Tin Khu Vực 
Thị trường lưu trữ năng lượng sẽ “bùng nổ”
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lê Bá Thông, Trưởng phòng Phát triển kinh doanh cấp cao Huawei Digital Power Việt Nam nhận định, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mạnh mẽ của ngành điện mặt trời kết hợp lưu trữ năng lượng. Theo đó, hệ thống lưu trữ năng lượng đóng vai trò then chốt giúp điều độ hệ thống, giảm tải áp lực và giữ ổn định cho lưới điện quốc gia. Đây là xu hướng tất yếu của tương lai khi mà các quốc gia có tỷ lệ năng lượng tái tạo trên 25% trên thế giới đều bắt buộc phải có hệ thống lưu trữ đi kèm.
Một dự án năng lượng mặt trời. Ảnh: EVN
Trong bối cảnh điện mặt trời chỉ hoạt động hiệu quả vào ban ngày và dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết như mưa hoặc mây che, nhiều nhà máy đang chuyển hướng nghiên cứu và đầu tư vào hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS). Giải pháp này cho phép sạc điện từ nguồn năng lượng mặt trời hoặc từ lưới vào BESS để xả sử dụng khi cần thiết.
Bên cạnh đó, khi cơ chế giá điện hai thành phần được áp dụng trong thời gian tới, hệ thống lưu trữ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc “cạo đỉnh” (peak shaving), giúp giảm công suất đỉnh và tối ưu hóa chi phí điện, qua đó giảm đáng kể hóa đơn vận hành của các nhà máy.
Ông Thông nhấn mạnh, thị trường lưu trữ năng lượng tại Việt Nam đang tăng trưởng “nóng” và còn rất nhiều dư địa để phát triển, với quy mô năm sau thường tăng gấp đôi năm trước. Đặc biệt, mô hình điện mặt trời và lưu trữ năng lượng sẽ là xu hướng chủ đạo và phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai gần. Nhận thấy tiềm năng này, Huawei đang tích cực thực hiện các chiến dịch nhằm mở rộng thị phần và cung cấp các giải pháp đồng bộ để đáp ứng các nhu cầu đa dạng tại thị trường Việt Nam, từ quy mô hộ gia đình đến các khu công nghiệp, dự án lớn.
Theo ông Nguyễn Xuân Quy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam (VCEA), thế giới đang bước vào giai đoạn chuyển dịch năng lượng sâu rộng nhất trong lịch sử. Nếu như điện mặt trời và điện gió là trụ cột của giai đoạn trước, thì BESS – chính là hạ tầng trọng yếu của hệ thống điện thế hệ mới.
Hệ thống điện tương lai không còn chỉ dựa vào nguồn và lưới, mà dựa vào khả năng linh hoạt (flexibility), khả năng phản ứng nhanh và khả năng cân bằng tức thì. Và không công nghệ nào làm được điều đó tốt hơn pin lưu trữ BESS.
Ông Nguyễn Xuân Quy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam (VCEA)
Ông Quy khằng định, tại Việt Nam, đã có đầy đủ cơ sở pháp lý ở cấp cao nhất để triển khai BESS một cách tự tin, lâu dài và bền vững. Theo đó, Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị là nền tảng chính trị cao nhất trong lĩnh vực năng lượng hiện nay. Nghị quyết xác định rất rõ: Lưu trữ năng lượng là một bộ phận quan trọng của an ninh năng lượng quốc gia. Đồng thời, khuyến khích mạnh mẽ điện mặt trời tự dùng, BESS và yêu cầu phát triển hệ thống lưu trữ quy mô lớn để hỗ trợ lưới điện.
Bên cạnh đó, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh cũng đã nâng BESS lên vị trí bắt buộc trong cấu trúc hệ thống điện mới. Luật Điện lực 61/2024/QH15 đã lần đầu tiên đưa BESS vào luật, lập hệ thống lưu trữ điện là một phần của hệ thống điện, đồng thời khuyến khích kết hợp năng lượng tái tạo và BESS, cho phép các địa phương hỗ trợ tài chính cho rooftop và BESS.
Ngoài ra, ngày 15/10 mới đây, Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam đã công bố 15 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) dành riêng cho hệ thống pin lưu trữ năng lượng. Đây là chìa khóa giúp doanh nghiệp triển khai đúng chuẩn, an toàn và đúng pháp lý.
