Thấy gì từ việc Toyota “nhập khẩu ngược” 3 mẫu xe tại Nhật Bản?

Bước đi linh hoạt trong chiến lược toàn cầu của Toyota

Trong nhiều thập kỷ, mô hình sản xuất của Toyota gắn liền với hình ảnh Nhật Bản là trung tâm, nơi các dòng xe được xuất khẩu đi khắp thế giới, trong đó có thị trường Mỹ. Tuy nhiên, theo thời gian, Toyota cũng như các hãng xe Nhật Bản khác đã mở rộng mạnh mẽ hoạt động sản xuất tại Mỹ, không chỉ để giảm chi phí logistics mà còn để thích ứng với các yêu cầu ngày càng cao về nội địa hóa, tiêu chuẩn kỹ thuật và chính sách thương mại của nước sở tại.

Việc Toyota đặt mục tiêu bắt đầu bán tại Nhật Bản ba mẫu xe sản xuất tại Mỹ, sedan Camry, SUV Highlander và bán tải Tundra từ năm 2026 cho thấy cách tiếp cận linh hoạt hơn trong việc phân bổ sản xuất và thị trường tiêu thụ. Đây không phải là lần đầu Toyota cân nhắc “nhập khẩu ngược”, nhưng trong bối cảnh hiện nay, động thái này mang nhiều tầng ý nghĩa hơn.

Về mặt sản phẩm, Camry và Highlander vốn là những mẫu xe quen thuộc với người tiêu dùng Nhật Bản. Dù trong những năm gần đây, Toyota đã điều chỉnh danh mục sản phẩm trong nước để tập trung hơn vào các dòng xe cỡ nhỏ, tiết kiệm nhiên liệu, phù hợp với điều kiện hạ tầng và xu hướng dân số già. 

Trong khi đó, Tundra, mẫu bán tải cỡ lớn, không phải là lựa chọn phổ biến tại Nhật, song việc đưa mẫu xe này về thị trường nội địa có thể mang tính biểu trưng nhiều hơn là kỳ vọng doanh số lớn.

Ở góc độ chiến lược sản xuất, việc nhập xe từ Mỹ về Nhật giúp Toyota tối ưu công suất tại các nhà máy ở Bắc Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh hãng đang tăng tốc đầu tư vào sản xuất hybrid và pin. Nhà máy pin trị giá 13,9 tỷ USD tại bang North Carolina, cùng kế hoạch đầu tư 10 tỷ USD trong vòng 5 năm vào sản xuất tại Mỹ, cho thấy Toyota coi Mỹ không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn mà còn là một trụ cột sản xuất dài hạn.

Khi năng lực sản xuất tại Mỹ ngày càng hoàn thiện, việc phân bổ một phần sản lượng để phục vụ thị trường Nhật Bản là bước đi hợp lý về mặt vận hành. Điều này giúp Toyota linh hoạt hơn trong quản trị chuỗi cung ứng toàn cầu, giảm phụ thuộc tuyệt đối vào các nhà máy trong nước, đồng thời tăng khả năng thích ứng trước các biến động địa chính trị và thương mại.

Tín hiệu từ thương mại Nhật - Mỹ 

Bên cạnh yếu tố kinh doanh, kế hoạch của Toyota cũng phản ánh bối cảnh thương mại Nhật – Mỹ đang đặt ra những yêu cầu mới đối với các doanh nghiệp lớn. Trong nhiều năm, thặng dư thương mại của Nhật Bản với Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực ô tô, luôn là vấn đề được Washington quan tâm. 

Việc các hãng xe Nhật Bản, trong đó có Toyota, gia tăng đầu tư sản xuất tại Mỹ và thậm chí đưa xe “Made in USA” quay trở lại Nhật Bản mang ý nghĩa biểu trưng rõ rệt. Đây là thông điệp cho thấy các doanh nghiệp Nhật sẵn sàng đóng vai trò tích cực hơn trong việc cân bằng quan hệ thương mại, thông qua đầu tư, tạo việc làm và mở rộng chuỗi giá trị tại Mỹ.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng quy mô nhập khẩu ngược nhiều khả năng sẽ không lớn, ít nhất trong giai đoạn đầu. Thị trường Nhật Bản có những đặc thù riêng về thị hiếu, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định, khiến xe sản xuất cho thị trường Mỹ không phải lúc nào cũng phù hợp hoàn toàn. Do đó, kế hoạch của Toyota nhiều khả năng mang tính chiến lược và biểu tượng nhiều hơn là giải pháp trực tiếp để thay đổi cán cân thương mại.

Ở tầm rộng hơn, động thái này cho thấy ngành ô tô toàn cầu đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu sắc. Sự chuyển dịch sang xe điện, hybrid, cùng với yêu cầu nội địa hóa sản xuất tại các thị trường lớn, đang làm mờ đi ranh giới truyền thống giữa “nước sản xuất” và “nước tiêu thụ”. Một mẫu xe có thể được thiết kế tại Nhật Bản, sản xuất tại Mỹ, sử dụng pin từ một bang khác, rồi quay trở lại Nhật để bán, điều từng được xem là bất thường, nay dần trở thành một lựa chọn chiến lược.

Với Toyota, việc đưa xe sản xuất tại Mỹ về Nhật Bản cũng là cách để thử nghiệm phản ứng của thị trường nội địa trước các sản phẩm mang “dấu ấn toàn cầu” rõ nét hơn. Điều này có thể mở ra những hướng đi mới trong dài hạn, nhất là khi nhu cầu trong nước Nhật Bản đang tăng trưởng chậm, buộc các hãng xe phải liên tục điều chỉnh danh mục sản phẩm và mô hình kinh doanh.

Từ góc nhìn chính sách, kế hoạch của Toyota phản ánh vai trò ngày càng lớn của doanh nghiệp trong việc “giảm nhiệt” các căng thẳng thương mại, thông qua những quyết định đầu tư và phân bổ sản xuất mang tính thực chất. Dù không thể thay thế các thỏa thuận ở cấp chính phủ, những bước đi như vậy góp phần tạo ra bối cảnh thuận lợi hơn cho đối thoại và hợp tác kinh tế song phương.

Việc Toyota đặt mục tiêu bắt đầu bán ba mẫu xe sản xuất tại Mỹ ở Nhật Bản từ năm 2026 không chỉ là câu chuyện về một vài dòng xe hay một thị trường cụ thể.
Đây là dấu hiệu cho thấy sự điều chỉnh chiến lược của một tập đoàn toàn cầu trước những thay đổi sâu sắc của môi trường thương mại, sản xuất và tiêu dùng. Những động thái như vậy có thể trở thành xu hướng phổ biến hơn, khi các hãng xe buộc phải linh hoạt và “toàn cầu hóa” sâu hơn để duy trì vị thế cạnh tranh.