Tin Khu Vực 
Thông tin được ông Luke Treloar, thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam chia sẻ tại Tọa đàm "Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic chất lượng cao", do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 5/11.
Thuốc generic chất lượng cao có thể giảm tới 40% chi phí điều trị
Báo cáo “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam” do Công ty KPMG Việt Nam công bố chỉ ra Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, khi tỷ lệ người cao tuổi dự kiến tăng thêm 3,6% vào năm 2034, kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sử dụng thuốc tăng mạnh.
Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Duy Thông
Theo ông Luke Treloar, thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược Ngành Y tế và Khoa học đời sống (Công ty KPMG Việt Nam), Việt Nam đã đạt mức phổ cập bảo hiểm y tế và xây dựng nền y tế vững mạnh, nhưng trong bối cảnh già hóa dân số, ngân sách y tế phải chi ngày càng nhiều. Trong bối cảnh này, phát triển thuốc generic chất lượng cao trở thành giải pháp chiến lược.
Ông Treloar nhấn mạnh: “Thuốc generic giúp giảm chi phí, duy trì khả năng chi trả cho người dân, đồng thời hỗ trợ hệ thống y tế phát triển bền vững và bao trùm hơn”. Kinh nghiệm từ 12 quốc gia châu Âu giai đoạn 2005 - 2014 cho thấy thuốc generic giúp tiết kiệm 49 - 69% chi phí điều trị mỗi ngày, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế.
Báo cáo KPMG ghi nhận thị trường dược phẩm Việt Nam tăng từ 4 tỷ USD năm 2019 lên dự kiến 9,2 tỷ USD năm 2029, trong đó thuốc generic giữ vai trò chủ đạo, tăng từ 55,2% thị phần năm 2019 lên 62,4% năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) giai đoạn 2019 - 2024 đạt 11%. Ngược lại, thuốc biệt dược tăng chậm hơn, chỉ 7%, đạt 1,4 tỷ USD năm 2029.
Đáng chú ý, thị trường thuốc generic Việt Nam còn được đánh giá là một trong những thị trường năng động nhất châu Á. Giai đoạn 2019 - 2024, tốc độ tăng trưởng bình quân 9,1%, xếp thứ ba trong khu vực, chỉ sau Trung Quốc (12,8%) và Singapore (9,3%).
Dự báo 2024 - 2029, tốc độ này tăng lên 9,7%, đưa Việt Nam trở thành thị trường thuốc generic tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, chi tiêu bình quân đầu người cho thuốc generic vẫn khiêm tốn, chỉ 35,9 USD vào 2024, cho thấy dư địa tăng trưởng còn lớn, đặc biệt khi thu nhập và nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng.
Việt Nam đang chuyển từ thu nhập thấp sang trung bình, với thu nhập bình quân đầu người tăng 5,9%/năm, dự kiến lên 8,9%/năm trong 5 năm tới. Sự mở rộng tầng lớp trung lưu cùng cải thiện mức sống giúp người dân tiếp cận tốt hơn các sản phẩm dược phẩm và dịch vụ y tế. Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược đặt mục tiêu biến Việt Nam thành trung tâm dược phẩm ASEAN vào 2030, tập trung nâng cao năng lực sản xuất, chất lượng thuốc nội địa và xuất khẩu.
Theo KPMG, thị trường thuốc generic Việt Nam dự báo đạt 13,1 tỷ USD năm 2039. Nếu chính sách cải cách về quy định, đầu tư và ưu đãi được triển khai hiệu quả, ngành có thể tăng trưởng 15 - 20%/năm, quy mô thị trường đạt 29 - 55 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành trung tâm dược phẩm hàng đầu Đông Nam Á.
Về đóng góp kinh tế, nếu duy trì mức tăng trưởng hiện tại, ngành thuốc generic sẽ đóng góp 4,4 tỷ USD vào GDP năm 2039; với tăng trưởng 15%/năm, con số đạt 9,4 tỷ USD; nếu tăng 20%/năm, đóng góp GDP có thể lên tới 20,1 tỷ USD. Tổng cộng, ngành thuốc generic có thể đóng góp 66,5 tỷ USD cho GDP quốc gia, bao gồm 20,1 tỷ USD giá trị trực tiếp từ sản xuất, phân phối và bán hàng; 24,2 tỷ USD đóng góp gián tiếp thông qua chuỗi cung ứng; và 22,2 tỷ USD từ tác động lan tỏa chi tiêu tiêu dùng.
“Những con số này cho thấy, nếu có chính sách phù hợp, thuốc generic không chỉ là giải pháp y tế hiệu quả về chi phí, mà còn là ngành kinh tế mũi nhọn, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu trở thành trung tâm dược phẩm của khu vực”, theo chuyên gia KPMG.
Chất lượng thuốc là điều không thể thỏa hiệp
Dù có tiềm năng phát triển mạnh, ngành dược Việt Nam vẫn phải vượt qua nhiều rào cản để hiện thực hóa mục tiêu sản xuất thuốc generic chất lượng cao, từ năng lực sản xuất, thủ tục hành chính đến hiệu quả thị trường.
