Ký ức về một đám cưới đặc biệt dưới Hầm Cơ yếu

Những ngày qua, sự kiện hầm cơ yếu trong Hoàng thành Thăng Long chính thức mở cửa đón du khách đã thu hút đông đảo công chúng. Đây là lần đầu tiên công trình đặc biệt, nơi từng đảm nhận nhiệm vụ tuyệt mật về thông tin liên lạc trong kháng chiến được giới thiệu rộng rãi. Giữa những bức tường bê tông dày, những chiếc máy điện báo cũ kỹ, câu chuyện đời của các cán bộ cơ yếu dần được khơi lại.

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, căn Hầm Cơ yếu của Bộ Tổng Tham mưu một thời nay đã trở thành điểm tham quan lịch sử, lưu giữ ký ức về những ngày tháng khốc liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ. Nhưng với nhiều cựu cán bộ cơ yếu, nơi này không chỉ là không gian làm việc mà còn là chứng nhân của tuổi trẻ, tình yêu và cả hạnh phúc riêng tư.

Đám cưới giản dị giữa kỷ luật thép

Không áo dài, không hoa cưới, cũng chẳng có tiếng nhạc tưng bừng. Đám cưới của bà Nguyễn Thị Yểm, nguyên nhân viên mã dịch Phòng Điện báo, Cục Cơ yếu, Bộ Tổng Tham mưu diễn ra giản dị đến mức khó tin. Năm 1968, bà Yểm 22 tuổi, còn cuộc kháng chiến chống Mỹ vẫn đang căng thẳng. Quy định của ngành cơ yếu thời đó rất chặt chẽ: Cán bộ chỉ được lấy người trong ngành, không được kết hôn với người ngoài và mọi thủ tục hôn nhân đều do cơ quan đứng ra tổ chức.

“Cơ quan làm lễ cho chúng tôi ngay tại nơi làm việc, chỉ tuyên bố rồi thôi. Không có hoa, không có áo dài, cũng chẳng có tiệc tùng. Xong lễ, chúng tôi chỉ được nghỉ đúng một buổi tối, gọi là đêm tân hôn. Ngay hôm sau lại trở về hầm làm việc”, bà Yểm nhớ lại, giọng vừa xúc động vừa hài hước khi nhắc về khoảnh khắc đặc biệt ấy.

Đối với bà và chồng (cũng là một cán bộ cơ yếu), hạnh phúc không nằm ở hình thức mà ở sự đồng lòng, chung lý tưởng. Cả hai đều xác định, nhiệm vụ bảo mật thông tin liên lạc phục vụ chiến trường là trên hết. “Ngày đó chúng tôi hiểu rằng, cưới nhau rồi cũng là cùng nhau trực ca, cùng nhau sống trong hầm cơ yếu. Đêm tân hôn ngắn ngủi, nhưng tình yêu thì bền chặt, bởi được gắn với trách nhiệm lớn hơn cả bản thân mình”, bà nói.

Đồng đội của bà, bà Dương Thị Bột, cũng nhớ như in câu chuyện: “Đám cưới thời chiến của anh chị Yểm giản dị đến mức ai nghe lại cũng xúc động. Nhưng cả cơ quan khi ấy đều coi đó là bình thường. Bởi trong ngành cơ yếu, mọi người đều đặt nhiệm vụ lên trên hết. Hạnh phúc cá nhân hòa vào hạnh phúc tập thể”.

Hạnh phúc trong gian khó và di sản cho thế hệ sau

Hôn nhân của bà Yểm không chỉ giản dị trong lễ cưới mà còn đầy thử thách trong cuộc sống gia đình. Khi mang thai hơn bảy tháng, bà vẫn cùng đồng đội bám trụ trong hầm cơ yếu suốt 12 ngày đêm “Điện Biên Phủ trên không”. Bom đạn rền vang trên đầu, nhưng bà và các đồng chí vẫn phải hoàn thành từng bức điện chính xác đến từng dấu chấm, dấu phẩy.

Đến năm 1972, bà Yểm nhớ lại, khi ấy đúng vào thời khắc Hà Nội phát thanh tin Mỹ ngừng ném bom miền Bắc, bà hạ sinh con trai tại Bệnh viện 108. “Đó là một kỷ niệm không bao giờ quên. Con tôi sinh non, nhỏ bé yếu ớt, nhưng may mắn rồi cũng khỏe mạnh. Ngày tôi sinh con, cả cơ quan như được tiếp thêm sức mạnh, bởi trong bom đạn, sự sống vẫn nảy mầm”, bà nghẹn ngào kể.

