Quản lý và điều trị các bệnh không lây nhiễm từ tuyến y tế cơ sở

Ảnh minh họa

Theo Cục trưởng Cục quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế Lương Ngọc Khuê, bên cạnh các yếu tố nguy cơ hành vi như hút thuốc, sử dụng rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý, thiếu vận động thể lực, căng thẳng thường xuyên thì một trong những nguyên nhân dẫn đến số người mắc các bệnh không lây nhiễm gia tăng thời gian qua là do dịch vụ khám, chữa bệnh tại tuyến xã chưa đầy đủ, toàn diện. Các dịch vụ phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý, duy trì, tư vấn, truyền thông các bệnh không lây nhiễm như quản lý số lượng người bệnh, không kê đơn điều trị, hoặc chỉ kê đơn điều trị duy trì; nguồn nhân lực còn thiếu, yếu; thuốc điều trị đái tháo đường, huyết áp chưa đáp ứng được nhu cầu của người bệnh; cơ sở vật chất, trang thiết bị tại các trạm y tế còn thiếu, không đồng bộ, nhất là thiếu các thiết bị để chẩn đoán, phát hiện biến chứng…

Báo cáo kết quả điều tra các yếu tố nguy cơ của một số bệnh không lây nhiễm năm 2015 của Bộ Y tế cho thấy, tỷ lệ hiện mắc tăng huyết áp trong cộng đồng là 18,9%, tỷ lệ có rối loạn đường huyết lúc đói là 3,6% và tỷ lệ đái tháo đường là 4,1%. Trong đó, con số đáng lo ngại là tỷ lệ người được phát hiện, quản lý điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường còn rất thấp. Trong số người tăng huyết áp, chỉ có 43,1% từng được chẩn đoán bởi bác sĩ trước đó, tương đương với 56,9% chưa được phát hiện; tỷ lệ được quản lý tại cơ sở y tế chỉ có 13,6%. Đối với đái tháo đường, chỉ có 31,1% từng được chẩn đoán bởi bác sĩ trước đó, tương đương với 68,9% chưa được phát hiện; tỷ lệ được quản lý tại cơ sở y tế là 28,9%. Nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, đồng thời từng bước nâng cao hơn nữa vai trò của y tế cơ sở trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, Hội nghị Trung ương 6, khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Nghị quyết đề ra mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu hơn 90% dân số được quản lý sức khỏe; 95% trạm y tế xã, phường, thị trấn thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm. Ðến năm 2030, phấn đấu hơn 95% dân số được quản lý sức khỏe; 100% trạm y tế xã, phường, thị trấn thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm.

Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm khác giai đoạn 2015 - 2025. Ngày 20/4/2018, Bộ Y tế cũng đã ban hành Kế hoạch tăng cường thực hiện điều trị, quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn giai đoạn 2018 - 2020. Mục tiêu kế hoạch đến năm 2019, 100% trạm y tế được đào tạo về dự phòng, phát hiện sớm, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình. Đến năm 2020, ít nhất 70% trạm y tế thực hiện dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý tăng huyết áp theo nguyên lý y học gia đình; ít nhất 40% trạm y tế thực hiện dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình. Đến năm 2020, ít nhất 40% người trưởng thành từ 40 tuổi trở lên được đo huyết áp và đánh giá nguy cơ đái tháo đường.

Ðể thực hiện các mục tiêu phát hiện sớm, quản lý điều trị lâu dài các bệnh không lây nhiễm từ tuyến cơ sở, Bộ Y tế đã tiến hành sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan để phát huy vai trò bác sĩ đa khoa, bác sĩ gia đình trong thực hiện dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường. Sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp quy để bảo đảm người bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường khi các cơ sở khám chữa bệnh tuyến trên kê đơn điều trị, sẽ được tiếp tục tiếp cận các thuốc này tại cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện và trạm y tế xã. Ngành y tế cũng đang xây dựng tài liệu hướng dẫn về giám sát, báo cáo hoạt động điều trị, quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình tại các trạm y tế xã. Tổ chức các khóa tập huấn cho cán bộ y tế tại các trạm y tế xã, phường, thị trấn về quản lý lồng ghép tăng huyết áp và đái tháo đường tại trạm y tế; dinh dưỡng và hoạt động thể lực trong quản lý điều trị tăng huyết áp và đái tháo đường; triển khai hoạt động dự phòng, quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm tại tuyến y tế cơ sở...

Bộ Y tế tiếp tục chỉ đạo các địa phương tập trung đào tạo cán bộ y tế tuyến cơ sở về quản lý các bệnh không lây nhiễm theo nguyên lý y học gia đình; triển khai danh mục kỹ thuật cho tuyến huyện, xã áp dụng nguyên lý y học gia đình. Tiến hành khám sàng lọc người bệnh, với sự hỗ trợ của tuyến trên; lập hồ sơ theo dõi, quản lý, điều trị người bệnh nhẹ, chưa có biến chứng và người bệnh đang điều trị tại các sở y tế. Ðối với các cán bộ y tế tại trạm y tế xã được tăng cường đào tạo, tập huấn về thực hiện tốt việc phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị và quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường theo nguyên lý y học gia đình; xử trí và chuyển người bệnh lên tuyến trên khi vượt quá khả năng chuyên môn. Đồng thời, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục sức khỏe cho người bệnh và cộng đồng về tuân thủ điều trị bệnh, cũng như những biện pháp, phòng, chống tăng huyết áp, đái tháo đường.