Vì sao Hà Nội không có dự án 'ra tấm, ra món' cho sông Tô Lịch?

Nguồn phát thải ở các đô thị từ đâu?

Chiều 26/9, tiếp tục phiên họp 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến báo cáo giám sát chuyên đề về thực hiện bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đề nghị báo cáo giám sát cần có câu trả lời về thực trạng ô nhiễm đô thị, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.

Bây giờ phải trả lời câu hỏi là nguồn phát thải ở các đô thị hiện nay là từ đâu và thực trạng ra sao: Phát thải từ công nghiệp, phát thải từ bụi xây dựng, phát thải từ các loại khí thải phương tiện giao thông thế nào? "Cần phải nhìn thực trạng rất rõ ràng thì mới có giải pháp cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh như kiến nghị" - ông Nguyễn Đắc Vinh nói.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đắc Vinh cũng đề nghị báo cáo đánh giá thêm về nước thải từ các làng nghề. Hiện nước thải của các làng nghề vào các lưu vực sông, nhất là nước thải dệt nhuộm rất khó xử lý nên khi đưa vào lưu vực sông sẽ ảnh hưởng rất lớn.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đánh giá, tình trạng ô nhiễm môi trường ở một số nơi còn diễn biến phức tạp, có thời điểm mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) đang là vấn đề nhức nhối tại một số đô thị lớn, đặc biệt tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.

Đồng thời, chất lượng môi trường một số đoạn sông, tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thuỷ lợi Bắc Hưng Hải còn diễn biến phức tạp.

Trong khi đó, việc đầu tư đồng bộ hạ tầng thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt đô thị, cụm công nghiệp, làng nghề còn chưa được quan tâm đúng mức. Theo thống kê, hiện chỉ có khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý.

Chỉ 18% nước thải đô thị được thu gom, xử lý

Nêu ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho hay, hiện cả nước đã có 5 nhà máy đốt rác phát điện. Do đó, câu chuyện kinh tế tuần hoàn và rác thải trở thành tài nguyên đầu vào của ngành kinh tế khác không còn là phát hiện mới mà thành thực tế phổ biến ở các nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn kinh nghiệm thực tế tại Séc, rác thải không chỉ được đốt để phát điện mà còn tạo ra sản phẩm là gạch xây dựng. Trong khi tại Việt Nam rác thải vẫn chủ yếu được đốt và chôn lấp.

Qua đó, bà Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ chọn một số thành phố lớn đầu tư một số nhà máy rác không chỉ phát điện mà có thể tạo ra các sản phẩm khác để tạo bước đột phá xử lý rác thải, bảo vệ môi trường.

Tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng đề cập là nước thải đô thị. Theo báo cáo chỉ 18% nước thải đô thị được thu gom, xử lý, tức là còn tới hơn 80% nước thải đô thị vẫn xả thẳng ra môi trường gây ô nhiễm.

Dẫn ví dụ sông Tô Lịch tại TP. Hà Nội, bà Nguyễn Thị Thanh nhìn nhận đây là con sông lịch sử ở Hà Nội. "Chúng ta làm rất nhiều dự án hạ tầng chiến lược, đường vành đai 3, vành đai 4. Tại sao Hà Nội không có một cái dự án "ra tấm, ra món" cho sông Tô Lịch?" - Phó Chủ tịch Quốc hội nêu, đồng thời cho rằng, việc đầu tư không có gì khó, chỉ cần học tập việc cải tạo suối ở Thủ đô Seoul của Hàn Quốc.

Đoàn giám sát của Quốc hội đề nghị trong năm 2026, cần thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Đồng thời, cải thiện chất lượng môi trường một số đoạn sông bị ô nhiễm nghiêm trọng trên các sông Ngũ Huyện Khê, Tô Lịch, Bắc Hưng Hải…