TP. Hồ Chí Minh: Cơ hội vươn tầm siêu đô thị công nghiệp, thương mại, dịch vụ

Ngày 23/9, tại TP. Hồ Chí Minh, Hội thảo tổng kết Diễn đàn Phát triển Công Thương TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra với chủ đề “Hiến kế - Hành động - Hội nhập quốc tế”. Sự kiện thu hút sự tham dự của lãnh đạo thành phố, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp.

Sáu nhóm hiến kế trọng tâm cho ngành Công Thương

Phát biểu tại hội thảo, ông Bùi Tá Hoàng Vũ - Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh - nhấn mạnh: Diễn đàn do Báo Tuổi Trẻ, Trường Đại học UEH ISB và Sở Công Thương phối hợp tổ chức, với mục tiêu tập hợp trí tuệ, tâm huyết của giới chuyên môn nhằm hiến kế cho sự phát triển bền vững của ngành Công Thương trong giai đoạn mới.

TP. Hồ Chí Minh, sau hợp nhất với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, đang bước vào một thời kỳ phát triển mới, không chỉ về quy mô địa lý và dân số, mà còn về vị thế và tầm vóc. Trong bức tranh đó, ngành Công Thương chiếm gần 50% GRDP, đóng vai trò trụ cột trong sản xuất, lưu thông hàng hóa và hội nhập quốc tế.

Diễn đàn được tổ chức không chỉ để giải quyết các vấn đề ngắn hạn mà còn nhằm định hình chiến lược dài hạn, giúp ngành Công Thương thật sự trở thành động lực lan tỏa cho nền kinh tế đô thị mở rộng.

Sau gần 3 tháng phát động, diễn đàn đã thu hút hơn 100 bài viết, 150 hiến kế và hàng nghìn ý kiến từ các chuyên gia, doanh nghiệp và người dân. Từ nguồn dữ liệu phong phú đó, Ban tổ chức đã tổng hợp thành 6 nhóm hiến kế trọng tâm:

Thứ nhất, chuyển đổi công nghiệp từ gia công sang sáng tạo giá trị, tập trung phát triển các ngành công nghệ cao như vi mạch bán dẫn, công nghệ sinh học, chế tạo thông minh và năng lượng tái tạo.

Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, xem đây là yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh toàn cầu, giúp tăng năng suất và thực hiện cam kết phát triển bền vững.

Thứ ba, xây dựng nền thương mại hiện đại đóng vai trò là hạ tầng lưu thông của công nghiệp, nhằm kết nối hiệu quả giữa sản xuất và thị trường, thay vì chỉ tập trung vào bán buôn, bán lẻ truyền thống.

Thứ tư, phát triển hệ thống logistics đa phương thức, tháo gỡ các điểm nghẽn hiện hữu, đồng thời xây dựng trung tâm phân phối liên vùng kết nối cảng biển, đường bộ, đường sắt và hàng không, góp phần giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa.

Thứ năm, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa, lực lượng chủ đạo của kinh tế thành phố, thông qua các chính sách về thể chế vốn, đổi mới sáng tạo và phát triển cụm ngành.

Thứ sáu, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ mới, với mô hình đào tạo nghề kép, kết hợp giữa doanh nghiệp và nhà trường nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực của thời đại công nghiệp số.

Theo đánh giá của ông Bùi Tá Hoàng Vũ, 6 nhóm hiến kế không chỉ phản ánh đúng các thách thức và yêu cầu hiện nay, mà còn mở ra một lộ trình phát triển toàn diện, sâu sắc cho ngành Công Thương TP. Hồ Chí Minh trong tương lai.

“Nếu được triển khai một cách đồng bộ và quyết liệt, thành phố không chỉ giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế, mà còn có thể vươn lên trở thành trung tâm công nghiệp - thương mại hiện đại, xanh và bền vững vào năm 2030, hướng đến tầm nhìn 2045”, ông Bùi Tá Hoàng Vũ nhấn mạnh.

