Tín dụng tiêu dùng: Tăng trưởng nhanh, rủi ro lớn

Home Credit - doanh nghiệp cho vay tiêu dùng đang ngày càng được nhiều người lựa chọn

Lãi suất “ảo”

Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, trong 7 năm qua, tổng dư nợ cho vay tiêu dùng đã tăng trưởng trung bình gần 20%/năm, ước tính hiện có khoảng 15,8 triệu người là khách hàng tiềm năng của các công ty cung cấp tín dụng tiêu dùng (TDTD). Tại Việt Nam, hoạt động TDTD thường được thực hiện dưới dạng các khoản vay để mua tài sản tiêu dùng như: Xe máy, máy tính, điện thoại…

Theo đánh giá của ông Trịnh Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục QLCT - TDTD có đặc điểm giá trị khoản vay nhỏ, số lượng khách hàng lớn, chi phí kinh doanh cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thời gian qua, khiếu nại liên quan đến TDTD chiếm tới hơn 80% tổng số phản ánh, khiếu nại trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng nói chung.

Ông Hồ Tùng Bách - chuyên gia Phòng Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng - cho biết: Bức tranh thị trường TDTD của Việt Nam có khá nhiều bất cập. Đơn cử, hiện nay rất nhiều đơn vị cho vay tín dụng không cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, có dấu hiệu cố tình gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng (NTD): về lãi suất cho vay, rủi ro khi vay, trường hợp chậm trả tiền thì sẽ bị phạt bao nhiêu… Đặc biệt là trong vấn đề lãi suất, thường chỉ được nhân viên trao đổi miệng với người vay, không lưu vết, khi cung cấp cho khách hàng chỉ nói chung chung từ 2-3%/tháng. Tuy nhiên, Cục QLCT đã ghi nhận có những trường hợp lãi suất cho vay bị đẩy lên “đỉnh điểm”- trên 80%/năm, còn phần lớn là ở mức 60-72%/năm, chứ không ở mức 20-30%/năm như quảng cáo.

Thêm vào đó, NTD còn thường không nhận được hợp đồng vay nợ do chỉ ký đơn ngay tại các trung tâm thương mại khi mua hàng, địa điểm giao dịch của công ty nhỏ, hợp đồng chuyển sau, nên không rõ chính xác những quy định, trách nhiệm phải chịu khi vay; nếu không trả đúng hạn, lãi suất sẽ bị tăng thêm bao nhiêu trên nợ gốc hay dư nợ giảm dần. Thậm chí, một số trường hợp, NTD còn bị các công ty quấy rối, “xã hội đen” đòi nợ…

Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng

Bà Phạm Quế Anh - chuyên gia của Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức - chia sẻ: Không chỉ tại Việt Nam, thực trạng vi phạm trong lĩnh vực TDTD là khó tránh khỏi, ngay cả ở những nước phát triển trên thế giới, con số khiếu nại trong lĩnh vực này cũng khá lớn, chiếm 45-50% số vụ khiếu kiện về tài chính, ngân hàng nói chung.

Chính vì thế, để giảm thiểu tối đa những tranh chấp, NTD Việt Nam nên nâng cao nhận thức, tìm hiểu kỹ những quy định pháp luật, quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia trao đổi. Cụ thể, cần lưu ý ngay cả trước, trong và sau khi vay, tham khảo và lựa chọn kỹ các công ty tín dụng tiêu dùng uy tín. Đặc biệt, cần yêu cầu nhân viên tư vấn làm rõ nội dung hợp đồng, các điều khoản về lãi suất, thời hạn và phương thức trả nợ, cách tính tiền phạt... Lưu giữ tất cả hóa đơn, tài liệu liên quan, gồm: Hợp đồng, các tài liệu hướng dẫn do công ty cung cấp, hóa đơn nộp tiền và các tài liệu liên quan khác để làm chứng cứ cho các hoạt động của mình.

Ngoài ra, “Chính phủ cũng cần sớm ban hành những luật định riêng cho hoạt động TDTD, quy định rõ từng trường hợp áp dụng để có sự minh bạch làm tiền đề cho phát triển của thị trường” - bà Đinh Thị Thanh Nhàn - Giảng viên Khoa Kinh tế - Luật, Đại học Thương mại Hà Nội - nhấn mạnh.