Từ 'trái tim thầm lặng' đến thông điệp cho thế hệ trẻ hôm nay

Trở lại nơi ký ức tuổi trẻ gửi vào những bức điện mã hóa

Trong lòng Hoàng thành Thăng Long, căn hầm Cơ yếu từng là nơi làm việc của những người âm thầm giữ mạch chỉ huy trong chiến tranh. Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, khi bước chân trở lại căn hầm này nay trở thành di tích mở cửa cho công chúng tham quan, những cựu nhân viên cơ yếu không giấu nổi niềm xúc động. Với họ, đây không chỉ là một địa điểm, mà còn là “trái tim thầm lặng” của cả một thế hệ.

Bà Nguyễn Thị Yểng, nguyên nhân viên Phòng Điện báo, Cục Cơ yếu, nhớ như in thời khắc 12 ngày đêm cuối năm 1972, khi bom B52 rải thảm xuống Hà Nội. Dù mang thai hơn 7 tháng, bà vẫn cùng đồng đội bám trụ dưới căn hầm, ngày đêm dịch điện, truyền mệnh lệnh từ Bộ Tổng tham mưu ra tiền tuyến. “Bom đạn trên đầu, nhưng chúng tôi không được phép sai một dấu chấm, dấu phẩy nào. Bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ, hậu quả có thể ảnh hưởng tới cả chiến trường”, bà kể.

Đúng sáng 31/12/1972, khi Hà Nội phát đi thông báo Mỹ ngừng ném bom miền Bắc, bà Yểng cũng vừa sinh con trai tại Bệnh viện 108. “Con tôi sinh non, yếu ớt nhưng may mắn sống sót. Sau sinh chưa đầy 20 ngày, tôi lại trở lại công tác, ôm con nhỏ bên mình trong ca trực. Đồng đội thay nhau bế để tôi làm việc. Vất vả nhưng rất ấm áp, bởi tất cả chúng tôi cùng chung một lý tưởng, một niềm tin”, bà Yểng chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Song, công tác tại Cục Cơ yếu từ năm 1963, xúc động khi được trở lại căn hầm: “Mắt nhắm tôi vẫn nhớ rõ đường đi, lối lại. Ngày ấy, chúng tôi trực ca liên tục, từ 5 giờ chiều đến 5 giờ sáng hôm sau. Hầm thấp, chỉ cần sơ ý là cụng đầu vào trần, nhưng không ai kêu ca. Mỗi bức điện chỉ đạo đối phó B52, chúng tôi chỉ có 5 - 7 phút để giải mã, truyền đi. Chậm một chút thôi, hậu quả khôn lường. Áp lực rất lớn, nhưng tất cả đều xác định: Trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân”.

Còn bà Dương Thị Bột, nguyên cán bộ Phòng Điện báo, nhấn mạnh rằng, sự sống còn của chiến trường phụ thuộc vào tốc độ, sự chính xác của từng bức điện. “Chúng tôi thường trực 12 tiếng/ca, ăn ngủ ngay trong hầm. Khi mệt quá, chỉ gục đầu vài phút rồi lại làm tiếp. Nhiều lần dịch điện báo tin đồng đội hy sinh, nước mắt cứ trào ra. Nhưng không ai cho phép mình yếu lòng. Công việc không cho phép sai sót”.

Những người làm công tác cơ yếu chấp nhận đánh đổi tuổi trẻ, tình cảm riêng tư cho sự an toàn tuyệt đối của thông tin. Họ làm việc trong thầm lặng, không tên tuổi, không ánh hào quang. Bà Yểng kể: “Ngày ấy, lập gia đình cũng phải theo quy định đặc thù, chỉ được lấy người trong ngành, cơ quan đứng ra tổ chức một buổi lễ giản dị, không hoa cưới, không áo dài. Ngày vui cũng chỉ nghỉ đúng một buổi tối gọi là ‘đêm tân hôn’. Sáng hôm sau, lại tiếp tục ca trực”.

Chính sự hy sinh lặng lẽ ấy đã làm nên sức mạnh cho cả dân tộc trong những năm tháng kháng chiến khốc liệt. Như ông Song chia sẻ: “Ngành cơ yếu là ngành không ai biết đến, nhưng mỗi bức điện được truyền đi là sự sống còn của hàng vạn con người ngoài chiến trường. Chúng tôi tự hào vì đã làm tròn trách nhiệm, dù phải chịu đựng gian khổ, áp lực mà ít ai hình dung nổi”.

