Từ đất cát bạc màu đến mùa ớt đỏ rực ở Xuân Hòa

Trong những năm qua, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Thượng Nông đã triển khai nhiều mô hình nông nghiệp hiệu quả, trong đó cây ớt đang trở thành hướng đi mới giúp bà con ở bản Cuông 2, xã Xuân Hòa ( tỉnh Lào Cai) thoát nghèo. Phóng viên Báo Công Thương có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Mạnh Thắng - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Thượng Nông xung quanh câu chuyện này.

- Thưa ông, trước khi có cây ớt, đời sống của bà con Cuông 2 ra sao và đâu là lý do để HTX lựa chọn ớt trở thành cây trồng mũi nhọn thay vì các loại cây khác?

Ông Nguyễn Mạnh Thắng: Trước đây, bà con ở bản Cuông 2 chủ yếu trồng cây lâm nghiệp, chè, ngô và lúa. Tuy nhiên, cây lâm nghiệp phải mất 3 - 5 năm mới khai thác, chè cần trồng lâu năm mới cho chất lượng tốt, còn ngô và lúa dù trồng được hai vụ nhưng sản lượng thấp, giá bán rẻ, phần lớn chỉ đủ phục vụ nhu cầu gia đình. Sau hoàn lưu bão số 3, cả vùng bãi soi sông Chảy lại bị vùi lấp bởi cát, hệ thống mương tưới tiêu tê liệt, khiến việc cải tạo đất trồng lúa gần như bất khả thi. Trước thực tế đó, HTX Thượng Nông trăn trở tìm một hướng đi mới để giúp bà con vừa khôi phục đất đai, vừa có thêm sinh kế.

Với kinh nghiệm nhiều năm làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và thực tiễn từ các vùng trồng ớt ở miền Bắc, chúng tôi nhận thấy cây ớt có khả năng thích nghi tốt với thổ nhưỡng, cho năng suất cao, thời gian thu hoạch ngắn (chỉ khoảng 70 ngày), sản lượng lớn và đặc biệt là thị trường tiêu thụ rất rộng mở. Hơn nữa, HTX xác định phát triển nông nghiệp hữu cơ làm trọng tâm, vì vậy lựa chọn cây ớt chỉ thiên hữu cơ vừa đáp ứng yêu cầu sản xuất an toàn, vừa hướng tới xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững cho bà con nơi đây.

- HTX đã hỗ trợ nông dân ra sao về giống, kỹ thuật và đầu ra để họ yên tâm trồng ớt?

Ông Nguyễn Mạnh Thắng: Thực tế, ban đầu bà con chưa dành nhiều sự tin tưởng cho hợp tác xã. Tuy nhiên, nhờ kinh nghiệm nhiều năm phối hợp cùng chính quyền địa phương triển khai các mô hình như chuối tiêu hồng ở xã lân cận, việc vận động người dân tham gia dần thuận lợi hơn. Chúng tôi trực tiếp “bám bản”, cùng bà con từ những công việc nhỏ nhất như đưa máy cày cải tạo diện tích đất cát, khơi thông mương thoát nước, làm vườn ươm giống ngay tại bản, thậm chí cùng bà con trộn phân hữu cơ để trồng cây con.

Song song với đó, HTX xây dựng trại nuôi trùn quế, tạo nguồn phân hữu cơ ổn định. Trong suốt quá trình canh tác, cán bộ HTX luôn đồng hành, 3 - 4 ngày lại vào vườn kiểm tra, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc. Đặc biệt, khi đến vụ, HTX thu mua toàn bộ ớt chín với giá đã cam kết và thanh toán kịp thời. Đến nay, sau hơn 10 đợt thu mua đúng hẹn, bà con Cuông 2 không chỉ tin tưởng mà còn mong muốn gắn bó lâu dài cùng HTX trong các mùa vụ tiếp theo.

- Những vụ ớt đầu tiên đã mang lại hiệu quả kinh tế ra sao cho bà con nông dân?

