Tiếp cận chuỗi cung ứng ngành điện tử: Doanh nghiệp cần được tiếp sức

Để tiếp cận các chuỗi cung ứng ngành điện tử của các DN nước ngoài, DN nội phải tăng liên kết, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế đối với sản phẩm điện tử

Khó tiếp cận chuỗi cung ứng

Theo ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Cục trưởng Cục Phát triển DN, Bộ KH&ĐT, kim ngạch xuất khẩu ngành điện tử liên tục đứng đầu danh mục xuất khẩu, riêng trong năm 2017, tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng điện tử, điện gia dụng đạt khoảng 62 tỷ USD, chiếm 28,9% kim ngạch xuất khẩu cả nước. Tuy nhiên, chuỗi cung ứng từ linh kiện, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, sản phẩm hoàn chỉnh chủ yếu thuộc về khối DN đầu tư nước ngoài (FDI). Linh kiện và phụ tùng phục vụ cho sản xuất sản phẩm điện tử phần lớn đều nhập khẩu, tỷ lệ nội địa hóa chỉ khoảng 17%, chủ yếu ở các khâu có giá trị thấp như sản xuất linh kiện cơ khí, nhựa và cao su, bao bì và đóng gói, các loại sách hướng dẫn, khuôn đúc.

Doanh thu ngành công nghiệp phần cứng và điện tử chiếm 90% toàn ngành công nghệ thông tin, nhưng giá trị được nắm giữ chủ yếu bởi các doanh DN FDI, các DN trong nước chủ yếu tập trung vào lắp ráp và thực hiện dịch vụ thương mại. Đây là một thách thức lớn đặt ra cho khoảng 98% trong tổng số hơn 700.000 DN nhỏ và vừa tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử.

Tại hội thảo, nhiều DN chia sẻ hiện gặp nhiều khó khăn khi tham gia chuỗi giá trị điện tử như nguồn vốn hạn chế, công nghệ lạc hậu và không thích ứng với sự thay đổi liên tục của mặt hàng điện tử, trình độ quản trị hạn chế không đáp ứng được yêu cầu của các DN đa quốc gia.

Bên cạnh việc chưa thể tạo ra sản phẩm điện tử hoàn chỉnh, các DN Việt Nam cũng khá khó khăn khi tham gia các chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu, trong đó có nhiều thương hiệu lớn đang có mặt tại Việt Nam như Samsung, Canon… Các DN Việt Nam thường không có đủ thông tin từ các công ty đa quốc gia về tiêu chuẩn công nghệ, quản trị, chất lượng, tiêu chuẩn quốc tế đối với sản phẩm điện tử.

Tăng liên kết, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu

Để hỗ trợ DN nội địa tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử, hiện Bộ KH&ĐT đang tập trung hỗ trợ DN nhỏ và vừa tăng cường liên kết với các công ty đa quốc gia tại Việt Nam, cải thiện môi trường kinh doanh thông qua việc giúp các công ty đa quốc gia giảm chi phí khi sử dụng nguồn cung linh kiện, phụ tùng trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, thúc đẩy kết nối.

Từ phía các DN nội địa cần có các chính sách hỗ trợ DN đầu tư làm chủ công nghệ, nâng cao năng lực về quy trình sản xuất và vận hành, hỗ trợ chuyển giao, thương mại hóa. Cung cấp thông tin và hỗ trợ DN đạt được các tiêu chuẩn và chứng nhận về sản phẩm của DN đa quốc gia, hỗ trợ DN nhỏ và vừa phát triển sáng tạo trong thiết kế để tạo ra những sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhằm tạo điều kiện cho các DN ngành điện tử Việt Nam tăng cường liên kết, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng đã đưa ra sáng kiến xây dựng liên minh các DN điện tử nhằm tăng cường hợp tác, giải quyết các thách thức mà ngành phải đối mặt, từ đó góp phần nâng cao thương hiệu và khả năng cạnh tranh, giảm thiểu các rủi ro trong kinh doanh.

Từ phía các địa phương cần có sự kết nối, thực hiện nhất quán chính sách ưu đãi đầu tư nhằm mang lại lợi ích lâu dài cho các địa phương cũng như các DN tham gia chuỗi giá trị cung ứng điện tử. Cũng ở góc độ kinh nghiệm phát triển tại địa phương, bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển công nghiệp hỗ trợ, Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh cho biết, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) của TP. Hồ Chí Minh lũy kế 9 tháng năm 2018 tăng 7,89% so với cùng kỳ năm trước; trong đó tăng trưởng của ngành sản xuất hàng điện tử đạt cao (18,28%). Hiện nay, TP. Hồ Chí Minh đang tập trung hỗ trợ nâng cao năng lực cung ứng, phát triển nguồn nhân lực để DN tiếp cận chuỗi giá trị ngành điện tử thông qua các chương trình đào tạo DN phát triển bền vững theo chương trình đào tạo của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản, chương trình tư vấn cải tiến cho DN Việt Nam của Samsung, chương trình thí điểm phát triển nhà cung cấp đầu tiên tại Việt Nam do Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương phối hợp Tổ chức Tài chính quốc tế và Ngân hàng Thế giới thực hiện.