Hai mươi ngày sau sinh, chồng bà nhận lệnh đi công tác xa tại Hội nghị bốn bên ở Đà Nẵng. Một mình ôm con nhỏ, bà vẫn tiếp tục công việc dịch điện, trực ca. Thời gian sau, khi có ca trực dài, bà mang con theo vào hầm. “Có lần, tôi đem cả con trai lớn, lúc đó mới hơn một tuổi vào ca trực. Các đồng chí thay nhau bế con để tôi làm việc. Khó khăn thì nhiều, nhưng tình đồng đội ấm áp vô cùng”, bà chia sẻ.

Điều đặc biệt, người con trai được sinh ra trong khoảnh khắc Hà Nội ngừng bom đạn ấy, nay cũng đã trở thành một cán bộ chiến sĩ cơ yếu. “Cháu lớn lên trong câu chuyện về hầm cơ yếu, về sự hy sinh của cha mẹ và đồng đội. Giờ cháu chọn nối nghiệp, cũng làm trong ngành cơ yếu. Tôi coi đó là niềm tự hào lớn nhất của đời mình”, bà Yểm mỉm cười, ánh mắt lấp lánh hạnh phúc.

Nhắc lại, ông Nguyễn Văn Song, đồng nghiệp cũ, xúc động: “Chúng tôi đều kính phục chị Yểm. Vừa làm mẹ, vừa là chiến sĩ cơ yếu. Vừa ôm con, vừa ngồi dịch điện, chưa bao giờ để công việc chậm trễ. Nay con trai chị cũng tiếp bước, điều đó càng cho thấy sức mạnh của truyền thống gia đình trong ngành”.

Giờ đây, khi đã gần 80 tuổi, trở lại căn hầm cơ yếu cũ, bà Yểm vẫn rưng rưng. Đêm tân hôn giản dị, những năm tháng nuôi con giữa bom đạn, tất cả đã trở thành ký ức thiêng liêng. Với bà, hạnh phúc không nằm ở tiệc cưới rực rỡ hay của cải vật chất, mà ở sự đồng cam cộng khổ, ở tinh thần trách nhiệm và tình đồng đội đùm bọc.

“Hôm nay nhìn thế hệ trẻ tổ chức cưới hỏi linh đình, tôi không so sánh, chỉ mong các cháu hiểu rằng ông bà đã từng sống khác, yêu thương và gắn bó trong những điều kiện rất khắc nghiệt. Hạnh phúc giản dị nhưng gắn liền với Tổ quốc, với đồng chí đồng đội. Đó là điều đáng tự hào”, bà gửi gắm.

Đám cưới trong hầm cơ yếu của bà Nguyễn Thị Yểm là một lát cắt nhỏ nhưng phản chiếu cả một thế hệ. Thế hệ đã coi hạnh phúc riêng tư là thứ có thể gác lại, để ưu tiên cho sự sống còn của đất nước. Họ hy sinh tuổi trẻ, thậm chí cả những khoảnh khắc thiêng liêng nhất của đời người, để giữ cho mạch thông tin thông suốt giữa chiến trường và hậu phương.

Nhìn lại hôm nay, câu chuyện ấy nhắc nhở chúng ta rằng những điều tưởng như giản dị, một mái ấm, một đám cưới, một gia đình yên bình đều được xây đắp từ máu, mồ hôi và sự hy sinh thầm lặng của cha anh. Và trong sự hy sinh đó, họ đã để lại cho thế hệ sau không chỉ nền độc lập, mà còn cả bài học về lòng trung thành, về trách nhiệm và về một hạnh phúc rất đỗi giản dị mà thiêng liêng.

Hầm Cơ yếu được coi là “mạch máu” thông tin, nơi từng giải mã, truyền đi những bức điện mật sống còn với tiền tuyến. Giữa không gian sâu dưới lòng đất, từng tờ giấy, từng dòng mật mã đã góp phần quyết định vận mệnh dân tộc. Ngày 19/8/2025, lần đầu tiên, Hầm Cơ yếu chính thức mở cửa đón công chúng. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình phát huy giá trị của các di tích cách mạng nằm trong quần thể Hoàng thành.