Tiết kiệm - sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số

Tiết kiệm là sợi chỉ đỏ xuyên suốt

Nhân Ngày Tiết kiệm thế giới (31/10), Thời báo Ngân hàng đã tổ chức tọa đàm “Tiết kiệm - Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số”, quy tụ các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học nhằm lan tỏa tinh thần tiết kiệm, hướng đến xây dựng một nền kinh tế tự chủ, bền vững.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà nhấn mạnh: “Đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực, góp phần lan tỏa tinh thần tiết kiệm, khuyến khích người dân hình thành thói quen tài chính lành mạnh, tích lũy an toàn, đầu tư hiệu quả; đồng thời khơi dậy ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả mọi nguồn lực từ ngân sách Nhà nước đến khu vực tư nhân và toàn xã hội”.

Theo ông Phạm Thanh Hà, tinh thần tiết kiệm đã trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong tư duy quản lý và trong mỗi chính sách phát triển của Đảng và Nhà nước. Cùng với quá trình đi lên của đất nước, nguồn vốn tiết kiệm trong dân cư ngày càng được củng cố, đóng vai trò là một trong những nguồn lực quan trọng, góp phần duy trì ổn định và thúc đẩy tăng trưởng.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tiền gửi từ cư dân tại các tổ chức tín dụng đã đạt gần 8 triệu tỷ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy niềm tin và tinh thần tích lũy của người dân vẫn duy trì ổn định, bền bỉ.

“Nguồn lực tài chính dồi dào này đã góp phần quan trọng giúp duy trì đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam ở mức cao và là điểm sáng trong khu vực cũng như trên thế giới trong suốt thời gian qua”, Phó Thống đốc nhận định.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, cạnh tranh nguồn lực ngày càng gay gắt, chi phí vốn gia tăng, việc phát huy nội lực, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong nước càng có ý nghĩa chiến lược hơn bao giờ hết. Tiết kiệm không chỉ là giá trị truyền thống, mà đã trở thành yêu cầu phát triển, là nền tảng củng cố sức mạnh tài chính quốc gia, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và tăng sức chống chịu của nền kinh tế.

Hơn bảy thập kỷ qua, ngành Ngân hàng đã đóng vai trò “huyết mạch của nền kinh tế”, là cầu nối chuyển hóa tiết kiệm thành đầu tư, niềm tin thành thịnh vượng. Từ những khoản tiết kiệm nhỏ bé, ngân hàng đã tạo nên dòng vốn khổng lồ chảy vào sản xuất, kinh doanh, hạ tầng, nông nghiệp, giáo dục, y tế,… những lĩnh vực trực tiếp nuôi dưỡng sự phát triển bền vững của đất nước. Chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, cùng sự điều hành hiệu quả đã giúp duy trì mặt bằng lãi suất hợp lý, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn, khơi thông dòng chảy tiết kiệm, đầu tư.

Trong thời đại số, tiết kiệm không chỉ là tích lũy tài chính mà còn là cách sử dụng thông minh, hiệu quả mọi nguồn lực để đổi mới, đầu tư cho tương lai. Chuyển đổi số đang mở ra hướng phát triển mới cho ngành Ngân hàng: Tự động hóa quy trình, tối ưu chi phí vận hành, nâng cao năng suất và giảm lãng phí xã hội.

Hiện nay, hơn 95% giao dịch của người dân đã được thực hiện qua kênh số, thanh toán không dùng tiền mặt tăng bình quân trên 45%/năm, giúp tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm. Các ngân hàng liên tục phát triển sản phẩm tiết kiệm tiện ích như tiết kiệm trực tuyến, tiết kiệm linh hoạt, giúp người dân gửi tiền an toàn, minh bạch, mọi lúc, mọi nơi. 

“Chỉ khi nào tiết kiệm trở thành thói quen, thành văn hóa ứng xử và là nguyên tắc quản trị, chúng ta mới có thể xây dựng được một nền kinh tế tự cường, tự chủ và phát triển bền vững trong tương lai”, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà khẳng định.

Giá trị bền vững trong chiến lược tài chính toàn diện

Ở góc nhìn nghiên cứu, PGS.TS. Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính (Ngân hàng Nhà nước), cho rằng, tiết kiệm là giá trị bền vững trong chiến lược tài chính toàn diện quốc gia. Ông dẫn lại nhiều văn kiện mang tính nền tảng: Từ Chính cương Đảng Lao động Việt Nam (1951) đã khẳng định “chính sách tài chính là tăng thu bằng cách tăng gia sản xuất, giảm chi bằng cách tiết kiệm”, đến Báo cáo chính trị Đại hội VI (1986) nhấn mạnh “dành vốn để tích lũy, mở rộng sản xuất”. Tư tưởng đó được kế thừa trong Chỉ thị của Bộ Chính trị, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và chương trình tổng thể của Chính phủ.

Theo PGS.TS. Chu Khánh Lân, bài viết “Thực hành tiết kiệm” của Tổng Bí thư Tô Lâm (tháng 6/2025) đã một lần nữa khẳng định tinh thần này: “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là điều cần làm trong cuộc sống từng cá nhân và toàn xã hội, là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững”.

Trong Chiến lược Tài chính toàn diện quốc gia, tiết kiệm là một trụ cột quan trọng. Theo Quyết định 149/QĐ-TTg năm 2020, chiến lược hướng tới phổ cập các sản phẩm, dịch vụ tài chính cơ bản, trong đó có tiết kiệm, tín dụng, bảo hiểm và thanh toán, đồng thời nâng cao kiến thức, kỹ năng quản lý tài chính cho người dân. Một trong những chỉ tiêu then chốt là ít nhất 25 - 30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại tổ chức tín dụng, con số thực tế đến năm 2024 đã đạt 33%.

Kết quả khảo sát của Ngân hàng Nhà nước cũng cho thấy, 68% người trưởng thành có tiết kiệm trong 12 tháng qua, trong đó 44% tiết kiệm cho tuổi già, 31% cho giáo dục và 13% cho đầu tư, kinh doanh. 86,2% người dân bày tỏ niềm tin vào các tổ chức tài chính được cấp phép, minh chứng rõ cho hiệu quả của chính sách tài chính toàn diện và nỗ lực lan tỏa văn hóa tiết kiệm.

Theo PGS.TS. Chu Khánh Lân, phát triển tiết kiệm trong kỷ nguyên số cần đi đôi với đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng và ổn định hệ thống tài chính, đồng thời có sự vào cuộc toàn diện của các bên liên quan. Bởi lẽ, tiết kiệm không chỉ là hành vi kinh tế, mà là nền tảng đạo đức và văn hóa, là “hòn đá tảng” để xây dựng xã hội văn minh, kinh tế tự chủ, quốc gia phát triển bền vững.

Theo khảo sát của Ngân hàng Nhà nước, 47% người dân hiện vẫn lựa chọn giữ tiền tại nhà, tỷ lệ này có xu hướng tăng theo thu nhập và phổ biến hơn ở khu vực nông thôn; 33% chọn gửi tiết kiệm tại ngân hàng, con số này cao hơn ở khu vực thành thị, gắn liền với trình độ học vấn và mức thu nhập; 6% thực hiện tiết kiệm theo hình thức không chính thức, chủ yếu tại nông thôn; trong khi chỉ 0,4% đầu tư vào chứng khoán và 0,6% tham gia quỹ hưu trí.