Thấy gì từ việc Australia đẩy nhanh cắt giảm khí thải tới năm 2035?

Áp lực tăng tốc và khoảng cách lớn giữa mục tiêu và thực tế

Australia đang đối mặt với thách thức chưa từng có trong hành trình giảm phát thải khí nhà kính, khi những dữ liệu mới nhất từ Cơ quan Biến đổi khí hậu (Climate Change Authority - CCA) cho thấy, nước này phải đẩy nhanh mạnh mẽ tốc độ cắt giảm trong thập kỷ tới nếu muốn đạt mục tiêu vào năm 2035. Báo cáo tiến độ năm 2025 của CCA chỉ ra một nghịch lý rõ ràng, dù đã đạt được mức giảm đáng kể so với năm 2005, Australia vẫn đi chậm so với mục tiêu khí hậu mà chính phủ liên bang đặt ra.

Theo báo cáo, lượng phát thải của Australia đã giảm 10 triệu tấn CO2 trong năm tính đến tháng 6, xuống còn 437,5 triệu tấn, tương đương mức giảm 28,5% kể từ năm 2005. Đây là một bước tiến đáng kể, phản ánh nỗ lực chuyển đổi năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo và cải thiện hiệu quả công nghiệp trong nhiều năm qua. CCA dự báo đến năm 2030, Australia sẽ đạt mức giảm 42% so với 2005, gần sát mục tiêu 43% của chính phủ, cho thấy xu hướng giảm phát thải đang đi đúng hướng.

Tuy nhiên, bức tranh dài hạn lại cho thấy áp lực lớn hơn nhiều. Theo CCA, đến năm 2035, lượng khí thải của Australia chỉ có thể giảm 48% nếu duy trì tốc độ cắt giảm hiện tại. Con số này thấp hơn rất nhiều so với cam kết quốc gia, giảm 62 - 70% vào năm 2035. Khoảng cách hơn 20 điểm phần trăm, thậm chí lớn hơn nếu nhắm tới mức cắt giảm 70%, cho thấy tốc độ giảm phát thải hiện nay không đủ để đáp ứng kỳ vọng.

CCA nhấn mạnh rằng, tốc độ cắt giảm khí thải của Australia sẽ phải tăng gấp ba lần trong thập kỷ tới nếu muốn đạt mốc 70% vào năm 2035. Điều này đồng nghĩa không chỉ duy trì những nỗ lực hiện tại, mà còn phải thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng với quy mô và tốc độ lớn hơn nhiều, từ việc mở rộng năng lượng tái tạo đến xử lý nguồn phát thải từ các lĩnh vực truyền thống như khai thác nhiên liệu hóa thạch.

Bộ trưởng Bộ Biến đổi Khí hậu và Năng lượng Chris Bowen phát tín hiệu rằng, Australia có thể áp dụng các chính sách mạnh mẽ hơn để tăng tốc giảm phát thải. Điều này phản ánh nhận thức ngày càng rõ ràng về yêu cầu cấp bách của chuyển đổi năng lượng, cũng như sự đồng thuận rộng hơn trong hệ thống chính trị về việc tiến nhanh hơn trong thập kỷ quan trọng trước mắt.

Cùng lúc, chính phủ đã giành được sự ủng hộ đối với dự luật bảo vệ môi trường mới, bao gồm các biện pháp nhằm đẩy nhanh phát triển năng lượng sạch. Sự kiện này cho thấy, nền tảng thể chế và pháp lý cho quá trình chuyển đổi đang dần được củng cố, tạo điều kiện thuận lợi để các mục tiêu khí hậu được triển khai thực chất hơn.

Các bước đi then chốt và cơ hội chuyển đổi cho Australia

Trong bối cảnh áp lực tăng tốc cắt giảm phát thải, CCA đã đưa ra 7 khuyến nghị trọng tâm nhằm tháo gỡ điểm nghẽn và thúc đẩy chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới. Một trong những khuyến nghị quan trọng nhất là đẩy nhanh tiến độ phê duyệt các dự án năng lượng tái tạo, lĩnh vực được xem là trụ cột để Australia đạt các mục tiêu khí hậu.

Quá trình phát triển năng lượng sạch tại Australia thời gian qua được ghi nhận có bước tiến, nhưng vẫn gặp không ít trở ngại về pháp lý, hạ tầng truyền tải và tốc độ cấp phép. Việc rút ngắn thời gian phê duyệt, giảm bớt thủ tục hành chính và tạo cơ chế thuận lợi hơn sẽ cho phép tăng mạnh công suất năng lượng tái tạo, mở rộng quy mô sản xuất điện sạch và thay thế nhanh hơn nguồn điện từ nhiên liệu hóa thạch.

Bên cạnh đó, CCA đề xuất tập trung xử lý tình trạng rò rỉ khí mê-tan tại các dự án nhiên liệu hóa thạch, một trong những nguồn phát thải có tác động mạnh nhất đến biến đổi khí hậu. Kiểm soát và giảm rò rỉ mê-tan không chỉ góp phần cắt giảm phát thải ngay lập tức mà còn giúp Australia cải thiện hình ảnh trong các cam kết khí hậu toàn cầu.

Một khuyến nghị đáng chú ý khác là mở rộng Chương trình Đầu tư Công suất (Capacity Investment Scheme). Đây là cơ chế giúp thu hút nguồn vốn lớn hơn cho các dự án năng lượng sạch, đặc biệt trong giai đoạn thị trường cần tín hiệu rõ ràng để dịch chuyển khỏi năng lượng hóa thạch. Truyền tải, lưu trữ năng lượng và hệ thống dự phòng cũng sẽ là những lĩnh vực cần nguồn lực lớn để đảm bảo hệ thống điện vận hành ổn định trong giai đoạn chuyển đổi.

Cùng với các chính sách và đầu tư, động lực chuyển đổi còn đến từ môi trường chính trị thuận lợi hơn. Dự luật bảo vệ môi trường mà chính phủ vừa nhận được ủng hộ sẽ tạo cơ sở để rút ngắn quá trình phát triển các dự án năng lượng sạch, đồng thời xây dựng hệ thống quy định phù hợp hơn với mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Những chuyển động này đặt Australia trước thách thức lớn: Phải duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế đồng thời đẩy nhanh cắt giảm khí thải, cân bằng chuyển đổi năng lượng với ngành khai khoáng, một trong những trụ cột kinh tế truyền thống và giải quyết bài toán năng lượng sạch trong vòng một thập kỷ tới.

Dù còn nhiều thách thức, những dữ liệu mới nhất và các khuyến nghị của CCA cho thấy cửa sổ cơ hội vẫn rộng mở. Australia đã đi được một chặng đường dài trong hành trình giảm phát thải và nếu đẩy mạnh cải cách, mở rộng đầu tư năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu quả từ các lĩnh vực thải nhiều khí nhà kính, nước này hoàn toàn có thể tiến gần hơn tới mục tiêu 2035. Giai đoạn tới sẽ là thời điểm quyết định để Australia chứng minh năng lực dẫn dắt trong chuyển đổi năng lượng, không chỉ trong khu vực mà cả trên trường quốc tế.