Thế hệ GenZ: Tự do tài chính hay ảo tưởng làm giàu?

Giấc mơ tự do tài chính

Trong bối cảnh kinh tế biến động, khi truyền thông và mạng xã hội không ngừng đẩy những câu chuyện “làm giàu nhanh”, “bỏ việc đi kinh doanh” trở thành khẩu hiệu hot, không ít người trẻ GenZ bị cuốn vào cơn sốt ảo tưởng tự do tài chính.

GenZ nhìn thấy những hình ảnh hào nhoáng của những doanh nhân trẻ thành đạt, những người khẳng định rằng “làm giàu không khó”, tự nhủ rằng chỉ cần “bỏ việc đi kinh doanh” theo đuổi đam mê, mọi rào cản tài chính sẽ tan biến. Nhưng liệu thực tế có đúng như vậy, hay đây chỉ là một ảo ảnh, một cạm bẫy tinh vi do sự cường điệu của truyền thông hiện đại tạo nên?

Những câu chuyện thành công, dù có thực hay thổi phồng, đã trở thành “mẫu mực” tiêu biểu, nhưng lại ẩn chứa nhiều nguy cơ. Thế hệ genZ dễ bị mê hoặc bởi những lời hứa hẹn về tự do tài chính. “Làm giàu không khó” - câu khẩu hiệu như lời mời gọi, nhưng lại thờ ơ, hời hợt với những giá trị cần thiết để đạt được thành công bền vững: Sự nỗ lực, kiên trì và trách nhiệm.

Quan điểm “bỏ việc đi kinh doanh” không chỉ là sự phản kháng đối với môi trường làm việc truyền thống mà còn là phản ánh của một tâm lý muốn tìm kiếm sự tự do tuyệt đối. Tuy nhiên, tự do tài chính thực chất không đến từ việc từ bỏ công việc ổn định mà là sự cân bằng giữa đam mê và trách nhiệm.

Người trẻ cần nhận thức rằng, kinh doanh không chỉ đơn thuần là “làm giàu nhanh” mà còn đòi hỏi sự đầu tư công sức, kiến thức và thời gian. Chính những giá trị truyền thống như sự siêng năng, tính kiên trì và tinh thần trách nhiệm mới là chìa khóa dẫn đến thành công lâu dài.

Sự cường điệu trên mạng xã hội chỉ là bề nổi của một hiện tượng phức tạp, trong đó không ít cá nhân bị cuốn vào vòng xoáy của “đi làm giàu” mà bỏ quên việc xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.

Một ví dụ thực tế cho thấy, mức độ ảnh hưởng của trào lưu này xảy ra vào thời điểm bùng nổ của các dự án crypto và NFT vào năm 2021. Tại TP. Hồ Chí Minh, đã có tình trạng một nhóm bạn trẻ, sau khi say mê những video “làm giàu nhanh” trên các nền tảng như TikTok và Facebook, đã quyết định rút hết số tiền tiết kiệm của mình để đầu tư vào một dự án NFT không rõ nguồn gốc.

Ban đầu, họ được hứa hẹn lợi nhuận cao trong thời gian ngắn, nhưng sau đó dự án sụp đổ, khiến nhiều người trong nhóm phải gánh chịu hậu quả nặng nề về tài chính. Ví dụ này minh họa rõ ràng cách mà những lời quảng cáo cường điệu trên mạng xã hội có thể đánh lừa tâm lý thiếu kinh nghiệm của GenZ, đẩy họ vào con đường “làm giàu ảo tưởng”.

Các lớp học "làm giàu nhanh" nở rộ thu hút sự quan tâm của nhiều người. Ảnh: Linh Chi

Cũng không thể bỏ qua những vụ lừa đảo liên quan đến các khóa học dạy làm giàu và đầu tư tài chính ngày càng gia tăng. Thời điểm cuối năm 2024, dư luận xôn xao thông tin về chuyên án bắt giữ Phó Đức Nam - TikToker Mr Pips (ở TP. Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) với cáo buộc lừa đảo. Cơ quan chức năng đánh giá với hơn 2.660 bị hại và 5.200 tỷ đồng bị thu giữ, đường dây lừa đảo của TikToker Mr Pips "lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam về ngoại hối, chứng khoán".

