Ứng phó với stress trong cuộc sống hiện đại

Ảnh minh họa

Riêng Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế vào năm 2017, có khoảng 15% dân số mắc các rối loạn tâm thần phổ biến liên quan tới stress, 3 triệu người bị rối loạn tâm thần nặng. Chỉ tính riêng 10 bệnh tâm thần thường gặp nhất như: trầm cảm, động kinh, rối loạn hành vi, tâm thần phân liệt... đã có hơn 13 triệu người mắc, trong đó khoảng 40% bệnh nhân ở độ tuổi dưới 30. Tuy nhiên, số người bệnh được chữa trị còn rất thấp, cứ 10 người thì chỉ có 2-3 người được điều trị.

Stress còn được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” bởi có thể gây kích thích hay ức chế thần kinh, gây rối loạn giấc ngủ, rối loạn chức năng tình dục, gây trầm cảm và đặc biệt, có thể gây ra một số bệnh: tâm thần, rối loạn giấc ngủ, nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, basedow, tiểu đường, viêm loét dạ dày, hội chứng đau nửa đầu, tai biến mạch não. Chính hậu quả của những căn bệnh trên tác động ngược lại làm stress trầm trọng hơn.

GS.TS Cao Tiến Đức, Chủ nhiệm Bộ môn Tâm thần và Tâm lý y học, khoa Tâm thần, Bệnh viện 103 cho biết, stress là một tác nhân đến từ môi trường xung quanh do nhiều yếu tố gây ra. Đơn cử như điều kiện vật chất khó khăn; làm việc quá tải và căng thẳng; thất vọng trong sự nghiệp; mâu thuẫn vợ chồng, con cái, đồng nghiệp; người thân yêu qua đời; thất vọng chuyện tình cảm; mắc bệnh nan y… khiến cho con người bị căng thẳng kéo dài.

Thông thường, các yếu tố gây stress, nếu kéo dài sẽ gây đến tình trạng trầm cảm, chiếm đến 35% trong các trường hợp bị rối loạn tâm thần. Các vấn đề trầm cảm rõ nhất là người bệnh mất hết hứng thú, không có khả năng tập trung, ảnh hưởng rõ ràng nhất đến công việc. Ngoài ra, người bệnh cũng có những biểu hiện suy yếu về mặt sức khỏe như rối loạn về giấc ngủ, rối loạn về ăn uống, thậm chí có những vấn đề về sinh hoạt vợ chồng, bạn bè…

GS.TS Cao Tiến Đức chia sẻ, stress không chỉ gây tổn thương về thần kinh, mà còn gây ra bệnh tật, tổn thương sức khỏe toàn thân. Theo thống kê nữ dễ bị stress nhiều hơn nam do có thể là đặc điểm của sinh lý, công việc khác nhau, phụ nữ yếu ớt, dễ xúc động hơn nam giới. Mỗi giai đoạn, người phụ nữ chịu stress ở mức độ khác nhau. Ở phụ nữ, có 3 giai đoạn rất nhạy cảm phải chịu stress là giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì; phụ nữ có thai và sau sinh; tiền mãn kinh và mãn kinh. Hầu hết phụ nữ sau sinh, nhất là những tuần đầu thường buồn mà người ta gọi là buồn sau sinh. Nguyên nhân do thay đổi nội tiết, mệt mỏi cơ thể, do suy nghĩ phải chăm sóc con và đủ sữa cho con… Nặng hơn là tình trạng phụ nữ sau sinh bị trầm cảm với tỷ lệ khoảng từ 10%-15%. Thống kê mới nhất của Bệnh viện Từ Dũ cũng cho thấy có 14,7% trường hợp trầm cảm sau sinh.

Về lứa tuổi, trẻ em dễ bị tác động, trẻ em vị thành niên dễ bị tác động tâm lý, người cao tuổi không dễ giải tỏa cũng bị tác động của stress.

Stress rất dễ mắc phải nhưng cũng không quá khó để khắc phục nó. GS.TS Cao Tiến Đức khuyến cáo, mỗi người hãy tự tạo cho chính mình một môi trường sống thoải mái nhất có thể để ngăn ngừa căng thẳng. Luyện tập thể thao đều đặn; ăn uống và nghỉ ngơi đúng giờ giấc, không nên ăn quá muộn hoặc ngủ quá muộn vì điều này sẽ làm tăng căng thẳng, thậm chí gây ra nhiều bệnh nguy hiểm. Chấp nhận thực tế khó khăn và cố gắng cải thiện, làm những điều tốt nhất. Thực hiện một chế độ ăn uống hợp lý đầy đủ dinh dưỡng; tránh sử dụng những chất kích thích.

GS.TS Cao Tiến Đức nhấn mạnh, cùng với sự trợ giúp của gia đình, người thân, chính người bị stress phải tìm cách giải tỏa để giảm stress. Trong trường hợp bệnh không có tiến triển thì cần đến bệnh viện chuyên khoa để được khám và điều trị kịp thời.