Triển khai hiệu quả bộ chỉ số FTA Index: Đâu là 'điểm nghẽn'?

FTA Index không chỉ là một công cụ đo lường, mà còn là chiếc “gương soi” để các doanh nghiệp, địa phương tự đánh giá năng lực và hiệu quả trong việc thực hiện, khai thác các hiệp định thương mại tự do. Bộ chỉ số này đóng vai trò hỗ trợ toàn diện, từ khâu sản xuất, phân phối đến xuất khẩu, góp phần duy trì và nâng cao giá trị chuỗi cung ứng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, quá trình xây dựng FTA Index đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Để làm rõ những vấn đề này, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) - về vấn đề này.

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương).

Là một trong những đơn vị trực tiếp triển khai Đề án, xin ông cho biết, những thách thức trong quá trình triển khai xây dựng FTA Index là gì? Khi Bộ chỉ số này ra đời, FTA Index sẽ giúp ích như thế nào đến công tác dự báo, đánh giá phạm vi tác động của hội nhập và thực thi FTA của doanh nghiệp, địa phương, thưa ông?

Thách thức đầu tiên là xác định cơ sở và tiêu chí đánh giá phù hợp. Mỗi tiêu chí đưa ra cần có tính thuyết phục cao để tránh các câu hỏi về cơ sở hình thành bộ chỉ số. Thứ hai, phương pháp đánh giá phải đảm bảo tính khoa học và được các cơ quan chức năng, đặc biệt là Tổng cục Thống kê, chấp thuận. Thứ ba, vấn đề nguồn lực cũng là một khó khăn lớn. Chúng tôi cần thực hiện khảo sát doanh nghiệp để thu thập dữ liệu. Tuy nhiên, việc thiếu hụt nguồn vốn trong bối cảnh ngân sách dành cho triển khai các FTA chưa đạt yêu cầu đã gây trở ngại lớn. Ngoài ra, việc quyết định thời gian triển khai, thực hiện hàng năm hay trong nhiều năm, cũng là một điểm cần cân nhắc kỹ lưỡng.

Để hoàn thành nhiệm vụ này, không chỉ riêng Bộ Công Thương có thể thực hiện mà cần sự phối hợp chặt chẽ với nhiều bên liên quan. Do đó, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ đề xuất thành lập tổ công tác, bao gồm đại diện các bộ, ngành liên quan. Đồng thời, các địa phương cũng tích cực hỗ trợ bằng cách cử đầu mối phối hợp với tổ công tác trong việc xây dựng phương pháp và thiết kế bộ câu hỏi khảo sát. Quá trình triển khai bộ chỉ số đòi hỏi nhiều công đoạn phức tạp và nỗ lực không ngừng nghỉ.

Việc ra đời bộ chỉ số này mang ý nghĩa rất lớn. Lần đầu tiên, chúng ta sẽ có được một con số định lượng cụ thể để đánh giá hiệu quả thực hiện các FTA tại địa phương. Điều này không chỉ giúp Chính phủ dễ dàng hơn trong việc hỗ trợ và điều chỉnh chính sách, mà còn giúp Quốc hội có cơ sở rõ ràng để đánh giá công tác triển khai. Từ đó, có thể nhận diện được địa phương nào làm tốt, địa phương nào cần cải thiện, nhằm nâng cao hiệu quả thực thi.

Xây dựng Bộ chỉ số FTA Index sẽ giúp phản ánh mức độ hiệu quả của FTA đem lại cho các địa phương, đặc biệt đánh giá tác động đến những đối tượng thụ hưởng trực tiếp là doanh nghiệp và người tiêu dùng. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Chính phủ

FTA Index đã và đang trở thành động lực chính giúp doanh nghiệp, địa phương chuyển mình, thay đổi cách tiếp cận cũng như cách thực thi hiệu quả FTA. Tuy nhiên, dưới góc độ là cơ quan được giao nhiệm vụ triển khai xây dựng Đề án Bộ chỉ số FTA Index, theo ông, trong thời gian tới, chúng ta cần sự hợp lực như thế nào từ các bộ, ngành, hiệp hội doanh nghiệp để xây dựng thành công và triển khai hiệu quả Đề án sau khi được ra mắt?

Trước hết, chúng tôi đã thiết lập một cơ chế phối hợp với các bộ, ngành thông qua tổ công tác đại diện. Đối với các vấn đề quan trọng liên quan đến bộ chỉ số, như phương pháp xây dựng hay bộ câu hỏi khảo sát, tổ công tác này sẽ họp để thảo luận và đưa ra ý kiến. Điều này giúp đảm bảo sự thống nhất và phù hợp trong việc triển khai.

