Tín hiệu tích cực từ kết quả tuyển sinh khối trường ngành Công Thương

Quy mô mở rộng và chất lượng nâng cao

Trong giai đoạn 2021-2025, công tác tuyển sinh các cơ sở đào tạo thuộc Bộ Công Thương ghi nhận những tín hiệu tích cực, đặc biệt ở khối đại học. Tổng số sinh viên đang theo học tại các cơ sở trực thuộc Bộ tăng từ khoảng 156.616 năm 2021 lên 198.782 năm 2025, tương đương mức tăng gần 27%. Tuyển sinh mới hàng năm duy trì ở mức 73.000-83.000 sinh viên, với năm 2024 đạt đỉnh 83.527 sinh viên.

Nhóm 9 trường đại học trực thuộc Bộ cho thấy sự tăng trưởng vượt trội về quy mô đào tạo, từ khoảng 81 nghìn sinh viên năm 2021 lên 124 nghìn năm 2025. Tuyển sinh mới tăng đều qua các năm, từ 32,6 nghìn lên 46,1 nghìn sinh viên.

Đặc biệt, sau 2023, tuyển sinh đại học bứt phá, vượt khối cao đẳng và chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng số sinh viên. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc các trường đại học mở rộng ngành nghề đào tạo, thu hút thí sinh tốt hơn, cùng với xu hướng xã hội ưu tiên bằng cấp đại học.

Trong 5 năm qua, các trường đại học đã phát triển 134 chương trình đào tạo mới ở các trình độ, trong đó có 40 chương trình đại học, góp phần đáng kể vào việc tăng trưởng tuyển sinh. Đồng thời, tỷ lệ hoàn thành chỉ tiêu tuyển sinh được cải thiện, với một số trường đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra.

Nhóm các trường thực hiện tự chủ tài chính, gồm Trường Đại học Điện lực, Công nghiệp Hà Nội, Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, Kinh tế kỹ thuật Công nghiệp và Công Thương TP. Hồ Chí Minh, có mức tăng trưởng ổn định, quy mô đào tạo lớn và tỷ lệ tuyển sinh đạt hoặc vượt 95-100% chỉ tiêu. 

Những trường này chủ động mở rộng ngành đào tạo theo xu hướng thị trường, như năng lượng, logistics, kinh tế số, đồng thời nâng cao chất lượng chương trình và hợp tác với doanh nghiệp. Ngoài ra, các trường tự chủ tài chính còn đẩy mạnh tuyển sinh chương trình liên kết quốc tế, đào tạo sau đại học và liên thông, tạo sức hút mạnh mẽ đối với người học.

Nhìn chung, sự bứt phá của khối đại học trực thuộc Bộ Công Thương không chỉ nâng tổng số sinh viên lên mức cao hơn mà còn thể hiện hiệu quả của các giải pháp đào tạo, mở ngành nghề mới và cơ chế tự chủ tài chính. Đây là tín hiệu tích cực về chất lượng và quy mô đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp và thương mại.

Cần giải pháp cân bằng cơ cấu đào tạo

Đối với khối 22 trường cao đẳng trực thuộc Bộ Công Thương, trong giai đoạn 2021-2025, số sinh viên cao đẳng duy trì quanh mức 75.000 sinh viên và giảm còn khoảng 74.800 sinh viên năm 2025.

Nguyên nhân chính là sự hấp dẫn của hệ cao đẳng giảm so với đại học. Nhiều học sinh phổ thông có xu hướng chọn vào đại học hoặc học các chương trình nghề ngắn hạn thay vì cao đẳng. Do đó, các trường cao đẳng gặp khó khăn trong tuyển sinh các ngành nghề truyền thống, buộc phải chuyển hướng mở ngành mới hoặc liên kết đào tạo. Dù vậy, trong giai đoạn này, các trường cao đẳng đã phát triển 50 chương trình mới để thích ứng với nhu cầu thị trường, phản ánh nỗ lực đổi mới và cải thiện sức hút.

Đáng chú ý, nhóm trường cao đẳng đã thực hiện tự chủ tài chính, gồm Kỹ thuật Cao Thắng, Công Thương TP. Hồ Chí Minh và Kinh tế Đối ngoại, cho thấy năng lực tuyển sinh vượt trội, đạt 95-100% chỉ tiêu hàng năm. 

Những trường này có thương hiệu mạnh, đầu tư cơ sở vật chất đồng bộ, chương trình đào tạo gắn với thực tiễn doanh nghiệp, chủ động liên kết đào tạo kép, tuyển sinh trực tuyến, hợp tác FDI và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đào tạo. Khả năng mở ngành theo nhu cầu thị trường và điều chỉnh mức học phí linh hoạt giúp duy trì sức hút tuyển sinh cao.

Ngược lại, nhóm cao đẳng chưa tự chủ phụ thuộc ngân sách, cơ sở vật chất hạn chế, sức cạnh tranh thấp, nhiều trường chỉ đạt 60-80% chỉ tiêu, thậm chí phải cắt giảm một số ngành do thiếu đầu vào. Điều này đặt ra thách thức về cơ cấu trình độ đào tạo, đòi hỏi Bộ Công Thương và các trường cao đẳng phải tìm giải pháp nâng cao uy tín và chất lượng, đồng thời thu hút người học bằng các chính sách liên thông linh hoạt hoặc gắn tuyển sinh với cam kết việc làm.

Ngoài ra, biến động kinh tế - xã hội, như tác động của đại dịch COVID-19 giai đoạn đầu và suy giảm kinh tế cuối 2024, cũng ảnh hưởng đến quyết định nhập học của thí sinh, thể hiện qua mức tuyển sinh toàn hệ thống không đồng đều qua các năm. Việc cân bằng quy mô và chất lượng giữa đại học và cao đẳng là mục tiêu quan trọng để đảm bảo nguồn nhân lực đa trình độ, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và xu hướng phát triển ngành Công Thương.

Giai đoạn 2021-2025 chứng kiến những tín hiệu tích cực từ khối đại học trực thuộc Bộ Công Thương, với sự bứt phá về tuyển sinh và mở rộng ngành nghề đào tạo. Trong khi đó, khối cao đẳng vẫn gặp khó khăn nhưng đã có những nỗ lực thích ứng thị trường. Thành công trong tuyển sinh đại học cùng những cải tiến của các trường cao đẳng tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đa dạng trình độ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành Công Thương trong thời gian tới.