Theo đó, Phó Đức Nam đã hợp tác cùng Lê Khắc Ngọ - TikToker Mr Hunter xây dựng "đế chế" riêng với thủ đoạn tinh vi và một vẻ ngoài hào nhoáng, giàu sang. Đáng chú ý, Nam và Ngọ thường "lùa gà" bằng những khóa đào tạo đầu tư online (trực tuyến) về phương pháp kiếm tiền dễ dàng từ chứng khoán quốc tế, kích thích bị hại nạp tiền.

Nhìn nhận từ góc độ tâm lý học, giới trẻ ngày nay đang trong giai đoạn tìm kiếm bản sắc cá nhân, muốn khẳng định sự độc lập và tự chủ trong cuộc sống. Họ thường phản kháng trước các quy chuẩn và áp lực của xã hội, từ đó tạo ra một “trào lưu” mới, nhưng lại thiếu đi sự đào sâu về ý nghĩa thực sự của thành công.

Thành công không chỉ đến từ những chiến thắng lớn lao trong kinh doanh mà còn là kết quả của quá trình tích lũy kiến thức, kinh nghiệm và lòng tự trọng. Khi chỉ trích các mô hình truyền thống mà không đưa ra giải pháp thay thế hợp lý, trào lưu “làm giàu không khó” chỉ có khả năng khiến các bạn trẻ sa ngã vào mê cung ảo tưởng, dễ bị lợi dụng bởi những “ông trùm” có kinh nghiệm và sự tinh vi trong khai thác tâm lý.

Khi giấc mơ làm giàu trở thành "con dao hai lưỡi"

Theo báo cáo của Hãng bảo mật Kaspersky, Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia bị tấn công lừa đảo tài chính nhiều nhất. Trong nửa đầu năm 2024 tại Đông Nam Á, Thái Lan là quốc gia ghi nhận số vụ tấn công lừa đảo tài chính cao nhất với 141.258 vụ, tiếp theo là Indonesia với 48.439 trường hợp. Con số này ở Việt Nam là 40.102 vụ.

Một trong những mặt trái nổi bật của trào lưu này là sự mất mát của tính chuyên nghiệp. Khi người trẻ coi trọng những “vũ đạo” doanh nhân mới mẻ trên mạng xã hội, họ dễ rơi vào cái bẫy của việc so sánh mình với những hình ảnh không thực tế. Ví dụ, có trường hợp của một bạn trẻ từng làm việc tại một công ty công nghệ lớn, quyết định từ bỏ công việc ổn định để “chạy theo mây” kinh doanh online sau khi bị thu hút bởi các khóa học “làm giàu nhanh”.

Kết quả, do thiếu kinh nghiệm và chỉ dựa vào những lời khuyên cắt ngang từ các influencer, bạn trẻ này đã gặp phải thất bại nghiêm trọng, để lại hậu quả tài chính và ảnh hưởng xấu đến danh tiếng cá nhân.

Hơn nữa, quan điểm “làm giàu không khó” còn có tác động tiêu cực đến văn hóa làm việc và xã hội nói chung. Khi mà tinh thần “sống nhanh, ngất ngây” chiếm ưu thế, giá trị của sự cố gắng, kiên trì và kỷ luật dần bị lu mờ. Những giá trị truyền thống, vốn đã được hình thành qua hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm bỗng trở nên “lạc lõng” trong mắt giới trẻ.

Một số người không kịp thích nghi đã phải đối mặt với cảnh nợ nần chồng chất, trong khi những người khác bị lợi dụng bởi các “ông trùm” trong giới kinh doanh mờ ám, dẫn đến những vụ lừa đảo và thậm chí phá sản. Những ví dụ này càng khẳng định rằng, con đường “làm giàu nhanh” mà nhiều người trẻ mù quáng theo đuổi có thể dẫn đến những hậu quả khó lường, ảnh hưởng sâu rộng đến cả nền kinh tế và xã hội.

GenZ dễ bị mê hoặc bởi những lời hứa hẹn về tự do tài chính. Ảnh minh họa

Trong thời buổi công nghệ phát triển mạnh mẽ và sự biến đổi của thị trường diễn ra nhanh chóng, việc duy trì các giá trị cốt lõi là vô cùng cần thiết. Tự do tài chính không phải là kết quả của một quyết định bộc phát hay một cú click “like” trên mạng xã hội, mà là kết quả của một quá trình học hỏi, lao động chăm chỉ và không ngừng phấn đấu. Nếu không có sự cân bằng này, “làm giàu nhanh” chỉ có thể trở thành một ảo mộng dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho cả cá nhân và xã hội.