Ngoài ra, ý kiến từ các địa phương là rất quan trọng vì họ chính là đối tượng trực tiếp được đánh giá trong bộ chỉ số này. Sự phối hợp chặt chẽ với các địa phương không chỉ giúp nâng cao tính khả thi của bộ chỉ số mà còn đảm bảo rằng nó phản ánh đúng tình hình thực tế. Về phía các hiệp hội, chúng tôi lắng nghe ý kiến đóng góp để bộ chỉ số có thể phản ánh sát nhất mong muốn và nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp. Điều này giúp đảm bảo rằng, các phương pháp và tiêu chí đánh giá sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt hơn các cơ hội từ các FTA.

Mục tiêu của chúng tôi là thúc đẩy tất cả các tỉnh, thành phố không ngừng nâng cao hiệu quả thực hiện FTA, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực đến cộng đồng doanh nghiệp và địa phương. Từ đó, Việt Nam sẽ tận dụng tốt hơn các cơ hội từ FTA để thúc đẩy xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Hiện tại, chúng tôi đang dồn toàn lực để hoàn thiện Bộ chỉ số FTA, với mục tiêu sẵn sàng công bố trong thời gian sớm nhất. Trước mắt, nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu là hoàn thành báo cáo kết quả xây dựng Bộ Chỉ số và trình lên Thủ tướng Chính phủ xem xét. Quyết định về thời điểm công bố chính thức sẽ phụ thuộc vào chỉ đạo từ Chính phủ. Chúng tôi kỳ vọng rằng, quá trình này sẽ sớm được hoàn tất để đưa Bộ chỉ số FTA vào ứng dụng thực tế, hỗ trợ hiệu quả cho công tác đánh giá và thực thi các FTA.

Để tạo được độ minh bạch, sự tin cậy và được các địa phương tham chiếu trong quá trình hoạch định chính sách, theo ông, các địa phương, doanh nghiệp, ngành hàng cần có sự phối hợp, thực thi như thế nào để FTA Index thực sự trở thành kênh thông tin bổ sung tin cậy?

Để FTA Index trở thành kênh thông tin tin cậy, cần xây dựng một cơ chế báo cáo thường xuyên, bài bản để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Đồng thời, các chương trình tập huấn sẽ được triển khai nhằm hướng dẫn doanh nghiệp và các hiệp hội trả lời khảo sát một cách chính xác. Ý kiến từ các hiệp hội, địa phương sẽ được tiếp thu và đưa vào báo cáo để trình Chính phủ quyết định các bước triển khai tiếp theo.

Việc phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội là yếu tố then chốt, vì FTA Index không chỉ dành riêng cho một ngành hay địa phương mà là công cụ hỗ trợ trên phạm vi cả nước. Mục tiêu là xác định vị trí hiện tại, lắng nghe nhu cầu của doanh nghiệp và tối ưu hóa nguồn lực để mang lại lợi ích lớn nhất cho xã hội và nền kinh tế.

Nếu Bộ chỉ số FTA INDex được hoàn thiện và công bố, vậy Bộ Công Thương cùng các đơn vị liên quan sẽ có những chương trình phối hợp, điều hành, vận hành cụ thể như thế nào để Bộ chỉ số FTA Index thực sự phát huy hiệu quả? Ông có khuyến nghị gì đối với các địa phương, doanh nghiệp, ngành hàng…, những đối tượng, chủ thể thụ hưởng liên quan?

Để FTA Index phát huy hiệu quả, Bộ Công Thương sẽ báo cáo Chính phủ kết quả đánh giá và đề xuất các biện pháp triển khai tiếp theo, đảm bảo định hướng phù hợp. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là đẩy mạnh công tác truyền thông, giúp các bộ, ngành và địa phương hiểu rõ giá trị của chỉ số này. Đồng thời, giúp doanh nghiệp nhận thức rằng đây là công cụ hỗ trợ họ phản ánh nhu cầu và đề xuất các biện pháp từ cơ quan quản lý.

Việc phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội ngành nghề là yếu tố cốt lõi. Các địa phương cần cử đầu mối hỗ trợ thu thập dữ liệu, trong khi các hiệp hội, từ đa ngành đến đơn ngành như dệt may, thủy sản, giày dép, cần đóng góp ý kiến để bộ chỉ số phản ánh sát thực tế. Sự phối hợp đồng bộ và nỗ lực từ các bên liên quan sẽ giúp FTA Index trở thành công cụ hữu hiệu, thúc đẩy phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế bền vững.

Xin cảm ơn ông!