Ngày hôm nay, khi căn hầm Cơ yếu được bảo tồn, mở cửa cho thế hệ mai sau đến tham quan, ký ức một thời oanh liệt ấy được đánh thức. Những “người giữ mật mã” năm xưa hy vọng câu chuyện của họ sẽ trở thành bài học sống động để thế hệ trẻ thêm hiểu, thêm trân trọng.

Hiểu để trân trọng quá khứ

Câu chuyện của những nhân chứng lịch sử trong căn hầm Cơ yếu không chỉ là hoài niệm. Nó mang giá trị sâu xa, trở thành thông điệp cho thế hệ trẻ hôm nay trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên hội nhập và chuyển đổi số.

Mỗi bức điện được giải mã dưới căn hầm nhỏ bé ấy đã từng quyết định thành bại của chiến trường. Sự chính xác, kỷ luật, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc của những người làm cơ yếu là bài học lớn cho hôm nay. Trong xã hội hiện đại, khi thông tin được truyền đi tức thời qua công nghệ số, việc bảo mật, xử lý và sử dụng thông tin chính xác càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Nếu như thế hệ trước sẵn sàng đánh đổi tuổi trẻ để giữ vững mạch chỉ huy, thì thế hệ trẻ ngày nay cần ý thức rằng, mỗi hành động trên không gian mạng, mỗi dữ liệu cá nhân, mỗi dòng tin tức được chia sẻ… đều có thể tạo ra tác động xã hội. Sự cẩn trọng, trách nhiệm trong sử dụng và quản lý thông tin chính là sự tiếp nối tinh thần “cơ yếu” trong bối cảnh mới.

Trong thời kỳ chiến tranh, nhân viên cơ yếu âm thầm, lặng lẽ để bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay, khi đất nước hội nhập sâu rộng, trách nhiệm của thế hệ trẻ không phải là trực tiếp cầm súng, nhưng vẫn đòi hỏi sự hy sinh, đó là hy sinh cái tôi ích kỷ, vượt qua cám dỗ ngắn hạn để giữ vững đạo đức, bản lĩnh trong kỷ nguyên số.

Tinh thần kỷ luật, sự tận tâm, trách nhiệm với công việc mà các cô, chú cơ yếu đã thể hiện chính là nền tảng để thế hệ trẻ hôm nay học tập. Trong doanh nghiệp, khởi nghiệp cũng như công cuộc chuyển đổi số quốc gia, sự chính xác, bền bỉ và trung thành với mục tiêu chung là điều quyết định thành công.

Khi căn hầm Cơ yếu được mở cửa tham quan, đó không chỉ là một di tích lịch sử. Nó còn là một “lớp học sống động” cho thế hệ trẻ. Mỗi câu chuyện từ các nhân chứng lịch sử như bà Yểng, ông Song, bà Bột… chính là minh chứng rằng, chiến thắng không chỉ đến từ mặt trận ngoài chiến hào, mà còn từ những “trái tim thầm lặng” trong bóng tối.

Bà Dương Thị Bột xúc động nói: “Chúng tôi từng sống trong bóng tối của căn hầm để bảo vệ ánh sáng ngoài kia. Giờ đây, hầm được mở ra để thế hệ trẻ thấy được sự thầm lặng ấy”.

Ông Nguyễn Văn Song chia sẻ: “Tôi mong rằng, khi đến tham quan căn hầm, các cháu sẽ hiểu ông bà, cha anh đã sống và làm việc trong những điều kiện khắc nghiệt như thế nào. Hiểu để trân trọng và để tiếp nối”. Đó không chỉ là lời nhắn gửi, mà còn là trách nhiệm lịch sử đặt lên vai thế hệ hôm nay.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, giữ vững tinh thần dân tộc, ý thức kỷ luật, trách nhiệm với đất nước chính là cách thế hệ trẻ biến di sản “cơ yếu” thành sức mạnh mới. 

Việc lần đầu mở cửa hầm Cơ yếu cho công chúng tham quan dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, sau quá trình nghiên cứu phục hồi, được xem là điểm nhấn đặc biệt, có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục truyền thống, đáp ứng mong muốn hiểu biết sâu sắc hơn, cụ thể hơn của du khách về các di tích cách mạng, kháng chiến. Qua đó, góp phần phát huy giá trị các di tích cách mạng kháng chiến trong Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.