Điều đáng trân trọng nhất từ diễn đàn không chỉ là những ý tưởng chính sách, mà còn là tinh thần chung tay đóng góp của cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân. Đây sẽ tiếp tục là nguồn lực quý báu để TP. Hồ Chí Minh hoạch định những chiến lược đúng đắn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Thành phố cần mở rộng không gian phát triển và tự chủ thể chế

Dưới góc nhìn của chuyên gia kinh tế hàng đầu, PGS.TS Trần Đình Thiên, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ và nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt  Nam, đã có những đánh giá sâu sắc về vai trò và tầm quan trọng chiến lược của TP. Hồ Chí Minh trong sự phát triển kinh tế của đất nước.

PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, các phân tích về TP. Hồ Chí Minh hiện nay không chỉ có tính thuyết phục mà còn góp phần định vị tầm nhìn chiến lược cho thành phố trong tương lai, một tương lai đầy thách thức nhưng lại rất cần thiết phải được xác lập rõ ràng và cụ thể.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, TP. Hồ Chí Minh không chỉ là trung tâm phát triển lớn nhất cả nước mà còn cần vươn lên thành một thế lực cạnh tranh toàn cầu hiện đại. Việc mở rộng địa giới hành chính qua sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã mang lại cho thành phố một “thực lực mới” và gánh vác “sứ mệnh mới”. Thành phố không chỉ dừng lại ở vai trò đầu tàu kinh tế mà cần thể hiện được vai trò dẫn dắt, lan tỏa sự phát triển trên tầm cao mới, vượt ra ngoài khuôn khổ công nghiệp và dịch vụ truyền thống.

Do đó, TP. Hồ Chí Minh cần mở ra các không gian phát triển mới để tận dụng tối đa lợi thế công nghệ, xu thế toàn cầu hóa và động lực thời đại. PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, cơ cấu kinh tế của thành phố cần được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu thị trường thế giới, lấy “họ cần gì - mình làm đó” làm nguyên tắc. “Làm với tinh thần đi sau nhưng vượt trước. Nếu không vượt thì sẽ mãi đi theo”, PGS.TS Trần Đình Thiên nói, đồng thời đặt lại câu hỏi về sản xuất cái gì, cho ai, bằng công nghệ nào và ai có thể đồng hành cùng thành phố.

Lợi thế lớn của TP. Hồ Chí Minh không chỉ nằm ở quy mô mà còn ở khả năng hội tụ sức mạnh từ 3 trung tâm kinh tế lớn, tạo nên thế mạnh gần như “vô đối” tại Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm lợi thế này là trách nhiệm to lớn, nhất là khi thành phố đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, đối mặt với cạnh tranh gay gắt trong khi vị thế toàn cầu vẫn chưa được khẳng định rõ ràng.

PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh, TP. Hồ Chí Minh cần xác định đúng đối thủ cạnh tranh ở tầm khu vực và quốc tế, thay vì chạy đua theo tư duy “làng xã” với các mô hình đô thị nhỏ bé, thiếu sức cạnh tranh. Nếu chọn đúng “mẫu hình” phát triển và kiên trì cải cách, TP. Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể trở thành một siêu đô thị dẫn đầu châu Á thay vì chỉ là trung tâm lớn nhất trong nước.

Một điểm đặc biệt trong quan điểm của ông Thiên là tầm quan trọng của việc khai phá các không gian phát triển mới như: Không gian biển, bầu trời, lòng đất, không gian văn hóa và không gian số. Phát triển lâu nay bị giới hạn trong không gian mặt đất, khai thác tài nguyên đất đai và các ngành công nghiệp nông nghiệp truyền thống. Nhưng với tác động của công nghệ, toàn cầu hóa và yêu cầu cạnh tranh quốc tế, TP. Hồ Chí Minh cần mở rộng không gian phát triển đa chiều. Việc này không chỉ tạo lợi thế mới mà còn chuyển hóa các bất lợi thành cơ hội, dựa trên nhu cầu thị trường toàn cầu và xu hướng công nghệ hiện đại.

