Thị trường tái chế sụp đổ sau lệnh cấm xuất khẩu rác thải của EU

Liên minh châu Âu (EU) quyết định cấm xuất khẩu chất thải nhựa để xử lý cả trong và ngoài châu Âu như một phần của thỏa thuận về quy định vận chuyển chất thải đạt được vào ngày 17/11/2023. Điều này có nghĩa là rác thải nhựa được thu gom ở các nước EU sẽ cần phải được dự trữ ở đó - và cuối cùng sẽ bị đốt cháy - nếu không ai ở châu Âu hoặc nơi khác muốn mua nguyên liệu để tái chế.

Ảnh minh họa nguồn BP

Valipac, tổ chức công nghiệp của Bỉ chịu trách nhiệm thu gom và tái chế chất thải bao bì thương mại và công nghiệp, cảnh báo rằng không có khả năng xuất khẩu nhựa thu gom và không đủ năng lực tái chế ở châu Âu, nguy cơ là nhu cầu sẽ sụp đổ. Chỉ riêng Bỉ tiêu thụ 100.000 tấn bao bì nhựa thương mại mỗi năm, trong đó khoảng 24.000 tấn hiện được xuất khẩu ra ngoài Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD).

Hiệp hội Công nghiệp Bỉ cho biết, để xử lý tới 1/4 chất thải nhựa công nghiệp thì không có giải pháp nào cả. Cơ quan này cảnh báo nguy cơ thực sự là thị trường phân loại, thu gom và tái chế bao bì nhựa có thể sụp đổ vì có quá ít năng lực tái chế ở EU và quá ít lượng rác tái chế được tiêu thụ. Vấn đề là việc sản xuất bao bì từ nhựa nguyên sinh ngày nay rẻ hơn nhiều so với sử dụng nhựa tái chế. Do đó, chất thải nhựa từ châu Âu chủ yếu được xuất khẩu để tái chế thành các sản phẩm thứ cấp, chẳng hạn như túi đựng rác, trong khi nhu cầu về chất thải nhựa tái chế ở EU thấp, dẫn đến khả năng tái chế rất ít.

Hiệp hội cảnh báo, nếu không hành động để giải quyết vấn đề này, thị trường rác thải bao bì nhựa có nguy cơ sụp đổ do thiếu cửa hàng bán hàng ở châu Âu và lệnh cấm xuất khẩu sang các nước ngoài OECD. Valipac cho biết, trong ngắn hạn và cho đến khi công suất tái chế mới được bổ sung, quy định vận chuyển chất thải mới của EU có nguy cơ cản trở hơn là thúc đẩy tăng trưởng theo hướng nền kinh tế tuần hoàn.

Liên đoàn ngành tái chế châu Âu (EuRIC) đồng ý rằng cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để thúc đẩy thị trường vật liệu tái chế ở châu Âu và tránh khủng hoảng. Nếu EU quyết định cấm xuất khẩu, các mục tiêu hàm lượng tái chế ràng buộc là giải pháp duy nhất để kéo nhu cầu về vật liệu tái chế và do đó tạo ra thị trường cho các vật liệu tuần hoàn mà trước đây phụ thuộc vào xuất khẩu. Do đó, cần nhiều mục tiêu về nội dung tái chế hơn - và không chỉ đối với nhựa, vì tỷ lệ sử dụng vật liệu tuần hoàn ở cấp EU khá trì trệ.

Valipac cho biết họ đã khuyến khích các doanh nghiệp thưởng tài chính nếu họ sử dụng bao bì nhựa có chứa tối thiểu 30% chất tái chế. Điều này kêu gọi sự hợp tác sâu rộng giữa các tổ chức mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất (EPR) ở các quốc gia khác nhau và đầu tư lớn vào việc phát triển các quy trình và cơ sở tái chế trong EU.

Hiệp hội thương mại Plastics Europe cũng lập luận tương tự khi nói rằng quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn cần một hệ thống quản lý chất thải tạo điều kiện thuận lợi và ủng hộ việc tái sử dụng nhựa và tái chế chất thải nhựa. Các biện pháp khác bao gồm loại bỏ dần việc chôn lấp và đốt chất thải nhựa có thể tái chế nhằm hướng tới một tương lai không đốt rác.

Tuy nhiên, các ngành tái chế của châu Âu đang phải đối mặt với một vấn đề mới nổi khác - sự gia tăng nhập khẩu nhựa được dán nhãn tái chế (rPET), được bán với mức giá mà các nhà tái chế của EU không thể cạnh tranh. Điều này không thể kéo dài mãi mãi vì nó gây nguy hiểm cho việc xây dựng năng lực ở EU và một lần nữa đặt ra vấn đề về một cuộc chơi bình đẳng không chỉ ở châu Âu mà còn trên toàn cầu.