Từ Diễn đàn Kinh tế mùa Thu đến cam kết kiến tạo “Thành phố xanh – số”

Yêu cầu của Chính phủ với một “phòng thí nghiệm” xanh – số

Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025 với chủ đề “Chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số”, quy tụ hơn 1.500 đại biểu, gần 100 đoàn khách quốc tế, hàng trăm doanh nghiệp công nghệ, sản xuất thông minh, logistics, tài chính… Đây là lần đầu Việt Nam cùng Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tổ chức một diễn đàn mang tầm khu vực ngay tại TP. Hồ Chí Minh – thành phố đang được kỳ vọng trở thành cực tăng trưởng mới, siêu đô thị mang tầm quốc tế.

Trong phát biểu định hướng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt ra 3 quan điểm xuyên suốt cho hành trình “chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số”. Thứ nhất, mọi chính sách phát triển phải lấy con người, nhân dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực và nguồn lực; không đánh đổi tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường để lấy tăng trưởng thuần túy. Thứ hai, Việt Nam nhất quán là bạn tốt, đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, gắn chuyển đổi xanh – số với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, vì hòa bình và phát triển. Thứ ba, nguồn lực bắt đầu từ tư duy và tầm nhìn, động lực đến từ đổi mới sáng tạo, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân và doanh nghiệp, phải biết kết hợp sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế.

Trên nền tảng đó, Việt Nam tái khẳng định cam kết Net Zero vào năm 2050, sẵn sàng mở cửa thị trường, tạo hành lang pháp lý để đón nhận dòng vốn xanh, công nghệ xanh, công nghệ số từ các đối tác quốc tế – một thông điệp đặc biệt quan trọng với một đô thị đang hướng tới trung tâm tài chính quốc tế như TP. Hồ Chí Minh.

Thủ tướng nhắc lại 5 “điểm hội tụ nhận thức” giữa Việt Nam và các đối tác: thế giới biến động đòi hỏi hợp tác, đối thoại và chủ nghĩa đa phương; chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là xu thế không thể đảo ngược; ba đòn bẩy then chốt là thể chế, nguồn lực, đổi mới sáng tạo; con người là trung tâm của mọi chính sách; và cộng đồng quốc tế sẵn sàng đồng hành với Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới. Đặt TP. Hồ Chí Minh vào trung tâm Diễn đàn, những thông điệp này giống như “khung tham chiếu” để đánh giá xem thành phố có thực sự trở thành hình mẫu của chuyển đổi kép hay không.

Đáng chú ý, Thủ tướng chuyển từ “nguyên tắc lớn” sang “giao việc rất cụ thể”. Với Chính phủ và các bộ, ngành, yêu cầu là nhanh chóng rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật - đặc biệt là đất đai, đầu tư, năng lượng, môi trường - đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, công nghệ số.

Với TP. Hồ Chí Minh, thông điệp không chỉ là khuyến khích, mà là yêu cầu: Sớm ban hành Kế hoạch hành động chi tiết để thực hiện các cam kết của Diễn đàn; phát huy tinh thần “tự lực, tự cường, dám nghĩ, dám làm”; sẵn sàng tiên phong trở thành một “phòng thí nghiệm” (sandbox) cho các mô hình kinh tế xanh, tài chính xanh, đô thị thông minh, đặc biệt là trung tâm tài chính quốc tế chuẩn bị hoạt động.

3 trọng tâm hành động và lời hứa về một Thành phố xanh – số

Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang kêu gọi đại diện Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và giới học thuật xem Diễn đàn Kinh tế mùa Thu năm 2025 như một cam kết hành động với mục tiêu rõ ràng, thời gian cụ thể, minh bạch trách nhiệm và định lượng kết quả. Ông khẳng định TP. Hồ Chí Minh sẵn sàng là trung tâm tiên phong, là nơi bàn bạc thí điểm chiến lược, nơi bắt đầu những ý tưởng mới, nơi lan tỏa các mô hình thành công cho cả nước và khu vực.

Sau sáp nhập không gian đô thị, thành phố đặt mục tiêu trở thành siêu đô thị mang tầm quốc tế, đi đầu về chuyển đổi xanh, phát triển đô thị thông minh, thu hút đầu tư công nghệ cao và hình thành trung tâm tài chính quốc tế. Để làm được điều đó, TP. Hồ Chí Minh xác định ba đột phá nền tảng: thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực – ba “chiếc chân” không thể thiếu nếu muốn đứng vững trên hành trình chuyển đổi kép đầy rủi ro lẫn cơ hội.

Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được gọi diễn đàn là nguồn cảm hứng và cũng là áp lực tích cực để thành phố “hành động quyết liệt hơn nữa, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới và dám chịu trách nhiệm”. Quan trọng hơn, người đứng đầu chính quyền thành phố công bố ba trọng tâm hành động chiến lược: kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm; thúc đẩy chuyển đổi kép, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, trên toàn bộ hoạt động phát triển đô thị và kinh tế – xã hội; và mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút nguồn nhân lực toàn cầu đến với TP. Hồ Chí Minh và Việt Nam.

Việc Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh thành phố “sẵn sàng là nơi thí điểm các cơ chế chính sách và thậm chí là những cái chưa từng có tiền lệ” cho thấy một sự cộng hưởng rõ ràng với yêu cầu “phòng thí nghiệm xanh – số” mà Thủ tướng đặt ra.

Nếu nhìn dưới lăng kính kinh tế – chính sách, đây là một cấu trúc đồng hành: Trung ương mở rộng khung thể chế, trao quyền thử nghiệm; TP. Hồ Chí Minh nhận trách nhiệm đi trước, chấp nhận rủi ro để đổi lấy lợi ích tăng trưởng sớm hơn.

Trong dòng cam kết dày đặc ấy, điểm nhấn quan trọng là lời hứa về một chính quyền “đồng hành, hành động, minh bạch và hiệu quả”, về môi trường đầu tư “thông thoáng, an toàn, thân thiện” và về việc “biến các chủ trương của Chính phủ thành hành động nhanh, quyết liệt, sáng tạo và hiệu quả”. Ở đây, thước đo không còn là số lượng hội nghị, mà là thời gian xử lý một thủ tục, là chi phí tuân thủ của doanh nghiệp, là số dự án xanh – số thực sự được triển khai trên địa bàn.

Một tín hiệu tích cực là diễn đàn lần này không đứng riêng lẻ mà gắn với các cam kết cụ thể: Tuyên bố chung giữa TP. Hồ Chí Minh và WEF về sáng kiến thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi công nghiệp có trách nhiệm; các phiên đối thoại chính sách về an ninh năng lượng, logistics, cảng biển thông minh, chính quyền số; các phiên CEO 500 – TEA CONNECT nơi các tập đoàn lớn góp ý trực tiếp cho thành phố. Nếu TP. Hồ Chí Minh biết tận dụng, đây chính là “nguồn vốn mềm” - vốn tri thức, mạng lưới, ý tưởng - để biến sandbox thành những mô hình có thể nhân rộng.

Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025 cũng là lời nhắc nhở rằng “Thành phố xanh – số” không chỉ được xây bằng bê tông, mà còn bằng chất xám và khát vọng. Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn kêu gọi giới trẻ TP. Hồ Chí Minh dấn thân khởi nghiệp trong lĩnh vực xanh – số; nhiều diễn đàn bên lề nói về đào tạo nghề, đào tạo tiến sĩ gắn với nhu cầu công nghiệp 4.0, về “không gian văn hóa trong kỷ nguyên số” như một trụ cột kinh tế mới.

Một TP. Hồ Chí Minh muốn trở thành điểm đến của tri thức và đổi mới không thể chỉ dựa vào ưu đãi thuế hay đất đai; điều giữ chân nhân tài là chất lượng sống, là môi trường sáng tạo.

Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025 vì thế trở thành một "mệnh lệnh đổi mới" đối với TP. Hồ Chí Minh. 3 đột phá, 3 trọng tâm hành động mà lãnh đạo thành phố công bố phải được chuyển thành thay đổi thực chất trong từng thủ tục, từng dự án, từng khu phố.

Nếu vài năm nữa, người ta có thể chỉ vào những tuyến giao thông xanh vận hành trơn tru, những khu công nghiệp thông minh giảm phát thải, khu dân cư hưởng lợi từ dịch vụ công số liền mạch, doanh nghiệp khởi nghiệp xanh – số lớn lên từ chính hệ sinh thái TP. Hồ Chí Minh, khi đó khái niệm “Thành phố xanh – số” sẽ không còn nằm trên các tấm backdrop mà hiện diện trong nhịp sống hàng ngày, trong niềm tin của người dân và trong cách cộng đồng quốc tế nhìn về thành phố mang tên Bác. Và đó mới là thước đo xứng đáng cho một đô thị được giao vai “tiên phong trong chuyển đổi xanh – số” của Việt Nam.