Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc diễn biến phức tạp, đại dịch Covid-19 cũng ảnh hưởng lớn đối với kinh tế toàn cầu, các doanh nghiệp Mỹ đã tích cực nhập khẩu đồ nội thất từ Việt Nam, cho thấy sự chuyển dịch trong phong cách sống của người dân nước này.
Bên cạnh đó, ngành sản xuất điện thoại thông minh của Việt Nam được cho là hưởng lợi lớn nhờ những thay đổi trong lối sống của người dân Mỹ trong thời kỳ giãn cách xã hội. Tính chung, khối lượng đồ nội thất được nhập khẩu từ ASEAN đã tăng 13,1%, đồ điện tử gia dụng tăng 29,4%.
Theo các số liệu từ Trung tâm Hàng hải Nhật Bản (JMC) cho thấy, trong năm 2020, tổng lượng container loại 20 feet từ ASEAN đến Mỹ đã lần đầu tiên vượt mốc 4 triệu đơn vị, chiếm 21,9% tổng số container của cả thế giới chuyển tới Mỹ. Năm 2019, con số này chỉ là 16,1%.
Gần một nửa trong số container này chứa hàng hóa có nguồn gốc từ Việt Nam. Số lượng container nhập khẩu hàng hoá vào Mỹ có xuất xứ Việt Nam đã tăng 24,8% lên 1,99 triệu chiếc, chiếm tỷ trọng 10,8% số lượng container vào Mỹ, tăng 1,8% so với năm 2019. Tỷ trọng container xuất xứ từ Thái Lan tăng 0,3% lên 4,1%. Theo dữ liệu mới nhất, tính đến tháng 1/2021, tỷ trọng container có xuất xứ ASEAN đạt 23,3%.
Sự mở rộng thị phần nhanh chóng của hàng hoá ASEAN nhập khẩu vào Mỹ được cho là nhờ vào sự thay đổi trong lối sống của người dân nơi đây. “Virus corona đã thúc đẩy các nhà sản xuất chuyển cơ sở sản xuất từ Trung Quốc sang các nước lân cận” - một công ty vận tải cho biết.
Ở chiều ngược lại, mặc dù trong năm 2020, số lượng container có xuất xứ Trung Quốc lục địa đã tăng 2,4% so với năm 2019 nhưng vẫn thấp hơn 6,4% so với năm 2018 - trước khi căng thằng thương mại Mỹ - Trung tăng lên. Thị phần của Trung Quốc cũng giảm 0,9% so với năm ngoái, chiếm 58,9% số lượng container vào Mỹ. Trong tháng 1/2021, con số này tiếp tục giảm xuống còn 58,2%.
Khi thương chiến Mỹ - Trung nổ ra vào cuối năm 2018, doanh nghiệp càng khẩn trương dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc để tránh thuế quan trừng phạt của Washington. Đại dịch Covid-19 bùng phát càng thúc đẩy xu hướng đa dạng hóa sản xuất hơn, vì chuỗi cung ứng phụ thuộc vào Trung Quốc bị gián đoạn và bộc lộ nhiều điểm yếu đáng ngại.
Hiện, giá vận chuyển container tại các nước châu Á đang tăng cao do sự thiếu hụt container. Theo Sàn giao dịch vận tải Thượng Hải, trong tháng 3/2021, phí vận chuyển đối với hàng hoá Trung Quốc sang Hoa Kỳ là 4.008 USD/container. Con số này cao gấp 3 lần năm 2019. Giá vận chuyển container ở các quốc gia ASEAN cũng cao gấp ba lần so với năm ngoái. “Đặc biệt, đang có tình trạng thiếu hụt container trầm trọng tại Việt Nam và Thái Lan” - đại diện một công ty vận tải cho biết.
Tổng thống Mỹ mới nhậm chức Joe Biden đang có xu hướng giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách tái cơ cấu lại các chuỗi cung ứng, bao gồm cả chuỗi cung ứng cho chất bán dẫn. Do đó, trong bối cảnh người Mỹ tiếp tục phải ở nhà do dịch bệnh và các nhà sản xuất đang chuyển dần ra khỏi Trung Quốc, khối lượng hàng hoá vận chuyển từ ASEAN sẽ tiếp tục tăng nhanh.