Tỷ trọng cà phê chế biến thành phẩm quá thấp

CôngThương - Theo số liệu từ UBND tỉnh Đăk Lăk, hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng 100 doanh nghiệp tham gia chế biến cà phê nhân, trong đó có 03 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; hàng năm, lượng cà phê nhân chế biến của tỉnh khoảng 400.000 tấn, trong đó có khoảng 20% được chế biến theo đúng quy trình công nghệ tại các công ty có đầu tư công nghệ bài bản, có vườn cây hoặc liên kết đầu tư vườn cây với nông dân; số lượng cà phê còn lại do người dân tự chế biến.

Trong những năm qua, với sự nỗ lực nhằm cải thiện chất lượng cà phê sau thu hoạch đã có một số đề án khuyến công xây dựng mô hình chế biến cà phê theo công nghệ chế biến ướt quy mô cụm hộ, nhưng hoạt động chưa hiệu quả do sản phẩm cà phê chế biến theo công nghệ ướt chưa được bao tiêu, vẫn chỉ được thu mua như sản phẩm chế biến thông thường, trong khi chi phí cho chế biến ướt cao hơn nên nông dân chưa hưởng ứng đầu tư. Riêng về chế biến cà phê bột, cà phê hòa tan (cà phê thành phẩm), hiện trên địa bàn tỉnh mới có khoảng 10 doanh nghiệp có quy mô và thương hiệu trên thị trường như Trung Nguyên, An Thái, Mehyco, Nam Nguyên… Sản lượng đã tăng khá so với những năm trước đây, tuy nhiên vẫn còn chiếm tỷ trọng thấp trong tổng sản lượng (khoảng 7-8%)…

Nhằm từng bước nâng cao sản lượng chế biến cà phê thành phẩm, những năm gần đây, được sự khuyến khích tạo điều kiện của tỉnh, một số dự án lớn đã được đầu tư như Nhà máy chế biến cà phê hòa tan 1.000 tấn/năm của Công ty cà phê An Thái, Nhà máy chế biến cà phê bột – hòa tan 60.000 tấn/năm của Công ty CP cà phê Trung Nguyên, Nhà máy chế biến cà phê hòa tan 10.000 tấn/năm của Công ty TNHH cà phê Ngon… Tuy nhiên, lượng chế biến cà phê bột – hòa tan mới đạt khoảng 14-15% tổng sản lượng cà phê toàn tỉnh.

Hiên nay, sản phẩm cà phê của Đăk Lăk đang xuất khẩu qua 52 thị trường, trong đó có 33 thị trường đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 triệu USD trở lên và 14 thị trường xuất khẩu đạt trên 10 triệu USD, chiếm 75,2% tổng số lượng cà phê xuất khẩu của tỉnh, kim ngạch 494,35 triệu USD. Tuy nhiên chủ yếu là xuất khẩu cà phê nhân, sản lượng xuất khẩu chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp lớn của tỉnh và chiếm tới 87% tổng sản lượng xuất khẩu cà phê.

Hiện tỉnh Đăk Lăk đã và đang thực đề án phát triển cà phê bền vững đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020, với tổng số vốn đầu tư 1.647 tỷ  với một số chỉ tiêu cụ thể là: duy trì diện tích ổn định 150.000 ha, sản lượng bình quân 400.000 tấn/niên vụ; 50% diện tích cà phê có trồng cây che bóng; tăng tỷ lệ chế biến cà phê bột, cà phê hòa tan đạt 15% sản lượng trở lên của niên vụ; có khoảng 30% sản lượng cà phê cà phê được giao dịch qua Trung tâm cà phê Buôn Ma Thuột; 100% diện tích cà phê trong vùng quy hoạch được tưới chủ động…

Tuy nhiên việc thực hiện đề án này cũng không hề đơn giản bởi 85% diện tích cà phê là do người dân tự trồng và quản lý, do vậy quy mô sản xuất là nhỏ lẻ, manh mún, đồng thời trong quá trình sản xuất cà phê của tỉnh không chỉ đối mặt với diện tích vườn cà phê già cỗi ngày càng gia tăng, mà còn phải đối mặt với những khó khăn thách thức khác như hạn hán, gió bão, sâu bệnh, biến động giá cả…

Bá Thăng