Vụ việc 100 container hạt điều xuất khẩu sang Italia: Cần làm gì để hạn chế rủi ro?

Bộ Công Thương nhanh chóng hỗ trợ doanh nghiệp

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đức Thanh - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Italia - cho biết, kể từ ngày 5/3/2022, khi DN báo cáo sự việc về lô hàng container xuất khẩu hạt điều sang Italia có dấu hiệu bị lừa đảo, Thương vụ Việt Nam tại Italia đã ngay lập tức đến cảng biển Genova (phía Bắc Italia) để xử lý vụ việc. Khi Thương vụ đến, có vài container hạt điều của Việt Nam cập cảng, người mua đã trả phí cảng và nộp bộ chứng từ gốc để nhận các container này. Thương vụ đã giải thích về việc DN xuất khẩu Việt Nam bị lừa, do chưa nhận được tiền mà người mua đã lấy được bộ chứng từ gốc theo một cách nào đó ở Italia. Hãng tàu COSCO đã đồng ý dừng việc giao lô hàng cho người mua.

Chế biến điều xuất khẩu

Cùng lúc đó, Đại sứ quán Việt Nam tại Italia đã gửi Công hàm tới các Bộ Ngoại giao và hợp tác kinh tế, Bộ Kinh tế Tài chính, các cơ quan cảng biển, hải quan, cảnh sát kinh tài, phòng thương mại khu vực, Hãng vận tải DHL, ngân hàng... để thông báo vụ việc này và phối hợp hỗ trợ. Đến ngày 8/3, Thương vụ - Đại sứ quán Việt Nam tại Italia mới nhận được công văn của Hiệp hội Điều Việt Nam về việc có gần 10 công ty xuất khẩu Việt Nam đã xuất đi 100 container cho nhóm công ty lừa đảo Italia trị giá cả nghìn tỷ đồng. Ngay lập tức, Thương vụ triển khai, hướng dẫn DN giữ lại ngay các bộ hồ sơ gốc chưa gửi; bộ nào gửi Hãng vận tải DHL rồi, phải yêu cầu gửi trả lại ngay; bộ nào đã bị nhóm người xấu nhận, phải báo chi tiết tên người nhận, thời gian và địa điểm nhận để tìm cách truy vết.

Tại Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã có công thư gửi Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế, Bộ trưởng Bộ Kinh tế và Tài chính Italia đề nghị các Bộ trưởng của Italia quan tâm, chỉ đạo các đơn vị liên quan phối hợp với cơ quan của Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Italia nhằm nhanh chóng giải quyết vụ việc, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các DN Việt Nam cũng như hình ảnh và uy tín của DN Italia.

Ngày 10/3, Thương vụ tiếp tục đi về phía Nam Italia để làm việc với các ngân hàng, Hãng vận tải DHL, quân cảnh, cảng Napoli... để truy tìm chứng từ và tìm hiểu nguyên nhân thất thoát chứng từ vào tay nhóm lừa đảo. Ngày 17/3, Thương vụ lên cảng phía Bắc La Spezia làm việc về dừng các container sẽ cập bến. “Đến nay, chỉ còn khoảng 30 container bị mất kiểm soát với bộ chứng từ, trị giá mỗi container khoảng 200.000 USD, tổng cộng khoảng 6 triệu USD, tương đương khoảng 130 tỷ đồng. Như vậy đã giảm nguy cơ thiệt hại lớn từ gần nghìn tỷ đồng xuống còn 130 tỷ đồng” - ông Nguyễn Đức Thanh cho biết. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rủi ro liên quan lô hàng 30 container này là phải đòi được chứng từ gốc hoặc phải có phán quyết của các cơ quan Tòa án Italia mới có thể trả lại sở hữu cho người xuất khẩu Việt Nam, bán cho người mua khác.

Thận trọng trong giao thương

Vụ việc 100 container điều đang được các cơ quan chức năng ráo riết tìm kiếm nguyên nhân. Tuy nhiên, có nhiều ý kiến cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến vụ việc này là do phương thức thanh toán. Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) - cho biết, trong thương mại quốc tế, có nhiều phương thức thanh toán khác nhau. Đối với nông sản, phương thức phổ biến hiện nay, đặc biệt trong giao dịch với đối tác châu Âu, là DN áp dụng phương thức D/P (giao chứng từ rồi nhận tiền). Phương thức này có sự tham gia của ngân hàng người mua và ngân hàng người bán là những cơ quan trung gian giúp để khống chế bộ chứng từ trước khi chuyển cho người bán.

Ông Trần Thanh Hải khuyến cáo, để giảm thiểu rủi ro trong giao dịch quốc tế, bài học đầu tiên là các DN phải quan tâm đến việc xác minh, xác thực khách hàng, kể cả trong trường hợp bạn hàng đã có lần ký hợp đồng và thực hiện giao dịch. Việc xác minh có nhiều kênh, như thông qua các cơ quan thương vụ, các đơn vị tư vấn… tùy theo đặc điểm của từng thị trường.

Bên cạnh đó, DN nên giành quyền chủ động trong soạn thảo hợp đồng. Khi đó, sẽ hiểu rõ nhưng quy định, trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi bên trong hợp đồng cũng như các điều khoản liên quan đến chính sách bồi thường. Nếu có vấn đề xảy ra về tranh chấp pháp lý, cũng sẽ nắm vững quy trình xử lý.