết đã rõ ràng.

Đại biểu Lê Mạnh Hùng rất mong Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội trong quá trình thẩm tra chia sẻ, đồng thuận để có các cơ chế theo tờ trình của Chính phủ. “Nếu không có thì các doanh nghiệp không làm được sau khi được phê duyệt lại phải đi xin cơ chế”- ông Hùng nhấn mạnh.

IAEA sẽ giám sát quá trình đầu tư xây dựng

Liên quan đến vấn đề về công nghệ, an toàn, đại biểu Lê Mạnh Hùng cho biết, bản chất của nhà máy điện hạt nhân là nhà máy nhiệt điện, với nhà máy điện hạt nhân phần phụ trợ còn không phức tạp bằng các nhà máy nhiệt điện điện than, khí chúng ta đang làm. Bên cạnh đó, quá trình uranium cháy thì sinh nhiệt không tạo ra ô-xi, CO2, NOx, SO2…

Ngoài ra công nghệ thiết bị đều do các nhà thầu, nhà cung cấp có bản quyền công nghệ cung cấp dưới sự giám sát rất chặt chẽ của cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), do vậy đại biểu cho rằng không quá quan ngại khả năng thực hiện của các doanh nghiệp trong nước cũng như các vấn đề liên quan.

Toàn cảnh phiên họp sáng ngày 17/2. Ảnh: QH

Nói về năng lực của PVN và EVN, ông Hùng cho biết, thời gian qua hai tập đoàn này đã thực hiện nhiều dự án nhiệt điện, trong đó PVN đã thực hiện 9 dự án, nếu tính cả dự án Nhơn trạch 3,4, Ô Môn 3,4 vào là 13 dự án nhiệt điện. PVN đã và đang các dự án có quy mô lớn như: xuất khẩu trạm biến áp ngoài khơi sang ban - tích với khối lượng lên tới 16.000 tấn/ trạm, sắp tới là công trình ở lô B với trọng lượng 27.000 tấn... phục vụ cho các công trình quy mô lớn trên thế giới.

“Tôi cho rằng chúng ta hoàn toàn yên tâm dưới sự giám sát của cơ quan IAEA, kinh nghiệm thực tiễn từ các dự án lớn của các tập đoàn kinh tế trong nước. Do vậy, đề nghị Quốc hội tạo điều kiện thông qua các cơ chế được Chính phủ trình cho dự án điện hạt nhân để các tập đoàn kinh tế thực hiện theo mục tiêu rất áp lực mà Chính phủ đặt ra”- ông Hùng đề nghị.