Việt Nam hình thành doanh nghiệp mạnh trong lĩnh vực hạ tầng

Ngày 9/10, tại Hà Nội, Đảng ủy Chính phủ tổ chức họp báo thông tin về công tác chuẩn bị, tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ 1, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Thúc đẩy đầu tư hạ tầng giao thông lan tỏa vùng

Trả lời tại họp báo, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn nhấn mạnh, nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông luôn được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng đi trước mở đường.

"Hạ tầng giao thông là mạch máu của nền kinh tế. Hạ tầng phát triển đến đâu thì kinh tế phát triển đến đó và mở rộng không gian phát triển của đất nước đến đó", Thứ trưởng Lê Anh Tuấn nói.

Với tinh thần đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã chỉ ra 3 đột phá, trong đó có đột phá về hạ tầng giao thông. Bộ Chính trị đã ban hành rất nhiều nghị quyết và trên cơ sở ấy, Đảng ủy Chính phủ đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các bộ ngành thực hiện, trong đó có Bộ Xây dựng. Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, đã đạt được những kỳ tích lớn.

Mục tiêu đầu nhiệm kỳ đặt ra đến năm 2025 hoàn thành 3.000 km đường cao tốc. Đầu năm 2020, cả nước mới có hơn 1.000 km, đến cuối năm 2022 đã đạt 1.168 km và sẽ hoàn thành mục tiêu 3.000 km đường cao tốc.

Nhiều công trình lớn đang được khởi công và chuẩn bị khánh thành như Cảng hàng không quốc tế Long Thành và hình thành 2 cảng cửa ngõ quốc tế. Năng lực của cảng biển quốc tế sẽ tiếp nhận được các tàu container lớn nhất trên thế giới.

Đồng thời, các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh tiếp tục được triển khai. Tuyến Cát Linh - Hà Đông đã đưa vào khai thác, và sắp tới các tuyến khác sẽ hoàn thành, góp phần giảm tải giao thông, thúc đẩy phát triển đô thị.

Bên cạnh đó, nhiều tuyến đường cao tốc mới hướng tới vùng Tây Bắc, Lào Cai và khu vực cửa khẩu cũng được đầu tư, nhằm mở rộng không gian phát triển, nâng cao năng lực kết nối vùng và quốc tế.

Phát triển công nghiệp hỗ trợ để làm chủ chuỗi giá trị

Từ thực tiễn triển khai, Thứ trưởng Lê Anh Tuấn nhận định bài học rút ra là phải kiên trì, quyết liệt, đồng bộ trong chỉ đạo, huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị và xã hội. Phát triển hạ tầng không chỉ là yêu cầu về kinh tế mà còn là yếu tố nền tảng để hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn mới.

Thứ nhất, về định hướng và mục tiêu, trong quá trình chỉ đạo, điều hành, Chính phủ luôn xác định cần có quyết tâm cao, nỗ lực lớn và hành động quyết liệt. Tất cả các cấp, các ngành, các địa phương phải phát huy tinh thần trách nhiệm, tập trung vào những điểm trọng tâm, trọng điểm của hệ thống vận tải, coi đây là khâu đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ hai, chú trọng hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cụ thể là thể chế hóa các chủ trương chính sách của Đảng, tạo cơ chế thuận lợi cho đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ hiện đại, đẩy mạnh công tác phân cấp, phân quyền trong xây dựng đường cao tốc.

Trước kia, tất cả đường cao tốc do Bộ Giao thông vận tải (cũ) tổ chức triển khai. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ này, Chính phủ có Nghị quyết giao cho UBND các tỉnh; đã hoàn thiện cơ bản hệ thống tổng thể chính sách của các cấp và huy động, phân bổ có hiệu quả các nguồn lực cũng như đã đảm bảo tăng trưởng, ổn định kinh tế phát triển nhanh, bền vững.

Thứ ba, nhờ hạ tầng giao thông từng bước đồng bộ, chi phí logistics của Việt Nam đã giảm rõ rệt. Năm 2018, chi phí logistics chiếm khoảng 21% GDP, đến nay đã giảm còn 17-18%. "Đây là kết quả của quá trình phát triển hạ tầng có trọng tâm, trọng điểm và cần tiếp tục được cải thiện trong thời gian tới", Thứ trưởng Lê Anh Tuấn nói.

Thứ tư, Việt Nam đã hình thành được một số doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế đủ mạnh, có năng lực quản trị và tiếp cận công nghệ tiên tiến trong đầu tư, xây dựng hạ tầng giao thông. Các doanh nghiệp Việt Nam từng bước làm chủ công nghệ, đảm nhiệm các khâu từ thiết kế, thi công đến vận hành, học hỏi kinh nghiệm của các tập đoàn hàng đầu thế giới như Nhật Bản, Hàn Quốc…

Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo. Trên cơ sở đó, hình thành và phát triển các doanh nghiệp công nghiệp giao thông vận tải đủ khả năng sản xuất các phương tiện vận tải hiện đại, từng bước làm chủ công nghệ.

Cùng với quá trình này, cần mở rộng liên doanh, liên kết để huy động nguồn vốn, tiếp nhận và chuyển giao công nghệ, mở rộng hợp tác kinh doanh, bảo đảm quá trình điều hành và thực hiện lộ trình phát triển doanh nghiệp và công nghiệp hỗ trợ một cách hiệu quả, hài hòa. Mục tiêu là đáp ứng nhu cầu phát triển thực tế về vật tư, thiết bị, phương tiện, hướng tới hiện đại hóa ngành giao thông vận tải. Khi các điều kiện về khoa học - công nghệ và năng lực doanh nghiệp được nâng lên, có thể tiến tới nghiên cứu, phát triển và triển khai các dự án đường sắt tốc độ cao.

Theo lãnh đạo Bộ Xây dựng, trong giai đoạn tới, công tác xây dựng và thi hành pháp luật tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của giai đoạn mới. Các bộ, ngành sẽ tăng cường giám sát việc thực hiện, đồng thời rà soát, điều chỉnh, bổ sung các cơ chế, chính sách nhằm phát huy hiệu quả đầu tư và bảo đảm nguồn lực cho phát triển kết cấu hạ tầng.

Chính phủ định hướng ưu tiên phân bổ nguồn vốn cho các dự án có tính lan tỏa, đóng vai trò động lực như các tuyến đường sắt tốc độ cao, hệ thống đường sắt đô thị thông minh, hạ tầng đô thị hiện đại và các công trình giao thông trọng điểm kết nối vùng.

Cùng với đó, cần khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội, vốn vay quốc tế, đẩy mạnh sử dụng vật liệu tái chế, năng lượng tiết kiệm và thân thiện môi trường, nhằm hướng tới mô hình kinh tế xanh và phát triển bền vững.

Các cơ chế chính sách cũng sẽ được rà soát, điều chỉnh để huy động đầu tư tư nhân, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. Chính phủ cũng định hướng đổi mới phát triển khoa học công nghệ, chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết 57, phát triển nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, công nghệ số và công nghệ xanh.

Song song đó, theo tinh thần Nghị quyết 59, sẽ đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giao thông vận tải, nghiên cứu và tham gia các dự án hạ tầng kết nối khu vực, góp phần phát triển mạng lưới giao thông vận tải quốc tế đồng bộ, hiệu quả.