Cần thêm cơ chế khuyến khích
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Xuân Quy, để biến BESS từ “chủ trương” thành thị trường thật sự, vẫn cần thêm các cơ chế mới. Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam đã xin đề xuất 6 kiến nghị trọng tâm với các cơ quan liên quan. Trong đó, Hiệp hội kiến nghị Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn chính thức cho mô hình “Cho thuê BESS” - mô hình kinh doanh sử dụng các hợp đồng hiệu quả năng lượng làm cơ sở.
Ngoài ra, Hiệp hội này cũng đề xuất kiến nghị ban hành cơ chế chênh lệch giá lưu trữ và biểu giá điện theo thời gian (TOU). Đồng thời, cho phép tư nhân đầu tư BESS quy mô lớn hỗ trợ lưới điện (nghị mở đấu thầu hoặc PPP cho mô hình BESS quy mô lớn); Khuyến khích mô hình Trạm sạc EV + BESS với các ưu đãi thuế và cơ chế giá điện phù hợp cho trạm sạc và BESS...
Ông Trần Quốc Tâm, Giám đốc Công ty Cổ phần Cơ điện Liên Thành Việt Nam (Lithaco) cho biết, Pin lưu trữ năng lượng là một phần thiết yếu của hệ thống năng lượng toàn cầu ngày nay và là công nghệ năng lượng đang phát triển nhanh nhất trên thị trường. Thị trường lưu trữ năng lượng sẽ bùng nổ ở Việt Nam trong bối cảnh tích hợp nhiều nguồn năng lượng tái tạo hiện nay. Do đó, định hướng về sử dụng năng lượng tái tạo tại Việt Nam không thể không có lưu trữ năng lượng.
Ông Trần Quốc Tâm, Giám đốc Công ty Cổ phần Cơ điện Liên Thành Việt Nam (Lithaco)
Tuy nhiên, thị trường lưu trữ hiện nay lại đang thiếu khung pháp lý dành riêng cho pin lưu trữ, ví dụ như cơ chế mua pin cho các hộ gia đình, các cơ chế khuyến khích đầu tư pin cho các doanh nghiệp và các nhà máy công nghiệp... Do đó, các doanh nghiệp trong ngành pin lưu trữ năng lượng sẽ kiến nghị các chính sách khung đến các cơ quan quản lý để khuyến khích thị trường pin lưu trữ năng lượng, nhằm hỗ trợ lưới điện và hỗ trợ chuyển đổi năng lượng tái tạo như định hướng của Chính phủ, Bộ Công Thương.
Trong đó, đại diện doanh nghiệp này đề xuất nên có chính sách miễn thuế về pin lưu trữ để các hộ gia đình đầu tư, sử dụng. Đồng thời, cũng cần thêm các cơ chế khuyến khích các ngân hàng thương mại hoặc các ngân hàng nhà nước cho các doanh nghiệp và các hộ gia đình vay vốn để trang bị pin cho gia đình hoặc các nhà máy công nghiệp, sản xuất...
“Nếu các cơ chế, chính sách ưu tiên cho phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng được ban hành phù hợp với định hướng chuyển đổi năng lượng của Chính phủ, thị trường pin lưu trữ tại Việt Nam chắc chắn sẽ tăng trưởng bứt phá trong thời gian tới”, ông Tâm khẳng định.
Bộ Công Thương vừa ban hành Thông tư 54/2025, sửa đổi khung giá phát điện và phương pháp tính giá dịch vụ phát điện nhằm cập nhật công thức, tiêu chí và phạm vi áp dụng. Trong Thông tư, định nghĩa và phương pháp tính toán liên quan đến nhà máy điện tích năng cũng được cập nhật, phản ánh đúng bản chất sử dụng chênh lệch cao trình để lưu trữ và phát điện theo nhu cầu hệ thống. Thông tư cũng làm rõ phạm vi điều chỉnh đối với các tổ chức và cá nhân sở hữu nhà máy điện trên lãnh thổ Việt Nam, ngoại trừ các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu, nhà máy năng lượng tái tạo nhỏ áp dụng chi phí tránh được, các tổ máy cung cấp dịch vụ phụ trợ hoặc hệ thống pin lưu trữ độc lập.