Ông Nguyễn Mạnh Thắng: Dù chịu ảnh hưởng của thời tiết nắng mưa thất thường và mới chỉ là lứa ớt đầu tiên, nhưng trên diện tích gần 2ha tại bản Cuông 2, bà con đã thu hoạch được hơn 5,5 tấn ớt. Với mức giá ổn định 14.000 đồng/kg và hơn 10 đợt thu mua liên tiếp, nhiều hộ dân khẳng định trồng ớt cho năng suất và hiệu quả cao hơn hẳn so với cây lúa, sau khi trừ chi phí vẫn có lãi rõ rệt.

Điều quý nhất không chỉ nằm ở thu nhập, mà còn ở niềm tin khi bà con cảm nhận được sự đổi thay trên chính mảnh ruộng của mình. Với HTX, niềm vui lớn nhất chính là được thấy những nụ cười rạng rỡ của người dân trong mùa ớt đầu tiên. Đây là một tín hiệu tích cực để chúng tôi tiếp tục nhân rộng mô hình.

- Từ góc nhìn của HTX, theo ông, đâu là yếu tố quyết định để cây ớt có thể trở thành hướng giảm nghèo bền vững cho bà con, không chỉ trong một vài vụ mùa? HTX có định hướng gì để nâng giá trị cây ớt, mở rộng thị trường trong tương lai?

Ông Nguyễn Mạnh Thắng: Yếu tố quyết định để cây ớt có thể trở thành hướng giảm nghèo bền vững cho bà con, không chỉ trong một vài vụ mùa chính là “sự liên kết bền vững”. Sự liên kết này phải khăng khít, đảm bảo rằng trong khi người dân cam kết tuân thủ các quy trình trồng, chăm sóc và bán hàng cho HTX, tích cực mở rộng diện tích vùng trồng. Hợp tác xã cũng cam kết cung cấp cây giống, kỹ thuật trồng an toàn, cam kết đầu ra ổn định cho sản phẩm cũng như nâng cao giá trị cho sản phẩm thông qua việc hình thành các khu chế biến chuyên sâu, các kho bãi hay hướng tới kết nối với các thị trường tiêu thụ, vùng nguyên liệu khác.

Sự liên kết ở đây còn nằm ở sự phối kết hợp với HTX Nông nghiệp Thượng Nông và chính quyền địa phương trong định hướng phát triển, mở rộng vùng trồng, phối hợp triển khai các dự án (thuộc các chương trình mặt trận tổ quốc hoặc của các tổ chức phi chính phủ) và có định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng (theo các sản phẩm chủ lực của HTX như chuối tiêu hồng, dứa MD2, ngô ngọt, nuôi giun trùn quế,…) để tăng nâng cao thu nhập cho người dân và đem lại kết quả kép trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Đối với HTX Nông nghiệp Thượng Nông, để cây ớt có giá trị cao đồng nghĩa với việc phải nâng cao nhận thức của người dân. Bởi, nông sản hữu cơ là sản phẩm mang lại giá trị cao nhất, điều đó đòi hỏi chính người dân phải nói “không” với thuốc bảo vệ thực vật, các phân bón vô cơ,…và làm sao để cải tạo chất lượng đất, nước cho cây trồng thật “sạch, an toàn”. Chính vì thế, HTX luôn tiên phong nghiên cứu sử dụng các sản phẩm phân bón vi sinh, hữu cơ cho cây trồng cũng như thường xuyên, liên tục hướng dẫn, giải thích cho bà con và đồng hành cùng người dân trong việc tuân thủ các quy trình trồng và chăm sóc hữu cơ để tạo ra các sản phẩm như ý. Và khi sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn, xây dựng được thương hiệu uy tín thì không phải người dân hay HTX đi tìm kiếm nơi tiêu thụ mà chính các thị trường khó tình sẽ tìm đến sản phẩm hữu cơ của chúng tôi.

- Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!