Vị chuyên gia này cảnh báo, nếu TP. Hồ Chí Minh tiếp tục phát triển theo tư duy cũ, chỉ cạnh tranh trên mặt đất dù có mở rộng địa giới hành chính cũng sẽ rất phiến diện. Không gian số với tiềm năng “vô tận” phải được xem là phần cốt lõi trong cấu trúc kinh tế mới. Tương tự, không gian văn hóa - vốn thường bị tranh luận về bảo tồn hay phát triển, cần được khai thác như một nguồn lực chiến lược.

Liên quan đến siêu cảng Cần Giờ, ông đề xuất đây cần được xem là “cảng xuất phát từ Nam ra Bắc” với tầm nhìn chiến lược. Nếu được khai thác hiệu quả, cụm cảng TP. Hồ Chí Minh có thể tạo sức ảnh hưởng kinh tế không thua kém bất kỳ cảng lớn nào trên thế giới.

Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay của TP. Hồ Chí Minh theo ông Thiên chính là thể chế, từ quyền hạn hạn chế, thiếu không gian đổi mới sáng tạo đến sự bị động trong quản lý. Trong khi kinh tế tăng trưởng vượt bậc trong 15-20 năm qua, cơ chế điều hành vẫn chậm đổi mới, cản trở đà bứt phá.

“Muốn hoàn thành sứ mệnh đầu tàu, TP. Hồ Chí Minh cần cơ chế tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm. Bài học từ Bình Dương cho thấy, nếu tận dụng đúng lợi thế, TP. Hồ Chí Minh và các “con rồng” khác hoàn toàn có thể hợp lực thành một “rồng ba đầu” mạnh mẽ”, PGS.TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Đồng thời đặt niềm tin với tầm nhìn chiến lược và sự quyết tâm cải cách mạnh mẽ, TP. Hồ Chí Minh có đầy đủ tiềm năng để trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa - công nghệ hàng đầu khu vực, góp phần đưa Việt Nam vươn xa trên bản đồ thế giới.

Sớm cụ thể hóa các hiến kế, khai thác không gian phát triển mới

Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đánh giá cao nỗ lực của Sở Công Thương và các đơn vị liên quan trong việc tổ chức diễn đàn, tạo không gian hiến kế thẳng thắn, trách nhiệm.

Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, việc sáp nhập hành chính với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã mở ra bước ngoặt lịch sử, đưa TP. Hồ Chí Minh vào thời kỳ phát triển mới với kỳ vọng trở thành siêu đô thị công nghiệp - thương mại - dịch vụ có sức cạnh tranh quốc tế. Tuy nhiên, thành phố cũng đối diện nhiều thách thức như quy hoạch thiếu đồng bộ, hạ tầng chưa hoàn thiện, liên kết vùng hạn chế và tác động biến đổi khí hậu.

Các ý tưởng nổi bật được nhắc đến như biến TP. Hồ Chí Minh thành "tâm chấn phát triển" (GS Vũ Minh Khương), phát triển "hai cụm dịch vụ chiến lược" (GS Nguyễn Trọng Hoài), xây dựng "Silicon Valley Đông Nam Á" (TS Võ Xuân Hoài) hay trung tâm y tế khu vực (thầy thuốc Võ Anh Tuấn).

"Sau hội thảo, thành phố sẽ chỉ đạo Sở Công Thương phối hợp với báo Tuổi Trẻ và các đơn vị liên quan nhanh chóng hệ thống, tham mưu cụ thể để hiện thực hóa các hiến kế thành hành động", Phó Chủ tịch Nguyễn Mạnh Cường nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi sự đồng hành lâu dài của cộng đồng chuyên gia, doanh nghiệp và người dân.

Phó Chủ tịch TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, với sự chung sức đồng lòng của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và nhân dân, mục tiêu đưa TP. Hồ Chí Minh trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, công nghệ và dịch vụ hàng đầu Đông Nam Á sẽ sớm thành hiện thực.