Ông Luke Treloar, thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam phát biểu. Ảnh: Duy Thông
Theo KPMG, hiện Việt Nam có 288 cơ sở sản xuất dược phẩm, nhưng chỉ 20 cơ sở đạt chuẩn EU-GMP, gồm 12 cơ sở nội địa và 8 cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài. Con số này phản ánh rõ khoảng cách về công nghệ, quản trị và đầu tư so với các nước có ngành dược phát triển.
Chi phí cao để đạt chuẩn EU-GMP là thách thức lớn nhất, đòi hỏi nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tư công nghệ và duy trì chứng nhận quốc tế. Hầu hết doanh nghiệp nội địa quy mô vừa và nhỏ khó tiếp cận vốn ưu đãi, khiến tiến trình mở rộng sản xuất quốc tế chậm, hạn chế khả năng cạnh tranh và tự chủ dược phẩm.
Tuy nhiên, rào cản pháp lý cũng đáng kể. Hiện, quy trình đăng ký thuốc kéo dài 24 - 36 tháng, gấp đôi hoặc gấp ba so với nhiều quốc gia ASEAN, làm thuốc generic khó tiếp cận thị trường đúng thời điểm, tăng chi phí sản xuất và giảm khả năng tiếp cận thuốc giá rẻ của người dân. Chính sách giá thuốc hiện nay giúp người bệnh dễ tiếp cận, nhưng biên lợi nhuận thấp lại hạn chế doanh nghiệp tái đầu tư, đổi mới công nghệ và mở rộng sản xuất.
Ông Gregory Charitonos, Chủ tịch Tiểu ban Thuốc tiêu chuẩn châu Âu (EuroCham), nhấn mạnh rằng ở châu Âu, việc duy trì các tiêu chuẩn cao và đồng bộ là yếu tố then chốt để xây dựng một ngành công nghiệp dược bền vững, đủ năng lực cạnh tranh toàn cầu. “Với tham vọng trở thành trung tâm xuất khẩu dược phẩm của khu vực, Việt Nam cần coi việc tuân thủ EU-GMP không phải là rào cản, mà là nền tảng tối thiểu và cần thiết cho sự phát triển của ngành”, ông nói.
Đồng quan điểm, ông Attila Molnar, Phó Chủ tịch kiêm Thủ quỹ Tiểu ban Thuốc tiêu chuẩn châu Âu (EuroCham), cho rằng không phải tất cả thuốc generic đều giống nhau về độ an toàn, hiệu quả và độ tin cậy trong sản xuất. Chuẩn EU-GMP bảo đảm thuốc được sản xuất trong môi trường kiểm soát nghiêm ngặt, quy trình ổn định và dữ liệu minh bạch, từ đó duy trì niềm tin của người bệnh và uy tín quản lý dược phẩm. Nếu các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn cao này vẫn được coi là tương đương, sẽ làm suy yếu niềm tin của bệnh nhân, dẫn tới kết quả điều trị không đồng nhất và ảnh hưởng đến uy tín quản lý y tế.
Các chuyên gia EuroCham đề xuất Việt Nam áp dụng cơ chế xét duyệt nhanh, công nhận lẫn nhau với thuốc đã được cấp phép tại EU hoặc Mỹ, đơn giản hóa hồ sơ kỹ thuật, ưu đãi thuế và đầu tư, đồng thời triển khai các chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ. Những cải cách này không chỉ giảm gánh nặng hành chính, thu hút vốn trong và ngoài nước, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tự chủ dược phẩm và giúp Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu xây dựng ngành dược hiện đại, hội nhập sâu rộng với thị trường quốc tế.
Tại tọa đàm, các đại biểu quốc hội cho rằng, chất lượng thuốc là điều không thể thỏa hiệp. Tinh thần xuyên suốt của Luật Dược năm 2024 và Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 là chủ động cung ứng thuốc có chất lượng, an toàn, hiệu quả với giá hợp lý, phục vụ tốt nhất cho sức khỏe Nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội.
Để thực hiện được mục tiêu này, bên cạnh việc tập trung vào phát triển thuốc phát minh hay các dòng sản phẩm chuyên khoa đặc trị, Việt Nam cần mở rộng chính sách ưu đãi cho thuốc generic chất lượng cao. Đồng thời, các bộ, ngành cần rà soát, đơn giản hóa thủ tục kiểm định, phê duyệt hồ sơ thuốc, bảo đảm minh bạch, rút ngắn thời gian đánh giá mà vẫn tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.
Các chuyên gia cho rằng, một khuôn khổ pháp lý đồng bộ và minh bạch sẽ là nền tảng để phát triển thị trường thuốc generic chất lượng cao. Qua đó, thúc đẩy tăng trưởng mới cho ngành dược, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận thuốc an toàn, hiệu quả và có giá hợp lý cho người dân.
