Thanh Hóa quy tập, xác định danh tính liệt sỹ: Không để ai bị lãng quên

Cam kết để không ai bị lãng quên

Thanh Hóa là một trong những địa phương có số lượng lớn lực lượng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu qua các thời kỳ chiến tranh, vì thế, số lượng hài cốt liệt sỹ chưa được quy tập hoặc chưa xác định được danh tính còn lớn. Theo số liệu thống kê, hiện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có trên 37.000 liệt sỹ chưa xác định được thông tin. 

Trong những năm qua, nỗ lực tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sỹ của Thanh Hóa được thực hiện lặng lẽ mà bền bỉ, kết hợp “chân đi – tay làm” giữa "trận địa" thông tin lịch sử và khoa học nhận dạng hiện đại.

Xem qua vài con số trong những năm trở lại đây, có thể không nói hết chiều sâu nhân văn, nhưng cho thấy nỗ lực của cả hệ thống chính trị cũng như nhân dân tỉnh Thanh Hóa. Giai đoạn 2021–2025, Thanh Hóa đã tìm kiếm, quy tập được 109 hài cốt liệt sỹ; riêng mùa khô 2024–2025 quy tập 22 hài cốt, vượt kỳ vọng đề ra (21 hy sinh trên đất bạn Lào, 1 trong nước).

Mới đây, vào tháng 5/2025, tỉnh Thanh Hóa tổ chức truy điệu, an táng 21 hài cốt tại Nghĩa trang liệt sỹ Quốc tế Đồng Tâm (xã Đồng Tâm), một nghi lễ trang nghiêm đã được tổ chức thay cho lời khẳng định, cam kết sẽ không để ai bị lãng quên.

Điểm nổi bật trong cách làm của Thanh Hóa đó là cơ chế chỉ huy – phối hợp thống nhất. Ban Chỉ đạo 515 tỉnh duy trì nền nếp “xuất quân – đón quân” theo mùa khô, quán triệt nhiệm vụ cho Đội quy tập thuộc Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, đồng thời tổng kết, khen thưởng kịp thời để khích lệ lực lượng nơi biên viễn.

Khuôn khổ liên tỉnh, liên quốc gia cũng được siết chặt. Cụ thể như vào ngày 22/5/2025, tại Sầm Nưa (Hủa Phăn, Lào), hai bên hội đàm và ký kết phối hợp tìm kiếm, hồi hương hài cốt liệt sỹ, thống nhất phương hướng mùa khô 2025–2026: “Làm đến khi kết luận địa bàn không còn thông tin”.

Như Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh đã nhấn mạnh tại hội nghị cao điểm thu nhận mẫu ADN của thân nhân liệt sỹ chưa xác định được danh được tổ chức mới đây: Trong các cuộc kháng chiến của dân tộc ta, hàng vạn người con ưu tú của quê hương Thanh Hóa hăng hái lên đường nhập ngũ, tham gia các lực lượng vũ trang, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và thực hiện các nhiệm vụ khác. Nhiều tấm gương hi sinh anh dũng vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Ông Nguyễn Doãn Anh luôn trăn trở: “Chiến tranh tuy đã lùi xa, nhưng nỗi đau thương mất mát mà chiến tranh để lại cho đất nước, cho quê hương và mỗi gia đình, người thân liệt sỹ là vô cùng to lớn và không thể lấy gì bù đắp được. Hiện, vẫn còn không ít liệt sỹ mà gia đình, người thân, đồng chí, đồng đội chưa tìm được mộ, chưa xác định được danh tính. Nỗi đau, sự day dứt luôn đi cùng năm tháng đối với mỗi gia đình, mỗi người thân, đồng chí, đồng đội”.

Trong một lần ghé thăm Nghĩa trang Liệt sỹ quốc tế Đồng Tâm vào dịp cận kỳ ngày 27/7, chứng kiến hàng nghìn ngôi mộ không danh, tôi như càng thấu hiểu, cảm nhận được khoảng trống trong mỗi gia đình khi mẹ chưa tìm được con, vợ chưa tìm được chồng, con chưa từng một lần được gặp cha.

Khoa học – bước đột phá trong hành trình tri ân

Nếu như tìm kiếm ngoài thực địa là phần “chân đi”, thì giám định ADN là phần “tay làm”, có lẽ đây sẽ là một bước đột phá trong hành trình tri ân những người đã ngã xuống vì hòa bình của dân tộc.

Thông qua chiến dịch thu nhận, phân tích mẫu sinh phẩm ADN thân nhân liệt sỹ được Công an tỉnh Thanh Hóa triển khai, đã tiếp nhận 37.387 mẫu. Khi ADN xác định được danh tính, niềm vui không chỉ đến với thân nhân liệt sỹ, mà còn lan tỏa thành niềm tin xã hội, mọi nỗ lực tri ân đều phải gắn với tính chính xác, minh bạch và bền vững.

Ngoài ra, việc xây dựng ngân hàng gen ADN có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các liệt sỹ và gia đình, thân nhân liệt sỹ; thông qua đó, sẽ giúp nhận diện chính xác danh tính của liệt sỹ. Đây là điều rất quan trọng trong việc xác định các di hài liệt sỹ chưa được biết đến hoặc không có giấy tờ rõ ràng.

Tại một hội nghị cao điểm thu nhận mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh cho biết: “Việc xác định danh tính hài cốt liệt sỹ bằng phương pháp giám định ADN là bước tiến quan trọng, mang tính đột phá trong công tác đền ơn đáp nghĩa. Tuy nhiên, đây là nhiệm vụ hết sức phức tạp, khó khăn, đòi hỏi sự kiên trì, khoa học và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị”.

Qua theo dõi hành trình quy tập, xác định danh tính liệt sỹ mà tỉnh Thanh Hóa đang thực hiện bất kỳ ai cũng có thể nhận ra đây là nhiệm vụ nhân văn, nhưng cũng đầy khó khăn, thử thách. Thời gian dài đã làm mờ mọi chứng cứ, dấu vết; địa hình rừng núi phức tạp khiến nhiều khu vực chôn cất tạm thời biến đổi; nguồn tin nhân chứng giảm dần; chi phí giám định di truyền và vận hành cơ sở dữ liệu không nhỏ.

Chính vì vậy, nhiệm vụ tri ân đòi hỏi cả hai “bánh răng” phải quay đồng tốc, một bánh răng là khoa học – công nghệ (ADN, số hóa, bản đồ hóa chiến trường), bánh răng kia là đạo lý, là trách nhiệm xã hội, nhân văn.

Hành trình tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sỹ ở Thanh Hóa không chỉ là một nhiệm vụ chính trị, mà còn là lời tri ân thiêng liêng của hậu thế đối với những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Khi khoa học hiện đại song hành cùng đạo lý truyền thống, cánh cửa trở về với tên gọi, quê hương của các liệt sỹ ngày càng rộng mở. Và trên hành trình ấy, Thanh Hóa đang khẳng định cam kết sắt son: không để một liệt sỹ nào bị lãng quên, không để một hy sinh nào rơi vào quên lãng.