Xuất khẩu phục hồi mạnh, 'xanh hóa' trở thành lợi thế cạnh tranh

Doanh nghiệp Việt tăng tốc ‘xanh hóa’ để mở rộng xuất khẩu

Theo số liệu của Bộ Tài chính, xuất nhập khẩu tháng 7 đạt 82,2 tỷ USD, tăng 16,8% so cùng kỳ; tính chung 7 tháng đạt gần 514,7 tỷ USD, tăng 16,3%; xuất siêu khoảng 10,2 tỷ USD. Sản xuất công nghiệp tháng 7 tăng 8,5%; 7 tháng tăng 8,6%, trong đó ngành chế biến chế tạo tăng 10,3%. Chỉ số nhà quản trị mua hàng PMI tăng từ 48,9 điểm trong tháng 6 lên 52,4 điểm trong tháng 7, phản ánh sự cải thiện rõ nét trong sức khỏe tổng thể của ngành sản xuất.

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp đang đẩy mạnh chiến lược phát triển xanh gắn với xuất khẩu bền vững. Có mặt tại tất cả các châu lục và xuất khẩu đến 35 quốc gia, trong đó, 90% sản lượng giấy tái chế được xuất khẩu, chủ yếu sang thị trường Mỹ, ông Vũ Trọng Công, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH JP Corelex Việt Nam cho biết, để hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, doanh nghiệp đã xác định mục tiêu cốt lõi phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường; sản xuất sản phẩm chất lượng cao phục vụ thị trường quốc tế.

“Sản phẩm không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật Việt Nam, mà còn đạt tiêu chuẩn của Hiệp hội Giấy thế giới, các chứng nhận quốc tế như FSC, Rich Ross, FDA… Trước khi giao hàng, sản phẩm đều được kiểm nghiệm đầy đủ. Chúng tôi tự hào rằng gần 2 năm qua, sản phẩm không nhận bất kỳ khiếu nại nào về chất lượng từ khách hàng quốc tế”, ông Vũ Trọng Công chia sẻ và cho biết: Doanh nghiệp đồng thời đầu tư lò đốt biomass, hệ thống điện mặt trời 2,5 MW, xe nâng điện và động cơ tiết kiệm năng lượng nhằm giảm phát thải. Tất cả những hoạt động này đều nhằm hướng tới mục tiêu tăng trưởng gắn liền với bảo vệ môi trường.

Tương tự, là một nhà cung cấp của Samsung, phát triển công nghệ và các model mới được Công ty Điện tử MCNEX VINA Ninh Bình liên tục nghiên cứu sản xuất và đưa ra thị trường. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp doanh thu của doanh nghiệp tăng trưởng trong suốt những năm qua. Hiện kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp đạt khoảng 700 triệu USD, tăng khoảng 20% so với thời điểm trước dịch Covid-19, ông Nguyễn Văn Quyết, Trưởng phòng xuất nhập khẩu Công ty cho biết, để duy trì và nâng cao đà tăng trưởng xuất khẩu, doanh nghiệp cố gắng thúc đẩy các đơn hàng lớn hơn từ đối tác, cũng như cải thiện chất lượng để sản phẩm ngày càng tốt hơn.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, ngày 15/8, Nafoods Group ký thỏa thuận hợp tác 20 triệu USD với Ngân hàng Phát triển Doanh nghiệp Hà Lan (FMO) để mở rộng sản xuất, phát triển nông nghiệp xanh và đưa trái cây Việt ra thị trường quốc tế. Trước đó, doanh nghiệp cũng bắt tay với quỹ ResponsAbility nhằm triển khai dự án giảm phát thải khí nhà kính và tối ưu hóa chuỗi giá trị.

Nhiều doanh nghiệp chế biến nông sản, dệt may, vật liệu xây dựng cũng đã đầu tư công nghệ sạch, tái sử dụng phụ phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường khó tính. Những nỗ lực này cho thấy “xanh hóa” không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn mở ra cơ hội nâng cao giá trị thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Đa dạng hóa thị trường, tận dụng FTA, hướng tới bền vững

Dù vậy, theo các chuyên gia kinh tế, trong bối cảnh chính trị toàn cầu tiếp tục có nhiều biến động, “cơn bão thương mại” lan rộng, thuế quan leo thang… đặt ra nhiều thách thức lớn cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, xuất khẩu. Chưa kể, các nền kinh tế lớn tiếp tục đưa ra nhiều quy chế giám sát khắt khe về xuất xứ, tiêu chuẩn môi trường…

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức lớn hơn thuận lợi, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 133/CĐ-TTg ngày 12/8/2025, yêu cầu các bộ, ngành tập trung giải pháp để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 ở mức 8,3-8,5%, tạo nền tảng cho giai đoạn 2026-2030 tăng trưởng hai con số.

Trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, Thủ tướng yêu cầu, Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp, ưu tiên công nghệ mới, phát triển nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghiệp chiến lược, nền tảng, mới nổi và phụ trợ; phấn đấu giá trị tăng thêm công nghiệp năm 2025 đạt 9,6-9,8%, riêng chế biến, chế tạo đạt 11,2-11,5%. Đồng thời, lựa chọn và phát triển nhóm sản phẩm chủ lực gắn với thương hiệu quốc gia, tổ chức xúc tiến thương mại chuyên sâu tại thị trường trọng điểm, thị trường ngách và và thị trường mới (Halal, Saudi Arabia, Ai Cập, UAE, Brazil, Bắc Phi...). Mục tiêu tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2025 là 12%, xuất siêu 30 tỷ USD.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương mở cửa kỹ thuật, thúc đẩy xuất khẩu sang Trung Quốc, Trung Đông, Nam Mỹ, châu Phi, ASEAN; hướng dẫn doanh nghiệp đáp ứng quy định thị trường, phấn đấu kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 65 tỷ USD.

Bộ Công Thương cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, địa phương triển khai chứng nhận, dán nhãn sinh thái cho sản phẩm bền vững; tổ chức tuần lễ nông sản, hội chợ xanh, hàng Việt nhằm kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu dùng xanh.

Để vượt qua khó khăn, thúc đẩy xuất nhập khẩu, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8,3-8,5% năm 2025 và hai con số trong các năm tới, trước đó, tại Sự kiện “Xuất nhập khẩu Việt Nam: Tôn vinh - Công bố - Kết nối - Hợp tác” ngày 1/8, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh ba định hướng chiến lược.

Một là, các đơn vị chức năng thuộc Bộ cần nâng cao chất lượng tham mưu, hoàn thiện cơ chế, chính sách, nhất là nội luật hóa các cam kết Hiệp đinh thương mại tư do (FTA). Đồng thời, tăng cường kết nối để doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi sản xuất toàn cầu; cung cấp thông tin kịp thời về nhu cầu, quy định và chính sách thị trường, đặc biệt tại các thị trường mới và tiềm năng.

Song song đó, tiếp tục đổi mới xúc tiến thương mại, phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, thúc đẩy chuỗi cung ứng. Chủ động hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả các FTA, đẩy nhanh đàm phán nâng cấp và ký kết FTA mới nhằm đa dạng hóa sản phẩm, thị trường. Bên cạnh đó, cần tăng cường phòng vệ thương mại, xây dựng cơ chế cảnh báo sớm và hướng dẫn doanh nghiệp ứng phó hiệu quả với các vụ kiện quốc tế, bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp Việt.

Hai là, các Bộ, ngành, địa phương cần phối hợp tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho sản xuất – xuất khẩu; mở thêm thị trường, nhất là nông, thủy sản; đồng thời ưu tiên tín dụng cho hoạt động xuất nhập khẩu, giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận vốn.

Ba là, doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng phải bám sát, phản ứng linh hoạt với thị trường; đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch gắn với thương hiệu sản phẩm; chủ động tiếp nhận thông tin, đào tạo kỹ năng thâm nhập thị trường mục tiêu; tham gia góp ý xây dựng chính sách và đàm phán FTA.

Với việc duy trì môi trường vĩ mô ổn định, tạo niềm tin cho nhà đầu tư và người dân của Chính phủ. Sự vào cuộc của các ngành, các cấp, trong đó có Bộ Công Thương trong việc tăng cường cập nhật, dự báo tình hình, chủ động điều hành linh hoạt, phù hợp tình hình mới, kịp thời ứng phó với các tình huống phát sinh.

Cùng sự chủ động của các doanh nghiệp trong việc tận dụng triệt để các cơ hội từ các FTA, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ số, nâng cao chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn cao của các thị trường khó tính. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam nói chung, xuất khẩu hàng hóa nói riêng bứt phá, hướng tới hoàn thành, thậm chí vượt các mục tiêu đã đề ra cho cả năm 2025, cũng như nâng cao sức cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, Giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) nhận định, sau gần 40 năm đổi mới, doanh nghiệp Việt Nam đã học được nhiều bài học quý giá. Đặc biệt là khả năng điều chỉnh nhanh trước biến động thị trường.

Doanh nghiệp Việt Nam ngày càng linh hoạt, tự tin hơn trong sản xuất, hướng đến sự ổn định lâu dài, đặc biệt, đẩy mạnh áp dụng công nghệ, chuyển đổi số và thương mại điện tử. Với những kết quả đạt được từ đầu năm đến nay, dự kiến năm 2025, xuất nhập khẩu hàng hóa có thể đạt mức kỷ lục từ 950 - 1.000 tỷ USD.